36 βιβλία για τα Χριστούγεννα: Επιστήμη, ιστορία, μελέτες, βιογραφίες, προσωπική ανάπτυξη

ΙΣΤΟΡΙΑ, ΜΕΛΕΤΕΣ, ΔΟΚΙΜΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Timothy Garton Ash, Πατρίδες, εκδόσεις Ψυχογιός
Από τις αναμνήσεις Γερμανών για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μαρτυρίες Ελλήνων για τη χούντα, και από τους βετεράνους της μεταπολεμικής Ευρώπης έως τη γενιά των μιλένιαλ, που κλήθηκε να διαχειριστεί την κληρονομιά του 1989 και της πτώσης του Τείχους, η εξιστόρηση του Τίμοθι Γκάρτον χωράει δεκάδες Ευρωπαίους, διάσημους και λιγότερο γνωστούς, δεκάδες τόπους, μνημεία και αφηγήσεις για μία μεγάλη ιδέα: το μέλλον μιας ηπείρου που έπρεπε να ανασυγκροτηθεί μέσα από τα ερείπια του 1945, να αφήσει πίσω της τον εφιάλτη και να φτάσει στο μεγάλο όραμα της ενοποίησης.  Ο συγγραφέας ταξιδεύει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και σε όσα επιθυμούν να ενταχθούν σε αυτή, συναντάει τους βασικούς παίκτες που χάραξαν την πολιτική της –από τον Χέλμουτ Κολ και τη Μάργκαρετ Θάτσερ έως τον Τόνι Μπλερ–, αναρωτιέται για το κόστος των πολέμων και του Brexit, δηλώνει τη συμπαράστασή του στην Ουκρανία και συνεχίζει να ελπίζει. 

Ηλίας Κολοβός, Γιώργος Πάλλης, Παναγιώτης K. Πούλος, Οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα - Κληρονομιές υπό διαπραγμάτευση, εκδόσεις Καπόν
Το βιβλίο Οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα: κληρονομιές υπό διαπραγμάτευση εξετάζει τα οθωμανικά μνημεία της Ελλάδας ως την κληρονομιά μιας ιστορικής περιόδου που υπόκειται σε πολλαπλές αναγνώσεις. Το συλλογικό αυτό έργο συγκεντρώνει πρωτότυπες μελέτες που καλύπτουν μεγάλο εύρος επιστημονικών κλάδων, όπως η ιστορία της τέχνης, η αρχαιολογία, η αρχιτεκτονική και οι σπουδές του αστικού χώρου. Μέσα από πλούσιο αδημοσίευτο αρχειακό, φωτογραφικό και επιγραφικό υλικό οι συγγραφείς του βιβλίου εμπλουτίζουν τη γνώση της ιστορίας εμβληματικών οθωμανικών μνημείων των ελληνικών πόλεων και αναδεικνύουν άγνωστες πτυχές της αρχιτεκτονικής του αγροτικού χώρου της Ελλάδας. Στις σελίδες του ζωντανεύουν οι ιστορίες τόπων, κτιρίων και ανθρώπων από την οθωμανική περίοδο έως τις μέρες μας και τροφοδοτούν τον διάλογο για την θέση και το ρόλο αυτής της ιδιαίτερης κληρονομίας στη σύγχρονη Ελλάδα.

W. Byford-Jones, Η Ελληνική Τριλογία: Αντίσταση - Απελευθέρωση - Επανάσταση, εκδόσεις Historical Quest
Ο Wilfred Byford-Jones, Βρετανός αξιωματικός του επιτελείου του στρατηγού Ronald Scobie και δημοσιογράφος, βρίσκεται στην Αθήνα και στην Ελλάδα σ’ ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι για τη σύγχρονη ελληνική Ιστορία. Αναχωρεί από το Κάιρο με το πολεμικό πλοίο «Αδρίας» στις αρχές Οκτωβρίου 1944, μετά στον Πόρο, και τέλος στον Πειραιά και στην Αθήνα στις 14 Οκτωβρίου, όπου συντελείται η Απελευθέρωση. Κινείται στην επικράτεια υπό τον έλεγχο του Ε.Λ.Α.Σ., συναντά πολλούς παράγοντες της Αντίστασης και της ελληνικής πολιτικής σκηνής και αφηγείται συγκλονιστικά περιστατικά της Αντίστασης και της Κατοχής, περιγράφοντας την κατακλυσμιαία χαρά της Απελευθέρωσης, Παρών στην Πλατεία Συντάγματος τη Ματωμένη Κυριακή της 3ης Δεκεμβρίου 1944, παρακολουθεί και καταγράφει συγκλονισμένος το ξέσπασμα βίας, κουβαλά ένα τραυματισμένο κορίτσι. Συμμετέχει στα Δεκεμβριανά, διατρέχει τους δρόμους και τις συνοικίες της Αθήνας, συναντά τον Τσώρτσιλ όταν καταφτάνει αιφνιδιαστικά στην Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944, παραμένει ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας και αναχωρεί μια ανοιξιάτικη ημέρα του 1945 για την Αίγυπτο, αφήνοντας πίσω του μια Αθήνα πληγωμένη, συγκλονισμένη, έντρομη. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 1945, ο εκδοτικός οίκος Hutchinson κυκλοφορεί στη Βρετανία το βιβλίο του «The Greek Trilogy: Resistance - Liberation - Revolution» βασισμένο στις εμπειρίες του κατά την παραμονή του στην Ελλάδα από τις ημέρες της Απελευθέρωσης ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Η έκδοση αυτή είναι η μετάφραση του έργου του στα Ελληνικά πλαισιωμένη από πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Terry Eagleton, Πώς να διαβάζουμε λογοτεχνία, εκδόσεις Πεδίο
Ο Terry Eagleton, ένας από τους επιφανέστερους κριτικούς της λογοτεχνίας και θεωρητικούς της κουλτούρας παγκοσμίως, μας χαρίζει μια διαφωτιστική μελέτη για το πώς μπορούμε να διαβάζουμε λογοτεχνία με μεγαλύτερη οξυδέρκεια και καλύτερη κατανόηση, ώστε να αντλούμε περισσότερη απόλαυση από την ανάγνωση. Ο στοχαστής, με ύφος ανάλαφρο και παιγνιώδες, εστιάζει το ενδιαφέρον του στη λογοτεχνική μορφή και τεχνική, επιχειρώντας να φωτίσει ποικίλες όψεις του λογοτεχνικού φαινομένου: την αφήγηση και τα είδη των αφηγητών, την πλοκή, τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες, τη γλώσσα, τη φύση της μυθοπλασίας, τα προβλήματα που σχετίζονται με την αποκωδικοποίηση του νοήματος και την κριτική ερμηνεία, τον ρόλο του αναγνώστη και το ζήτημα των αξιολογικών κρίσεων. Αντλώντας από ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών πηγών, ο Ίνγκλετον καταθέτει σκέψεις για διάφορους συγγραφείς καθώς και για λογοτεχνικά ρεύματα όπως ο κλασικισμός, ο ρομαντισμός, ο ρεαλισμός, ο μοντερνισμός και ο μεταμοντερνισμός, σε ένα  βιβλίο ευφυές και σπινθηροβόλο, προσιτό, σαφές και απολαυστικό, γεμάτο εύστοχες και εύληπτες ιδέες και προτάσεις για το πώς να διαβάζουμε λογοτεχνία. 

Richard Dawkins, Απίθανες πτήσεις, εκδόσεις Τραυλός
Ονειρεύεστε καμιά φορά ότι πετάτε σαν πουλί; Ότι ταξιδεύετε αβίαστα πάνω από δεντροκορφές, ότι ανυψώνεστε και μετά βουτάτε, γλιστράτε και στροβιλίζεστε ανάλαφρα στην τρίτη διάσταση; Ότι απλώνετε τις φτερούγες της φαντασίας σας και θαυμάζετε μέρη μαγικά ατενίζοντας παραμυθένιους τόπους; Υπέροχη αίσθηση! Για κάθε πλάσμα που πετά, η πτήση είναι δεδομένη, καθώς η εξέλιξη την έκανε αυτόματη κίνηση της ζωής του: Από τον μυθικό Ίκαρο μέχρι το «μεγαλειώδες πουλί της Αργεντινής», από τους αδελφούς Ράιτ μέχρι το Boeing 747 και από τη νεραϊδόμυγα Tinkerbeld μέχρι το φοβερό γεράκι, τόσο ο άνθρωπος όσο και όλα τα φτερωτά της φύσης έχουν μάθει να περιφρονούν τη βαρύτητα και να ανυψώνονται στους ουρανούς. Πώς τα κατάφεραν; Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, που, ως γνωστόν, δεν πιστεύει στα «θαύματα», ξεσκεπάζει όλα τα μυστικά της «μαγικής» συνταγής που κάνει τα πουλιά, τα έντομα, τα ζώα, αλλά και τον άνθρωπο με τις πτητικές μηχανές του, να πετούν. Αν διψάτε για μια απόδραση από την καθημερινότητα, οι Απίθανες Πτήσεις είναι το ιδανικό πτητικό μέσο για ένα αδιανόητα προκλητικό ταξίδι του μυαλού, με τα φανταχτερά φτερά της επιστήμης, των ιδεών και της φαντασίας.

Αγορά Μοδιάνο - Θεσσαλονίκη (συλλογικό), εκδόσεις Καπόν
Η Αγορά Μοδιάνο αναγεννήθηκε και αναδείχθηκε σε μια σύγχρονη σκεπαστή αγορά τροφίμων, σε έναν χώρο υψηλής αισθητικής. Η ποικιλία των κειμένων που περιέχονται στο βιβλίο αποτυπώνει τον ετερόκλητο χαρακτήρα της Αγοράς. Κείμενα πολιτικών, πανεπιστημιακών, επιχειρηματιών, αθλητών, θεσμικών φορέων της Θεσσαλονίκης, καλλιτεχνών αλλά και αυθεντικές μαρτυρίες καταστηματαρχών που έζησαν για πολλά χρόνια «Το Μοδιάνο» σκιαγραφεί την ατμόσφαιρα της Αγοράς. Το πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό που συνοδεύει την έκδοση αποτυπώνει νοσταλγικά στιγμιότυπα του παρελθόντος αλλά και εικόνες από τη σύγχρονη λειτουργία της Αγοράς.

Niall Ferguson, Καταστροφές - Μαθήματα ιστορίας για τη Δύση, εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Οι καταστροφές είναι, από τη φύση τους, δύσκολο να προβλεφθούν. Οι πανδημίες, όπως άλλωστε οι σεισμοί, οι πυρκαγιές, οι οικονομικές κρίσεις και οι πόλεμοι, δεν κατανέμονται με κανονικότητα – δεν υπάρχει κάποια κυκλικότητα στην ιστορία που να μας βοηθά να προβλέψουμε την επόμενη καταστροφή. Αλλά όταν χτυπάει θα έπρεπε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι απ’ ό,τι οι Ρωμαίοι όταν εξερράγη ο Βεζούβιος ή οι Ιταλοί του Μεσαίωνα όταν τους χτύπησε ο Μαύρος Θάνατος. Ναι, έχουμε την επιστήμη με το μέρος μας, ωστόσο, το 2020 οι αντιδράσεις πολλών αναπτυγμένων χωρών, ανάμεσά τους και οι Ηνωμένες Πολιτείες, σ’ έναν νέο ιό από την Κίνα δεν έδειξαν σωστή προετοιμασία. Γιατί; Γιατί είδαμε ότι λίγες μόνο ασιατικές χώρες είχαν πάρει τα σωστά μαθήματα από τα σύνδρομα SARS και MERS; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιοι λαϊκιστές ηγέτες τα πήγαν πολύ άσχημα, όμως ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι εμπλέκονται και πιο βαθιές παθολογίες ή δυσλειτουργίες, ήδη εμφανείς από τις αντιδράσεις μας σε προηγούμενες καταστροφές. Αντλώντας στοιχεία από πολλούς επιστημονικούς κλάδους, όπως τα οικονομικά, η κλειωδυναμική και η επιστήμη των δικτύων, προσφέρει εδώ όχι απλώς μια ιστορία αλλά μια γενική θεωρία των καταστροφών, δείχνοντας γιατί τα όλο και πιο γραφειοκρατικά και πολύπλοκα συστήματά μας γίνονται όλο και πιο δύσκολα στον χειρισμό τους.

Αθανάσιος Πλατιάς, Βασίλειος Τρίγκας, Αποδομώντας την παγίδα του Θουκυδίδη - Υψηλή στρατηγική &γεωπολιτικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, εκδόσεις Δίαυλος
Ποιες είναι οι στρατηγικές συνέπειες της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας τα τελευταία σαράντα χρόνια; Τι οδήγησε στην αλλαγή του μεταπολεμικού συσχετισμού δυνάμεων; Πόσο πιθανός είναι ένας πόλεμος μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ σήμερα; Για να απαντήσουν σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα πολλοί αναλυτές επικαλούνται τη διαχρονική σοφία του Θουκυδίδη, όμως, ατυχώς η πρόσφατη παρερμηνεία με τη δημοφιλή ονομασία «η Παγίδα του Θουκυδίδη» έχει οδηγήσει αναλυτές και πολιτικούς σε αλληθοφανείς πλην εσφαλμένους παραλληλισμούς μεταξύ Πελοποννησιακού Πολέμου και σύγχρονων σινο-αμερικανικών σχέσεων. Το βιβλίο αποδομεί τη συλλογιστική της «Παγίδας του Θουκυδίδη» που εσφαλμένα εδράζεται στη λογική της αναπόφευκτης κλιμάκωσης και ακολουθώντας τη σύνθετη λογική της θουκυδίδειας προσέγγισης παρουσιάζει 7 κρίσιμες στρατηγικές αναλογίες με τις σινο-αμερικανικές σχέσεις.

Hannah Arendt, Η Ζωή του Νου, Τόμος Ι - Σκέψη, Τόμος ΙΙ - Βούληση, εκδόσεις Επίκεντρο
Η «Ζωή του Νου», αποτελούμενη από δύο τόμους που εξετάζουν τη Σκέψη και τη Βούληση, είναι το τελευταίο και ίσως το κορυφαίο έργο της Χάνα Άρεντ. Μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον της από τον κόσμο της πολιτικής πράξης, τη Vita Activa, με τον oποίο είχε ασχοληθεί δημιουργικότατα, διεισδύει βαθιά στις νοητικές διαδικασίες, στη Vita Contemplativa. Πρόκειται για εμπεριστατωμένη και προκλητική ανάλυση του ανθρώπινου νου μέσω της κριτικής προσέγγισης του έργου των μεγάλων φιλοσόφων, από τους Προσωκρατικούς ως τους σύγχρονους. Το κύκνειο άσμα της Χάνα Άρεντ, είναι μια γενναιόδωρη φιλοσοφική παρακαταθήκη για τη σημερινή και τις επόμενες γενιές.

Παντελής Φ. Οικονόμου, Το τελευταίο λάθος, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Πόσο κινδυνεύει η ανθρωπότητα να κάνει το τραγικό λάθος που θα την αφανίσει; Ο Παντελής Οικονόμου, πυρηνικός φυσικός και πρώην ανώτερο στέλεχος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, μοιράζεται απόψεις που διαμόρφωσε κατά την πολυετή εκτέλεση των καθηκόντων του ως διεθνής επιθεωρητής για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Αναλύει δύο κρίσιμα ζητήματα για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια: το δόγμα της πυρηνικής αποτροπής, το οποίο περιγράφει ως επικίνδυνο παραλογισμό και υποκρισία των πυρηνικών δυνάμεων, και το προνόμιο/καθήκον των ηγετών των πυρηνικών δυνάμεων να αποφασίζουν για το «πάτημα του κουμπιού». Αναφέρει επίσης με σαφήνεια τους λόγους που καθιστούν τους παγκόσμιους ηγέτες, κυρίως των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων, ΗΠΑ και Ρωσίας, αντικειμενικά ανίκανους να παρακολουθήσουν πλέον, λόγω τεχνολογικής προόδου, τον έτσι και αλλιώς πολύπλοκο έλεγχο των πυρηνικών όπλων.

Μπράιαν Κλεγκ, Παιχνίδια τύχης και στρατηγικής - Η θεωρία παιγνίων, τα μαθηματικά της ζωής και η διαχείριση του ρίσκου, εκδόσεις Τραυλός
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε το αληθινό πρόσωπο κάποιου εύκολα και γρήγορα; Πώς θα αποφύγουμε την ήττα αν υποψιαστούμε ότι ο «κολλητός» μας είναι έτοιμος να μας προδώσει προκειμένου να απολαύσει τα οφέλη της νίκης του; Όταν παίζουμε χαρτιά ή τάβλι, όταν ρίχνουμε ζάρια, όταν ποντάρουμε στη ρουλέτα, όταν στοιχηματίζουμε στη λοταρία, όταν «ανεβάζουμε» την προσφορά μας σε μια δημοπρασία, όταν παζαρεύουμε σε μια αγοραπωλησία, όταν, ως χώρα, καταστρώνουμε στρατηγική εμβολιασμού, όταν, γενικώς, παίζουμε ένα παιχνίδι τύχης, πάντα κάτι κρυφό θα μας ξεφύγει. Ίσως όχι από τα πρώτα λεπτά, αλλά σταδιακά. Η θεωρία παιγνίων, (προέρχεται από τη μελέτη των πιθανοτήτων στα παιχνίδια τύχης), άρχισε σύντομα, να εφαρμόζεται και στις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις: ποια είναι η καλύτερη στρατηγική που θα μπορούσες να χαράξεις για να «κερδίσεις στη ζωή» όποιο κι αν είναι το παιχνίδι που παίζεις; Οι μαθηματικές τεχνικές της θεωρίας εμφανίζονται, με διάφορους βαθμούς «σοφίας», όταν αντιμετωπίζοντας «συμπαίκτες», καταστρώνουμε στρατηγικές με σκοπό είτε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη είτε να ελαχιστοποιήσουμε τις απώλειές μας και στο βιβλίο αυτό ο Μπράιαν Κλεγκ εμβαθύνει στην πολύχρωμη ιστορία και τα σημαντικά ευρήματα της.

Tim Marshall, Το μέλλον της γεωγραφίας, εκδόσεις Διόπτρα
Από τον συγγραφέα του Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας, best seller των New York Times, και κορυφαίο ειδικό στη γεωπολιτική έρχεται ένα βιβλίο που όλοι πρέπει να διαβάσουν για τη σημερινή Κούρσα του Διαστήματος – συμπεριλαμβανομένων της ολοένα και πιο τεταμένης μάχης για κυριαρχία μεταξύ των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας και του τι σημαίνει αυτό για όλους εμάς εδώ στη Γη. Σύντομα, αυτό που συμβαίνει στο διάστημα θα διαμορφώσει την ανθρώπινη ιστορία όσο τα βουνά, τα ποτάμια και οι θάλασσες έχουν επηρεάσει τους πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ρωσία, η Κίνα και οι ΗΠΑ πρωτοστατούν. Τα επόμενα πενήντα χρόνια θα αλλάξουν το πρόσωπο της παγκόσμιας πολιτικής και της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων όπως την ξέρουμε. Γραμμένο με εκείνη τη διορατικότητα και το πνεύμα που έχουν καθιερώσει τον Marshall ως έναν από τους πιο δημοφιλείς και αξιόπιστους συγγραφείς γεωπολιτικής στον κόσμο, το Μέλλον της γεωγραφίας είναι ένα βασικό ανάγνωσμα για την παγκόσμια δύναμη, την πολιτική και το αύριο της ανθρωπότητας.

Bradford DeLong, Στον δρόμο προς την ουτοπία - Η οικονομική ιστορία του 20ού αιώνα, εκδόσεις Μεταίχμιο
Πριν από το 1870, η ανθρωπότητα ζούσε σε φρικτή φτώχεια. Έπειτα ήρθε μια μεγάλη μεταβολή: πολλαπλασιάστηκαν οι τεχνολογικές μας δυνατότητες και μεταμορφώθηκε η οικονομία. Γιατί, όμως, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες για την κατάκτηση της ουτοπίας, ο κόσμος σήμερα απειλείται από σοβαρές κρίσεις, όπως η οικονομική ύφεση, η ανισότητα και η υπερθέρμανση του πλανήτη;Στο βιβλίο αυτό, ο διακεκριμένος οικονομολόγος καταγράφει πώς η εκρηκτική ανάπτυξη του εικοστού αιώνα (1870-2010) δημιούργησε για πρώτη φορά πλεονάσματα τροφής, στέγης και υλικών αγαθών, ωστόσο απέτυχε να εδραιώσει την κοινωνική ισότητα, την οικονομική σταθερότητα και τον σεβασμό στις ατομικές ελευθερίες. Αν και ο αιώνας αυτός ξεκίνησε ως θριαμβευτική πορεία προόδου, έδειξε ότι η οικονομία της αγοράς δεν αρκεί για να φτάσουμε στον στόχο: χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, τολμηρή, ευέλικτη και ικανή κυβερνητική διαχείριση. Όπως τονίζει, «Καθώς μπαίνουμε σε μια ακόμα πιο αβέβαιη νέα εποχή, πρέπει να δώσουμε βάση στα διδάγματα του μακρύ εικοστού αιώνα που μόλις πέρασε, τη σημασία της οικονομικής βελτίωσης, τη δύναμη αλλά και τα όρια των αγορών, όπως και την κρισιμότητα της ικανής κυβερνητικής διαχείρισης, μεταξύ άλλων, αν φυσικά θέλουμε να ελπίζουμε ότι ο αργός έστω βηματισμός μας προς τα μπρος θα συνεχιστεί».

Αχιλλέας Χεκίμογλου, Ατομική εποχή - Πυρηνική ενέργεια, αντιδραστήρες και ουράνιο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Το επίκαιρο βιβλίο Ατομική Εποχή του Αχιλλέα Χεκίμογλου εξιστορεί τις πυρηνικές επιδιώξεις της Ελλάδας στον 20ό αιώνα, περιγράφοντας τις προσπάθειες της χώρας για την ισότιμη συμμετοχή της στην ατομική εποχή, με άξονα την εκκίνηση της πυρηνικής επιστήμης στην Ελλάδα, τις πυρηνικές επιδιώξεις της ΔΕΗ και τις έρευνες για ουρανιούχα κοιτάσματα. Ο συγγραφέας εξιστορεί επίσης τον περιπετειώδη τρόπο με τον οποίο ένα πάμφτωχο και διαλυμένο από τον πόλεμο έθνος, όχι μόνο καταφέρνει να συμμετάσχει στις εξελίξεις της ατομικής εποχής και να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, αλλά επιτυγχάνει και κάποιες παγκόσμιες επιτυχίες, όπως για παράδειγμα τη δημιουργία του Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος», που επέτρεψε στην Ελλάδα να παράγει ραδιοϊσότοπα, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη της πυρηνικής ιατρικής. Επιπλέον, το βιβλίο ανασυνθέτει και αποκαλύπτει για πρώτη φορά όλο το χρονικό των επιδιώξεων της ΔΕΗ για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας που ξεκινούν από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και σταματούν οριστικά με το καταστροφικό πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ, ενώ παράλληλα ιχνηλατεί και συγκεντρώνει το σύνολο των γεωλογικών ερευνών για τον εντοπισμό κοιτασμάτων ουρανίου στην Ελλάδα.

Stanislas Dehaene, Πώς μαθαίνουμε - Ο εγκέφαλός μας μαθαίνει καλύτερα από οποιαδήποτε μηχανή… προς το παρόν, εκδόσεις Τραυλός
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι μια εξαιρετική μηχανή μάθησης. Η ικανότητά του να επαναπρογραμματίζεται είναι απαράμιλλη και παραμένει η καλύτερη πηγή έμπνευσης για τις πρόσφατες εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Όμως, πώς μαθαίνουμε; Ο κορυφαίος Γάλλος νευροεπιστήμονας Στάνισλας Ντεχέεν εντοπίζει τα όρια της επιστήμης των υπολογιστών, της νευροβιολογίας και της γνωστικής ψυχολογίας και εξηγεί πώς λειτουργεί πραγματικά η μάθηση και πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε καλύτερα τους αλγόριθμους μάθησης του εγκεφάλου μας τόσο στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, όσο και στην καθημερινή ζωή μας και, μάλιστα, σε οποιαδήποτε ηλικία. «...Οι δάσκαλοι στις μέρες μας αντιμετωπίζουν ολοένα σοβαρότερες προκλήσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται η μείωση των πόρων, η αύξηση των σχολικών τάξεων, η έξαρση της βίας στα σχολεία και η μόνιμη τυραννία του σχολικού προγράμματος. Είναι εντυπωσιακό ότι η εκπαίδευση των περισσότερων δασκάλων στην επιστήμη της μάθησης είναι ελάχιστη ή και ανύπαρκτη. Πρέπει επειγόντως να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση, γιατί τώρα διαθέτουμε αξιοσημείωτη επιστημονική γνώση για τους αλγορίθμους μάθησης του εγκεφάλου και τις παιδαγωγικές μεθόδους που είναι περισσότερο αποτελεσματικές. Αυτό το βιβλίο αποτελεί ένα μικρό βήμα προς μια καθολική αναθεώρηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης των δασκάλων, ώστε να τους προσφέρουμε τα καλύτερα εργαλεία της γνωσιακής επιστήμης προκειμένου να αναδυθεί μέσα από το έργο τους μια γνήσια παιδαγωγική δημιουργικότητα».

Λευτέρης Μαντέλας, Συνοπτικό εγχειρίδιο για μέλλουσες… μπαμπάδες, εκδόσεις Δίαυλος
Η εγκυμοσύνη και η αναμονή του παιδιού έχει πολύ διάβασμα, αλλά όλα τα βιβλία αναφέρονται στη μαμά, στην εγκυμοσύνη, στα μωρά, στα στάδια ανάπτυξης και στα παιδιά, ενώ βιβλίο για μπαμπάδες πουθενά, εξ ου και το λογοπαίγνιο στον τίτλο. Ένα βιβλίο λοιπόν για μέλλουσες... μπαμπάδες με στόχο όχι να δώσει «λύσεις» αλλά να βοηθήσει τον επίδοξο μπαμπά να διαμορφώσει μια δική του προσέγγιση που θα ταιριάζει τόσο στον ίδιο όσο και στη μέλλουσα μαμά. Ένα ευχάριστο ανάγνωσμα με χιουμοριστική διάθεση για τα σημαντικά θέματα των μπαμπάδων.

Max Tegmark, Life 3.0 - Τι θα σημαίνει να είσαι άνθρωπος στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης;, εκδόσεις Τραυλός
Η ραγδαία εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) μετασχηματίζει το παρόν και διαμορφώνει το μέλλον μας ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη μορφή τεχνολογίας. Πώς θα επηρεάσει το έγκλημα, τον πόλεμο, τις θέσεις εργασίας, την κοινωνία, ολόκληρη την ανθρωπότητα; Άραγε, η αυτοματοποίηση θα κυριαρχήσει στις δραστηριότητές μας, αντικαθιστώντας τον άνθρωπο στην αγορά εργασίας, στην πολιτική, στη δικαιοσύνη, στην ιατρική, στην οικονομία, στη βιομηχανία, στις συγκοινωνίες; Πόσο αποδεκτή θα είναι η ετυμηγορία ενός ρομποτικού δικαστή και πόσο εφικτή θα είναι η ζωή χωρίς ιδιοκτησία; Θα ζήσουμε σε μια Φιλελεύθερη Ουτοπία ή σε μια Συναινετική Δικτατορία; Τι είναι η συνείδηση και πότε θα την αποκτήσουν και οι μηχανές; Πόσο ανθρωποκεντρική θα είναι η νέα πορεία της Ιστορίας; Άραγε, θα ελέγχουμε τις ευφυείς μηχανές στη μίμηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ή θα ελέγχουν αυτές εμάς; Θα μας αντικαταστήσουν ή θα συγχωνευτούμε; Τι θα σημαίνει να είσαι άνθρωπος στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης;  Σε αυτά τα ερωτήματα, τα όχι απλώς συναρπαστικά από διανοητική άποψη, αλλά και κρίσιμα από ηθική , δεν υπάρχει πιο κατάλληλος για να τα απαντήσει από τον Max Tegmark, τον πλέον εξειδικευμένο καθηγητή του MIT, ο οποίος ηγείται παγκοσμίως της έρευνας για το πώς θα αποβεί ωφέλιμη για την ανθρωπότητα η ΤΝ.

Ξενοφών Κοντιάδης, Η νύχτα που έφυγε ο Παύλος, εκδόσεις Τόπος
Ένα πολιτικό και δικαστικό θρίλερ, βασισμένο σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα ή και η ιστορία του Παύλου Φύσσα και της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, σε μια αφήγηση που εκδιπλώνεται ακολουθώντας τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της. Μία ιστορία που πηγαίνει πίσω στον χρόνο, φτάνοντας μέχρι τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από το ακροδεξιό παρακράτος, ακριβώς πενήντα χρόνια νωρίτερα. Από εκείνο το βράδυ του Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη, ως και τη νύχτα στην Αμφιάλη τον Σεπτέμβριο του 2013 όπως τις έζησαν τα θύματα και οι θύτες, όλα μπαίνουν σε μια σειρά:  Ο σχεδιασμός των δολοφονιών, ο εκφοβισμός, οι θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον μεταναστών και συνδικαλιστών, οι απόπειρες συγκάλυψης, το παιχνίδι με το βαθύ κράτος, η σπαρακτική κραυγή της Μάγδας Φύσσα «Γιε μου, τα κατάφερες», η νίκη απέναντι στον φόβο και η  αγωνία για την επόμενη μέρα.

Be a Man Guy, Να είσαι άντρας - Ο απόλυτος οδηγός, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Αν έχεις χαθεί, μη ζητάς οδηγίες, ούτε να χρησιμοποιείς GPS, συνέχισε να οδηγείς γύρω γύρω για πάντα. Αν σε δαγκώσει φίδι, κόψε το πόδι σου. Αν πεις καμιά βλακεία, αντί να ζητάς συγγνώμη πες και μια δεύτερη. Το Be a man ξεκίνησε ως λογαριασμός στο TikTok και στο Instagram, και το ομώνυμο podcast σαρώνει στις ΗΠΑ. Τα βίντεό του, που γίνονται αμέσως viral, παρουσιάζουν έναν τύπο με κωμικές –και κάπως γελοίες– απόψεις για τους άντρες και τη νοοτροπία τους. Όλες οι φάσεις της ζωής ενός «αρσενικού παλαιάς κοπής» περνούν μέσα από τις ατάκες, τις ιστορίες και τις συμβουλές που υπάρχουν στο βιβλίο, οι οποίες απευθύνονται και στις γυναίκες της ζωής του και βέβαια τις κάνουν να βάζουν τα γέλια. Ένα βιβλίο-ύμνος στον «κάγκουρα» που βρίσκεται παντού γύρω μας, που διακωμωδεί με τον καλύτερο τρόπο την τοξική αρρενωπότητα, εκθειάζοντας (αλλά, ουσιαστικά, κοροϊδεύοντας) τα πιο μπρουτάλ παραδοσιακά πρότυπα της αντρίλας, με τις απόλυτες cult συμβουλές για το πώς… να είσαι άντρας.

Δημήτρης Δημητριάδης, Γιάννης Σκορδάς, 2049 - Οδηγίες χρήσης για το μέλλον της ανθρωπότητας, εκδόσεις Key Books
Από τους έξυπνους οικιακούς βοηθούς και τις ιπτάμενες μετακινήσεις ως τις καθηλωτικές εμπειρίες ψυχαγωγίας και τους αισθητήρες μακροβιότητας, δύο κορυφαίοι ειδικοί στην πρόγνωση των τεχνολογικών τάσεων διεθνώς ερμηνεύουν πώς τα πρόσφατα ανθρώπινα επιτεύγματα, περνώντας στη διάθεση των πολλών, θα κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο. Το 2049 αναλύει το πώς τα μεγάλα δεδομένα, η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και η εκθετική ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών διαμορφώνουν τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο, και εξηγεί τι πρέπει να γνωρίζεις σήμερα ώστε να είσαι προετοιμασμένος για το αύριο. Οι Δημήτρης Δημητριάδης και Γιάννης Σκορδάς μάς προτρέπουν να αγκαλιάσουμε την αβεβαιότητα ως απαραίτητη συνθήκη προόδου, και με σκέψη στραμμένη στο μέλλον να προετοιμαστούμε καλύτερα για την περίπτωση που τα πράγματα ανατραπούν. Πάρτε μια γεύση αλλαγών: Στα επόμενα 3 χρόνια το Jurassic Park θα είναι πραγματικότητα. Υπάρχουν ήδη δοκιμές όπου εισάγεται DNA από τα εξαφανισμένα είδη σε ζωντανές κυτταρικές καλλιέργειες ζώων. Το 2028 προβλέπεται πως ένας στους τέσσερις ενήλικες θα έχει μια σεξουαλική εμπειρία από απόσταση, ενώ το 2049 οι αυξανόμενες θερμοκρασίες που προκαλούν ξηρασία και σκοτώνουν τα έντομα θα καταστήσουν σχεδόν το ήμισυ της γης που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια υψηλής ποιότητας καφέ μη καλλιεργήσιμη.

John F. Haught, Ο Θεός μετά τον Αϊνστάιν, εκδόσεις Πεδίο
Ο κορυφαίος θεολόγος μας προσφέρει μια ελπιδοφόρα αφήγηση για το σύμπαν μετά τον Αϊνστάιν, καθώς το εξερευνά ως «δράμα» αφύπνισης γεμάτο νόημα. Πριν από τις αρχές του εικοστού αιώνα, οι επιστήμονες και οι θεολόγοι δεν γνώριζαν σχεδόν τίποτε για το πόσο τεράστιος είναι ο χρόνος και πόσο αντίστοιχα τεράστιος είναι ο χώρος που καλείται διάστημα. Πλέον, όμως, μετά τον Αϊνστάιν, η κοσμολογία παρέχει στη θεολογία έναν εντελώς νέο τρόπο προσέγγισης των αιώνιων ερωτημάτων μας για την ύλη, τον χρόνο, τον Θεό, τον σκοπό μας στο σύμπαν και τη σημασία της ανθρώπινης ζωής. Έτσι, δεν είναι απαραίτητο να θεωρείται το σύμπαν απλώς μια ατέρμονη αναδιαμόρφωση ατόμων και μορίων χωρίς ζωή και νου, σε μια άνευ νοήματος σειρά από στιγμές. Αντίθετα, το σύμπαν είναι ένα χρονικό «δράμα» αφύπνισης του οποίου το νόημα μπορεί να αποκαλυφθεί μόνο σταδιακά, καθώς κοιτάζουμε, με πνεύμα προσδοκίας και ελπίδας, προς τον ορίζοντα του συμπαντικού μέλλοντος. Αναπτύσσοντας έναν διάλογο με τις ιδέες και τις απόψεις του Αϊνστάιν, ο John F. Haught εκθέτει εδώ μια νέα κοσμολογική αντίληψη για το νόημα του Θεού, του χρόνου, της αιωνιότητας, του μυστηρίου, της ζωής, της σκέψης, της ελευθερίας και της πίστης, προσφέροντας έναν νέο τρόπο για να αντιληφθούμε τη σχέση της επιστήμης με τη θεολογία.

Mariana Mazzucato, Rosie Collington, Η μεγάλη φενάκη, εκδόσεις Επίκεντρο
Το βιβλίο περιγράφει την εξαπάτηση του κλάδου των εταιρειών συμβούλων στις συμβάσεις που συνάπτουν με τις αποδυναμωμένες και αποστρεφόμενες τον κίνδυνο κυβερνήσεις και επιχειρήσεις που μεγιστοποιούν την αξία των μετόχων. Η τάση αναπτύχθηκε τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 στον απόηχο των μεταρρυθμίσεων τόσο της νεοφιλελεύθερης δεξιάς όσο και των προοδευτικών πολιτικών του Τρίτου Δρόμου και ευδοκιμεί από τα δεινά του σύγχρονου καπιταλισμού, από τη χρηματιστικοποίηση και την ιδιωτικοποίηση μέχρι την κλιματική κρίση. Λόγω της μοναδικής δύναμης που ασκούν οι μεγάλες εταιρείες συμβούλων μέσω εκτεταμένων συμβάσεων και δικτύων –ως σύμβουλοι, νομιμοποιητές και εξωτερικοί συνεργάτες– και της ψευδαίσθησης, ότι αποτελούν αντικειμενικές πηγές εμπειρογνωμοσύνης και ικανότητας, η Μεγάλη Φενάκη αποδυναμώνει τις επιχειρήσεις μας, αδρανοποιεί τις κυβερνήσεις μας και στρεβλώνει τις οικονομίες μας. Οι Mazzucato και Collington καταρρίπτουν με δεξιοτεχνία τον μύθο ότι οι εταιρείες συμβούλων προσθέτουν πάντα αξία στην οικονομία. Με μια πληθώρα πρωτότυπων ερευνών, επιχειρηματολογούν έξοχα υπέρ της επένδυσης και της συλλογικής νοημοσύνης στο εσωτερικό όλων των οργανισμών και των κοινοτήτων και υπέρ ενός νέου συστήματος στο οποίο ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας εργάζονται καινοτόμα για το κοινό καλό.

Γιάννης Καρατζόγλου, Μεσεγγυούχοι και Δοσίλογοι, εκδόσεις Επίκεντρο
Η Θεσσαλονίκη των τελευταίων ετών πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο προσπαθούσε να απορροφήσει τις αναταράξεις της περασμένης 15ετίας: την έλευση των προσφύγων σε μια κατεστραμμένη από πυρκαγιά πόλη, την οικονομική κρίση, τον διάχυτο αντισημιτισμό, τα συνεχή πραξικοπήματα κ.ο.κ. Η 5ετία της Δικτατορίας του Ι. Μεταξά έφερε τη διάλυση της ΕΕΕ και των χαλυβδόκρανων, των προσκόπων και παρεμφερών οργανώσεων, μια οικονομική σταθερότητα και μια επιβαλλόμενη κοινωνική γαλήνη που βασίζονταν στην εκτόπιση-εξορία των αριστερών «ταραξιών» του μεσοπολέμου, παράλληλα με μυστική προετοιμασία της χώρας εν όψει ενός προβλεπόμενου πολέμου. Πώς ανατράπηκαν όλα με τη Γερμανική Κατοχή 1941-1944; Πώς αντέδρασε η κοινωνία και οι πολιτικές δυνάμεις της πόλης στον αφανισμό των Εβραίων κατοίκων της; Πού βρέθηκαν τόσες ύαινες να πέσουν πάνω στην εβραϊκή περιουσία; Ποιοι ήταν οι δοσίλογοι που συνεργάστηκαν με κάθε τρόπο με τον κατακτητή, πώς έδρασαν και τι απεκόμισαν; Πώς συμπεριφέρθηκαν τα θεσμικά όργανα της πόλης σε όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο; Πώς αντιμετώπισε τον δοσιλογισμό η Δικαιοσύνη μετά την Απελευθέρωση; Τι απέγινε με τους «κατά την Κατοχήν πλουτίσαντας»; Ποιοι ήταν οι νέοι «εύποροι» στο τέλος της δεκαετίας 1941-1949; Έγινε μια αναδιανομή του πλούτου στην πόλη; Λειτούργησαν πάλι οι παλιές Ισραηλιτικές επιχειρήσεις; Ιδρύθηκαν νέες; Διαβάστε μια αλλιώτικη ιστορία…

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

Andrew Hodges, Άλαν Τιούρινγκ: Το αίνιγμα, εκδόσεις Τραυλός
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αν σήμερα δεν ζούμε κάτω από τον ναζιστικό ζυγό, το οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό στον Άλαν Τιούρινγκ, όμως, αυτή η εκπληκτική μορφή της παγκόσμιας ιστορίας παρέμεινε, όπως δηλώνει ο τίτλος του βιβλίου, ένα αίνιγμα. O Tιούρινγκ διέθετε ένα υπέροχο, σύνθετο μυαλό με πολύ ανεπτυγμένη τη συναισθηματική του πλευρά, μόνο που στην Aγγλία του 1920, όπου γεννήθηκε, οι ξεχωριστοί άνθρωποι ασφυκτιούσαν μέσα σε έναν ηθικά δεδομένο κοινωνικό περίγυρο. Έτσι ο άθεος, ομοφυλόφιλος, εκκεντρικός και μαραθωνοδρόμος Άλαν Mάθισον Tιούρινγκ, παρέμεινε ένα αίνιγμα, καθώς ήταν ένας υπερβολικά έντιμος και ευπρεπής για την κοινωνία άνθρωπος, που προκάλεσε μόνος του την πτώση του δίνοντας τέλος στη ζωή του. Θα μπορούσε μια μηχανή να επικοινωνεί με τους ανθρώπους πάνω σε μια άπειρη σειρά θεμάτων; Θα μπορούσε μια μηχανή να νιώσει απογοήτευση και πόνο; Θα μπορούσε μια απογοητευμένη μηχανή να εκτονώσει τα καταπιεσμένα της αισθήματα τρέχοντας δέκα μίλια; Τέτοιου είδους ερωτήσεις πυρπολούσαν τον εγκέφαλο του μεγάλου Bρετανού μαθηματικού. Ωστόσο, αν αναγνωσθούν σε ένα διαφορετικό επίπεδο, οι ίδιες ερωτήσεις αποκαλύπτουν επίσης σημεία-κλειδιά της ταραγμένης ζωής του. Mέσα από τις θεωρίες του, αυτός ο τόσο αινιγματικός άνθρωπος, έγινε ο «πατέρας» των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ενώ η ταινία «The Imitation Game», που παρουσιάζει τη ζωή, τον ρόλο και τον θάνατο του Άλαν Τιούρινγκ στην Αγγλία του Β΄ ΠΠ, βασίζεται στην παρούσα βιογραφία.

Τζον Λε Καρέ, Η ιδιωτική ζωή ενός κατασκόπου - Οι επιστολές του John le Carre, εκδόσεις Bell
Η ιδιωτική ζωή ενός κατασκόπου είναι ένα πολύτιμο αρχείο επιστολών γραμμένων από τον πρόσφατα εκλιπόντα Τζον λε Καρέ, που δίνει για πρώτη φορά στους αναγνώστες πρόσβαση στις πιο προσωπικές σκέψεις ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας. Η ανέκδοτη, μέχρι σήμερα, αλληλογραφία του λε Καρέ, έχει συγκεντρωθεί στην όμορφη αυτή πολυτελή, σκληρόδετη έκδοση, επιμελημένη από τον γιο του Τιμ Κόρνγουελ, και αποτελεί έναν πραγματικό θησαυρό, που αποκαλύπτει άγνωστες ως τώρα σε πολλούς πτυχές του συγγραφέα, όπως το χιούμορ, τη γενναιοφροσύνη και την πνευματώδη πλευρά του. Ξεκινώντας από την παιδική του ηλικία, τη δεκαετία του 1940, περιλαμβάνει περιγραφές της στρατιωτικής του θητείας, της φοίτησής του στην Οξφόρδη και της εποχής που δίδασκε στο Ίτον τους «Βρετανούς λόρδους με τις μυτερές μύτες, τα άβουλα πηγούνια και τα μουντά γκρίζα μάτια». Περιγράφει την ένταξή του στην MI5 και την ανόρθωση του Σιδηρού Παραπετάσματος, καθώς και την άνθηση της καριέρας του ως μυθιστοριογράφου ως αντίδραση στην οικοδόμηση του Τείχους του Βερολίνου. Μέσα από τις επιστολές του, ταξιδεύουμε μαζί του στο παρελθόν, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τη σημερινή εποχή, καθώς στο βιβλίο περιλαμβάνονται επιστολές προς τους Γουίλιαμ Μπάροουζ, Τζον Τσίβερ, Στίβεν Φράι, Γκράχαμ Γκριν, σερ Άλεκ Γκίνες, Χιου Λόρι, Ίαν Μακγιούαν, Γκάρι Όλντμαν, Φίλιπ Ροθ, Μάργκαρετ Θάτσερ και πολλούς άλλους.

Γιάννης Σκαραγκάς, Μελίνα, εκδόσεις Κριτική
Μια εξιστόρηση για τα πρόσωπα ενός κοριτσιού που έγινε θρύλος, μια επινόηση της Μελίνας που μας εμπνέει και σήμερα. Η εγγονή, η κόρη, η φίλη, η ερωμένη, η σύζυγος, η αγωνίστρια, λένε όλες τη δική τους εκδοχή για έναν κόσμο που, χωρίς σώμα και χωρίς καρδιά, χάνει το πρόσωπό του. Ξεκινώντας από τα παιδικά της χρόνια μέχρι την πολιτική της δραστηριότητα στη Μεταπολίτευση, η αφήγηση εστιάζει σε αυτά που έκαναν τη Μελίνα Μερκούρη ένα διαχρονικό και βαθιά φεμινιστικό σύμβολο, εντός και εκτός Ελλάδας: στον ανεξάρτητο άνθρωπο, στην αιώνια έφηβη και κυρίως στη γυναίκα που αφοσιώθηκε στο ανθρώπινο και στο ονειρικό, κάνοντας γνωστό στον κόσμο το αίτημα ενός λαού για πολιτικές ελευθερίες και ανανέωση. Μετά τον εμβληματικό μονόλογο Η κυρά της Ρω, ο Γιάννης Σκαραγκάς, βραβευμένος συγγραφέας και σεναριογράφος της αστυνομικής σειράς Κάνε ότι κοιμάσαι, επανέρχεται με τη μυθοπλαστική βιογραφία ακόμα μίας γυναίκας-μύθου, της Μελίνας Μερκούρη.

Ananyo Bhattacharya, Τζον Φον Νόιμαν: Ο άνθρωπος από το μέλλον, εκδόσεις Τραυλός
Άραγε, ήταν ένας «φριχτός» άνθρωπος ο Τζον φον Νόιμαν όταν πρότεινε έναν προληπτικό πόλεμο με τους Σοβιετικούς, στο πλαίσιο της γεωπολιτικής του Ψυχρού Πολέμου; Ήταν ένας αλτρουιστής όταν στάθηκε στο πλευρό του Μάντελμπροτ και όταν υπεράσπισε τον Οπενχάιμερ, ή μήπως ήταν ένας άκαμπτος ορθολογιστής όταν έσπερνε αθόρυβα λύσεις για τις προκλήσεις που θα αντιμετώπιζε η ανθρωπότητα στο μέλλον; Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για αυτή την πολυσχιδή προσωπικότητα, για αυτή την αδιανόητη υπερδιάνοια του 20ού αιώνα. Τα έξυπνα τηλέφωνα και η αρχιτεκτονική των υπολογιστών που μιμούνται το μυαλό μας, η αδυσώπητη στρατηγική νίκης στη θεωρία παιγνίων και η δυναμική της εξελικτικής βιολογίας (από τα αυτοαναπαραγόμενα διαστημόπλοια μέχρι τα xenobots), η τρομερή θερμοπυρηνική βόμβα και η αγωνία για τον πλανήτη μας, η απαράμιλλη μαθηματική νοημοσύνη, η ιδιόρρυθμη φιλανθρωπία και το χάρισμα να απολαμβάνεις να σκέφτεσαι, όλα έχουν το ανεξίτηλο αποτύπωμα του πολυμήχανου «Τζόνι». Οι μαθηματικές συνεισφορές του Ούγγρου επιστήμονα με την «εξωγήινη» ευφυΐα καθόρισαν τα πνευματικά ρεύματα του αιώνα μας από την πολιτική μέχρι την οικονομία και από την τεχνολογία μέχρι την ψυχολογία. Οι ιδέες του ήταν αστείρευτες. Τις μοιραζόταν απλόχερα με όλους τους κορυφαίους επιστήμονες της εποχής του, καθώς μεταπηδούσε από πεδίο σε πεδίο, δίνοντας παντού λύσεις. Όπου κι αν πήγαινε, ο «Τζόνι» πυροδοτούσε επαναστάσεις, καθώς πάνω απ’ όλα, αγαπούσε να σκέφτεται.

Bono, Surrender. 40 Τραγούδια, Μία ιστορία, εκδόσεις Ψυχογιός
O Bono μεγάλωσε στο Νόρθσαϊντ του Δουλβίνου με πατέρα καθολικό και μητέρα προτεστάντισσα σε μια περίοδο όπου η δογματική βία κορυφωνόταν στην Ιρλανδία. Η απώλεια της μητέρας του, όταν ο ίδιος ήταν δεκατεσσάρων, αποκρυστάλλωσε το αίσθημα της απουσίας που διαμόρφωσε την αναζήτησή του για οικογένεια. Άρχισε τη ζωή του νιώθοντας μέτριος, αλλά εντέλει σε όλη του τη ζωή αντιμάχεται την αντίληψη ότι οποιοσδήποτε είναι μέτριος. Η δημιουργικότητά του είναι χαοτική αλλά πάντα παρούσα, στο στούντιο, στη σκηνή, στη διαμαρτυρία, στους διαδρόμους του Κογκρέσου αλλά και στο γωνιακό μπαρ. Στη διάρκεια τεσσάρων δεκαετιών, οι U2 από έφηβοι επίδοξοι ροκ σταρ μεταμορφώθηκαν στο μεγαλύτερο συγκρότημα στον κόσμο, ενώ ο Bonο εξελίχθηκε από ακτιβιστής μερικής απασχόλησης σε μια πλήρους απασχόλησης δύναμη στον αγώνα για τη διαγραφή του χρέους των φτωχών χωρών και για την αντιμετώπιση από τις κυβερνήσεις, ειδικά των ΗΠΑ, της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης του AIDS. Οι φαν των U2 θα μάθουν γιατί ο Bono πιστεύει ότι δε διαλύθηκε το συγκρότημα παρά τις προσωπικές δυσκολίες των μελών και τις άγριες δημιουργικές διαφορές τους, καθώς και ποια είναι τα κλειδιά που ξεκλειδώνουν το νόημα των πιο δημοφιλών και επιδραστικών τραγουδιών τους. Πάνω απ’ όλα, όμως, το Surrender είναι μια ιστορία αγάπης γραμμένη προς τη γυναίκα του, την Άλι, από την οποία ζήτησε να βγουν την εβδομάδα που το συγκρότημα έκανε την πρώτη του πρόβα.

Kai Bird, Martin J. Sherwin, Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, εκδόσεις Τραυλός

Ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ ήταν ένα αίνιγμα, ένας θεωρητικός φυσικός με τις ιδιότητες ενός χαρισματικού ηγέτη, ένας εστέτ που χαρακτηριζόταν από την έντονη αμφισημία. Ήταν ο Προμηθέας της Αμερικής, ο «πατέρας της ατομικής βόμβας», που σε καιρό πολέμου βρήκε το μυστικό της αστείρευτης ενέργειας του Ήλιου, για χάρη της χώρας του. Όμως, όταν πάλεψε να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τους τρομερούς κινδύνους της βόμβας, το κατεστημένο στράφηκε αμέσως εναντίον του. Γοητευτικός, μανιώδης καπνιστής, ψηλός και αδύνατος, γνώστης των αρχαίων ελληνικών, φίλος της γαλλικής και ρωσικής λογοτεχνίας, λάτρης της ποίησης και του γυναικείου φύλου, ένας εθνικός ήρωας, υπόδειγμα επιστήμονα-δημόσιου λειτουργού, ο Οπενχάιμερ πέρασε δύσκολα.

Για τους φιλελεύθερους συμβόλιζε τον άνθρωπο που αποκάλυπτε το ανήθικο πρόσωπο της Δεξιάς, για τους πολιτικούς του εχθρούς ήταν ένας κομμουνιστής και «ένας αποδεδειγμένος ψεύτης». Η ιστορία του Οπενχάιμερ υπενθυμίζει ότι η εθνική ταυτότητα των Η.Π.Α. παραμένει στενά συνδεδεμένη με τον πολιτισμό της πυρηνικής εποχής. Στη μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχή, αξίζει να θυμόμαστε ότι ο «πατέρας της ατομικής βόμβας» είχε προειδοποιήσει ότι επρόκειτο για ένα όπλο τρόμου δίχως διακρίσεις, που στα επόμενα χρόνια θα καταστούσε την Αμερική στόχο των πλέον ετερόκλητων επιθέσεων. Είναι ένα πολύτιμο έργο, τόσο για την κατανόηση του πρόσφατου παρελθόντος μας, όσο και για τις μελλοντικές επιλογές μας αυτό το βιβλίο, που η έρευνα για τη συγγραφή διήρκεσε 25 χρόνια.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, MANAGEMENT

Ρενέ Στυλιαρά, Ρενέ, Εκδόσεις Χάρτινη Πόλη
Μια νέα, πρωτότυπη σειρά, η οποία αντλεί τη θεματολογία της από φιλοσόφους, τραγικούς ποιητές, αλλά και μύθους της αρχαίας Ελλάδας. Αποφθέγματα, μύθοι, δοξασίες, γνωμικά και κείμενα δεμένα αρμονικά σε τέσσερα συλλεκτικά βιβλία, αποτελούν ένα ιδανικό δώρο. Στο «Ρενέ - Έρωτας», ανακαλύψτε πώς συνδέεται ο Έρωτας με την Ψυχή κι αν είναι πράγματι, εκείνος ο περίφημος ανίκητος θεός. Πώς μπλέκει τη μια ζωή με την άλλη; Τι συμβαίνει όταν αφηνόμαστε στη γοητεία του; Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον πλατωνικό και τον ανεκπλήρωτο; Στο «Ρενέ - Ελπίδα» η ερώτηση είναι γιατί μας είναι απαραίτητο να ελπίζουμε και πώς καταφέρνει η Ελπίδα να επιβιώνει πάντα. Είναι, άραγε, ο φόβος ή η απογοήτευση το αντίθετό της; Σε τι μπορεί να ελπίζει κάποιος, όταν όλα πια έχουν χαθεί; Μήπως, εν τέλει, η Ελπίδα είναι μονόδρομος; Στο «Ρενέ - Φιλία» εξερευνήστε τι πρέπει να παίρνεις και τι πρέπει να δίνεις, για να διατηρείς την ισορροπία σε μία φιλική σχέση, όπως ακόμη αν επιδέχεται η αληθινή Φιλία περιθώρια αμφισβήτησης; Τέλος, στο «Ρενέ - Αυτογνωσία», μάθετε πόσο δύσκολο είναι το μονοπάτι προς την Αυτογνωσία αλλά και πόσο λυτρωτικό. Σχετίζεται με την προσωπική μας ευτυχία, ή είναι απλώς ένας μύθος της εποχής; Μία αποκαλυπτική πορεία προς τη βελτίωση του εαυτού μας, αξιοποιώντας τη δύναμη των 147 δελφικών παραγγελμάτων.

Dr. Gabor Maté και Daniel Maté, O μύθος του φυσιολογικού - Τραύμα, ασθένεια και ίαση σε μια τοξική κουλτούρα, εκδόσεις Key Books
Σε αυτό το βιβλίο, ο Dr. Gabor Maté εξηγεί πώς οι δυτικές κοινωνίες, που είναι περήφανες για τα συστήματα υγείας τους, αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις χρόνιες ασθένειες. Το 70% των Αμερικανών παίρνει τουλάχιστον ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο, ενώ στην Ευρώπη το 30% του πληθυσμού έχει διαγνωστεί με υπέρταση. Παράλληλα, ολοένα και περισσότεροι έφηβοι σε όλο τον κόσμο υποφέρουν από ψυχικές ασθένειες. Οπότε, τι είναι πραγματικά «φυσιολογικό» όσον αφορά την υγεία; Μετά από τέσσερις δεκαετίες κλινικής εμπειρίας, o Dr. Maté θεωρεί την επικρατούσα αντίληψη περί «φυσιολογικού» λανθασμένη, καθώς η συγκεκριμένη αντίληψη αγνοεί την επίδραση που έχουν στην υγεία μας το τραύμα, το στρες και ο σύγχρονος τρόπος ζωής και έτσι προσφέρει τη δική του οπτική, καταρρίπτοντας τους κοινούς μύθους σχετικά με όσα μας αρρωσταίνουν, συνδέοντας τις ανθρώπινες παθήσεις με τη φθίνουσα κατάσταση των κοινωνιών στις οποίες ζούμε. Ο Μύθος του Φυσιολογικού είναι ένας οδηγός για την υγεία και την ίαση, γεμάτος συμπόνια και κατανόηση.

Jim Al-Khalili, Σκέψου σαν επιστήμονας - 8 απλά μαθήματα, εκδόσεις Τραυλός
Ιδιαίτερα ευπρόσδεκτες σελίδες, σε μια εποχή που, παρά τους θριάμβους της επιστήμης, ο δημόσιος διάλογος δηλητηριάζεται, περισσότερο από ποτέ, από ψευδείς ειδήσεις, τοξικό λαϊκισμό, θεωρίες συνωμοσίας και μιντιακό φανατισμό. Eνώ ακόμη κλονιζόμαστε από τις συνέπειες της πανδημίας και της κλιματικής αλλαγής, δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε ότι έγιναν τεράστια βήματα προόδου κι έτσι η εμπιστοσύνη μας στην επιστήμη –σε αντίθεση με την πολιτική– ανανεώθηκε ριζικά. Αν υιοθετήσουμε τον τρόπο που σκέφτονται οι επιστήμονες, μπορεί να βελτιωθεί θεαματικά και η καθημερινή ζωή μας, λέει ο Τζίμι Αλ Καλίλι, όμως άραγε, πώς θα καταφέρουμε την ώρα μιας καθοριστικής απόφασης, να αντιμετωπίσουμε τη γνωστική ασυμφωνία, την ψευδαισθητική ανωτερότητα, την ερμηνευτική άρνηση, την προκατάληψη, τις φοβίες μας για το άγνωστο, τον πολιτισμικό σχετικισμό, την μετα-αλήθεια, και την εσκεμμένη παραπληροφόρηση που θολώνουν την κρίση μας; «Επειδή ο τρόπος με τον οποίο ασκούμε την επιστήμη έχει υπηρετήσει την ανθρωπότητα τόσο καλά, για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και με τόση επιτυχία, νομίζω ότι αξίζει να μοιραστώ μαζί σας αυτόν τον τρόπο σκέψης».

Διονυσία Γιαννοπούλου, Ανθίζοντας - Το ταξίδι μιας ψυχοθεραπεύτριας από τον καρκίνο στην ίαση, εκδόσεις Key Books
Όταν τον Μάιο του 2018 η ψυχοθεραπεύτρια Διονυσία Γιαννοπούλου διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, ένιωσε τον κόσμο γύρω της να καταρρέει. Ένας άνθρωπος που είχε μάθει να βρίσκεται από τη μεριά της παροχής βοήθειας, ξαφνικά υποχρεώθηκε να αλλάξει ρόλο, και να είναι εκείνη που θα ζητούσε βοήθεια. Περνώντας από τα τέσσερα στάδια που ακολούθησαν τη διάγνωση (άρνηση, θυμό, θλίψη, αποδοχή), η Διονυσία μεταμορφώθηκε. Οι στιγμές που μέχρι πρότινος της φαίνονταν συνηθισμένες και δεδομένες έξαφνα της αποκάλυψαν το μεγαλείο τους, άνθρωποι την παρουσία των οποίων μέχρι πρότινος αγνοούσε εμφανίστηκαν στη ζωή της γεμάτοι γενναιοδωρία, το δε σώμα της στα μάτια της ξαναγεννήθηκε, πιο όμορφο και μαγικό. Το ταξίδι της προς την ίαση και την αναγέννηση άφησε ίχνη ανεξίτηλα μέσα της: Κάθε εμπειρία και μια ευκαιρία επαναξιολόγησης, κάθε δοκιμασία κι ένα μάθημα. Τα μαθήματα αυτά καταθέτει στο Ανθίζοντας, ως άνθρωπος που δοκιμάστηκε και επέζησε για να πει την ιστορία της – μια ιστορία ελπίδας και γιορτής της ζωής, που έχει να διδάξει τον καθένα μας πολλά.

Κωνσταντίνος Χαραντινιώτης, Νοο|τροπία, εκδόσεις Πεδίο
Για να αλλάξετε τη ζωή σας προς το καλύτερο, χρειάζεστε την κατάλληλη νοοτροπία! Απελευθερώστε το δυναμικό σας, λέει ο συγγραφέας και ανακαλύψτε τη βαθιά επίδραση που έχουν οι σκέψεις σας στη διαμόρφωση της πραγματικότητας. Με οδηγό τον έμπειρο ειδικό στην προσωπική ανάπτυξη, το βιβλίο σας προσφέρει την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσετε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεστε τις δυνατότητές σας και να χαράξετε νέα πορεία προς μια ζωή γεμάτη έμπνευση και σκοπό. «Το εγχειρίδιο αυτό θα γίνει ο σύντροφος και ο οδηγός σας για να αποκαλύψετε τις υπέροχες δυνατότητες του μυαλού σας μέσα από Θετικές δηλώσεις (Αξιοποιήστε την ενέργεια των θετικών δηλώσεων για να αναδιαμορφώσετε τις σκέψεις και τις πράξεις σας), πρακτικές στρατηγικές αφού θα μάθετε εύκολα εφαρμόσιμες τεχνικές για να καλλιεργήσετε μια πιο θετική και ενδυναμωμένη νοοτροπία και διαφωτιστικές και αφυπνιστικές ασκήσεις, που θα σας καθοδηγήσουν προς τον καλύτερό σας εαυτό».

Chris Voss & Tahl Raz, Ποτέ στη μέση - Διαπραγματεύσου σαν να εξαρτάται η ζωή σου από αυτό, εκδόσεις Key Books
Έπειτα από μια πολυετή καριέρα ως κορυφαίος διαπραγματευτής του FBI, ο Chris Voss προσφέρει μια δοκιμασμένη μέθοδο για διαπραγματεύσεις κάθε είδους που αποδεδειγμένα πετυχαίνει. Aντλώντας από τις εμπειρίες του από τους κακόφημους και επικίνδυνους δρόμους της Αϊτής μέχρι ληστείες τραπεζών στο Μπρούκλιν, ο Voss αποκαλύπτει τις στρατηγικές που βοήθησαν τον ίδιο και τους συναδέλφους του να επιτύχουν αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία: να σώσουν ζωές. Μάθετε τις εννέα αρχές του για να γίνετε πιο αποτελεσματικοί, τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική σας ζωή. Από την αγορά ενός αυτοκινήτου ή ενός σπιτιού έως την αύξηση του μισθού ή μια συζήτηση με τον σύντροφό σας, κάθε διαπραγμάτευση απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες ώστε να πετύχετε τον στόχο σας και σε αυτό το βιβλίο ο Chris Voss προσφέρει αρχές, γνώσεις και τεχνικές που απαιτούνται ώστε να αντεπεξέλθετε σε κάθε είδους διαπραγματευτική πρόκληση.

Η Δύναμη του Focusing, Αnn Weiser Cornell, εκδόσεις Τόπος
Γίνε ο θεραπευτής του εαυτού σου! Το Focusing είναι µια σωµατικά προσανατολισμένη µέθοδος αυτεπίγνωσης, αλλαγής και ανάπτυξης. Περιλαµβάνει το να αισθανόµαστε στο σώµα µας και να λαµβάνουµε τα µηνύµατα που έχει να µας δώσει για τις καταστάσεις που ζούµε. Είναι µια διαδικασία που µας βοηθά να κατανοούµε βαθύτερα τον εαυτό µας και τα συναισθήµατά µας, να επιλύουμε δηµιουργικά τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουµε, και να κάνουµε θετικές αλλαγές στη ζωή µας. Το βιβλίο αυτό, µε απλό και άµεσο τρόπο, απευθύνεται σε όλους όσοι ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν ή να συνεχίσουν ένα ταξίδι αυτογνωσίας και συναισθηµατικής θεραπείας. Μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά όσους εµπλέκονται στη θεραπευτική διαδικασία – είτε στον ρόλο του θεραπευτή είτε στον ρόλο του θεραπευόµενου. Όπως περιγράφει και η συγγραφέας, για τους θεραπευτές το Focusing µπορεί να είναι ένα πολύ χρήσιµο εργαλείο που ενισχύει σηµαντικά τη δουλειά τους. Ενώ για τους θεραπευόµενους µπορεί να κάνει τη θεραπευτική διαδικασία βαθύτερη και αποτελεσµατικότερη. Το Focusing, εκτός από τη συµβουλευτική και τη θεραπεία, έχει εφαρµογή και σε τοµείς όπως η υγειονοµική περίθαλψη, η εκπαίδευση, το coaching, η ανατροφή των παιδιών, η λήψη αποφάσεων, η επίλυση συγκρούσεων, η δηµιουργικότητα κ.ά.