Σαν σήμερα, 10 Δεκεμβρίου, πεθαίνει ο δεξιοτέχνης των θεατρικών ψευδαισθήσεων Λουίτζι Πιραντέλλο

Ο Λουίτζι Πιραντέλλο ήταν ο Ιταλός μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος που κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1934 «για την τολμηρή και έξυπνη αναβίωση της δραματικής και σκηνικής τέχνης του». Πέθανε μία ημέρα σαν σήμερα, στις 10 Δεκεμβρίου 1936, αφήνοντας πίσω του εκατοντάδες διηγήματα, περίπου 40 θεατρικά έργα και πολλά μυθιστορήματα που του χάρισαν μεγάλη αναγνώριση παγκοσμίως. 

Όντας ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς δραματουργούς του 20ου αιώνα, κατάφερε μέσα από το έργο του να επανατοποθετήσει την Ιταλία στον χάρτη της ευρωπαϊκής δραματουργίας. 

Γεννημένος ως γιος ενός εμπόρου θείου, ήταν αναμενόμενο την εποχή εκείνη ότι μεγαλώνοντας θα έμπαινε στην ίδια επιχείρηση. Ωστόσο, η ζωή είχε άλλα σχέδια για τον δημιουργικό Λουίτζι που αγαπούσε να γράφει από μικρός. Ανέκαθεν γοητευόταν από την τέχνη της αφήγησης και διάβαζε αδηφάγα έργα Ιταλών ποιητών του 19ου αιώνα.

Τελικά ξεκίνησε μια συγγραφική καριέρα με την υποστήριξη των φίλων του και άρχισε να δημοσιεύει τα έργα του από τη δεκαετία του 1890. Ωστόσο, μια απρόσμενη οικογενειακή κρίση διέλυσε την προσωπική και επαγγελματική του ζωή και αναγκάστηκε να αναπροσαρμόσει την καριέρα του. 

Η πρώτη του τραγωδία πριν τα 12 και η ζωή στη Βόννη

Ο Λουίτζι Πιραντέλλο γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου 1867 στο Αγκριτζέντο της Σικελίας της Ιταλίας. Ο πατέρας του ήταν επιχειρηματίας που προερχόταν από μια πλούσια οικογένεια που ασχολούνταν με τη βιομηχανία θείου. Αρχικά έλαβε εκαπίδευση στο σπίτι και ως νεαρό αγόρι τότε γοητεύτηκε με τους θρύλους και τους μύθους και ανέπτυξε αγάπη για την ανάγνωση και τη γραφή. Έγραψε την πρώτη του τραγωδία λίγο πριν κλείσει τα 12.

Στο γυμνάσιο διάβαζε συνεχώς και άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η σχέση μεταξύ του Λουίτζι και του πατέρα του έγινε τεταμένη καθώς ο έφηβος είχε ανακαλύψει αποδείξεις για τις εξωσυζυγικές σχέσεις του πατέρα του. Το 1886 άρχισε να εργάζεται με τον πατέρα του στα ορυχεία θείου κατά τη διάρκεια των διακοπών του. Η εμπειρία που απέκτησε εκεί θα αποτυπωνόταν στα μελλοντικά του γραπτά.

Θέλοντας να συνεχίσει τις σπουδές του, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο στα τμήματα Νομικής και Γραμμάτων. Μετακόμισε στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης το 1887. Αλλά δεν έμεινε εκεί για πολύ αφού τσακώθηκε με έναν καθηγητή και πήγε στη Βόννη.

Η ζωή εκεί αποδείχτηκε για τον Πιραντέλλο γεμάτη από βαθιές μαθησιακές εμπειρίες. Διάβασε τους Γερμανούς ρομαντικούς, Jean Paul, Tieck, Chamisso, Heinrich Heine και Goethe και άρχισε επίσης να μεταφράζει τις ρωμαϊκές ελεγείες του Goethe. Έλαβε το διδακτορικό του στη Ρομαντική Φιλολογία τον Μάρτιο του 1891.

Η επιστροφή στη Ρώμη και η καθιέρωση

Επέστρεψε στη Ρώμη και έγινε φίλος με μια ομάδα συγγραφέων και δημοσιογράφων. Οι φίλοι του τον ενθάρρυναν να γράψει και ο Πιραντέλλο έγραψε το πρώτο του σημαντικό έργο «Marta Ajala» το 1893. Το 1894 δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, «Amori senza Amore». Άρχισε επίσης να γράφει για εφημερίδες και περιοδικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Ως θέμα η θεατρική ψευδαίσθηση βρίσκεται στο επίκεντρο των αναζητήσεων του. Τόσο οι θεατρικοί μηχανισμοί, όσο και η πλοκή των έργων του δημιουργούν ένα παιχνίδι παρεξηγήσεων μεταξύ αλήθειας και ψευδαίσθησης. Οι χαρακτήρες εμφανίζονται ανήμποροι να προσεγγίσουν τη μια και μοναδική πραγματικότητα. Αντιθέτως, εκείνη σκιαγραφείται διφορούμενη, ανάλογα με την οπτική του προσώπου που την προσεγγίζει.

Παράλληλα με τη συγγραφική του καριέρα άρχισε να διδάσκει ιταλικά στο «Istituto Superiore di Magistero di Roma» το 1897. Τον επόμενο χρόνο συνεργάστηκε με τον Italo Falbo και τον Ugo Fleres για να ιδρύσει την εβδομαδιαία «Ariel» στην οποία δημοσίευσε το μονόπρακτο «L' Epilogo» (αργότερα άλλαξε σε La Morsa).

Οι αρχές του 1900 ήταν μια εξαιρετικά παραγωγική περίοδος για αυτόν. Είχε πλέον καθιερωθεί ως δημοφιλής συγγραφέας διηγημάτων και μυθιστορημάτων και το έργο του δημοσιεύτηκε επίσης σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά.

Η οικογενειακή τραγωδία που του άλλαξε τη ζωή

Ο Πιραντέλλο ερωτεύτηκε σε νεαρή ηλικία την ξαδέρφη του Λίνα κι ενώ οι οικογένειές τους αρχικά διαμαρτυρήθηκαν τελικά συμφώνησαν στον γάμο. Ωστόσο αυτός δεν κράτησε πολύ και ακυρώθηκε λίγο καιρό αργότερα. Ο πατέρας του τότε κανόνισε τον δεύτερο γάμο του με μια κοπέλα, την Antonietta Portulano, η οποία καταγόταν από πλούσια οικογένεια.

Τα πρώτα χρόνια του ζευγαριού ήταν ευτυχισμένα και μαζί απέκτησαν τρία παιδιά ωστόσο μια οικογενειακή τραγωδία το 1903 άλλαξε την πορεία της ζωής τους. Μετά από μια μεγάλη οικονομική απώλεια, η γυναίκα υπέστη σοβαρό ψυχικό κλονισμό. Μεταφερθεί σε άσυλο το 1919, όταν δεν ήταν πλέον σε θέση να τη φροντίσει.

Η άγνωστη πλευρά του Λουίτζι Πιραντέλλο

Ο Λουίτζι Πιραντέλλο αποτελεί έως και σήμερα μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα εξ’ αιτίας της «σχέσης του» με το φασιστικό καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι. Μια μεγάλη μερίδα ιστορικών και κριτικών θεωρούν ότι ο διάσημος συγγραφέας υπήρξε απολιτικός και ότι η οποιαδήποτε φερόμενη ως συμπάθεια προς το καθεστώς αυτό υπήρξε καθαρά οπορτουνιστική. Μια προσπάθεια, ώστε να κερδίσει την χρηματική και όχι μόνο υποστήριξη του Μουσολίνι προς τον θίασό του, κάτι που κατάφερε ως έναν βαθμό. Ο Μουσολίνι ήταν αυτός που τον βοήθησε να αποκτήσει την καλλιτεχνική διεύθυνση και την ιδιοκτησία του Teatro d'Arte di Roma. Ο Πιραντέλλο περιόδευσε τον κόσμο κατά τη διάρκεια του 1925-27. Ένα χρόνο αργότερα, το Teatro d'Arte di Roma υπέστη τεράστια ζημία και διαλύθηκε. Ο Πιραντέλλο πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του ταξιδεύοντας.

Τα πιο γνωστά έργα του Πιραντέλλο

Η φήμη του εκτοξεύτηκε στα ύψη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, επιταχυνόμενη κυρίως από την επιτυχία των θεατρικών έργων «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» (1921) και «Ερρίκος Δ'» (1922).

Το έργο του «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» αφορά τη σχέση μεταξύ των συγγραφέων, των χαρακτήρων τους και των θεατρών. Η πρώτη του παράσταση δεν ήταν ωστόσο επιτυχημένη, αν και η υποδοχή βελτιώθηκε σημαντικά με τις επόμενες παραγωγές. Κέρδισε επαίνους όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Το άλλο πολύ γνωστό έργο του «Ερρίκος Δ'» αφορά έναν ηθοποιό και ιστορικό που υποδύεται τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, σε έναν ιστορικό διαγωνισμό και στην πραγματικότητα αρχίζει να πιστεύει ότι είναι πράγματι ο Ερρίκος Δ'.

Μερικά ακόμα από τα σημαντικότερα θεατρικά έργα του αποτελούν: «Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε» (1917), «Το παιχνίδι των ρόλων» (1918), Καθένας με τον τρόπο του (1924), «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» (1929).

Γεγονότα σαν σήμερα 10 Δεκεμβρίου

1041 - Ο θετός γιος της αυτοκράτειρας Ζωής ανεβαίνει στο θρόνο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Μιχαήλ Ε΄.
1508 - Ο Πάπας Ιούλιος Β΄, ο Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας, ο Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας σχηματίζουν τη Συμμαχία του Καμπρέ εναντίον της Βενετίας.
1520 - Ο Μαρτίνος Λούθηρος καίει δημόσια στη Βιτεμβέργη το δικό του αντίγραφο της παπικής βούλας Exsurge Domine.
1684 - Ο Έντμουντ Χάλλεϋ αναγνώσκει στη Βασιλική Εταιρεία το έγγραφο De motu corporum in gyrum του Ισαάκ Νεύτωνα, το οποίο βασίστηκε στο Νόμο αστρικών περιφορών του Γιοχάνες Κέπλερ.
1817 - Το Μισισίπι γίνεται η 20η πολιτεία των Η.Π.Α.
1861 - Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος: το Κεντάκι γίνεται η 13η πολιτεία των Συνομόσπονδων Πολιτειών της Αμερικής.
1868 - Τοποθετούνται έξω από τα Ανάκτορα του Ουεστμίνστερ στο Λονδίνο οι πρώτοι φωτεινοί σηματοδότες.
1877 - Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878): Ο ρωσικός στρατός καταλαμβάνει την Πλέβεν μετά από 5μηνη πολιορκία. Η φρουρά των 25.000 επιζώντων Οθωμανών παραδίνεται. Η ρωσική νίκη είναι καθοριστική για την έκβαση του πολέμου και την απελευθέρωση της Βουλγαρίας.
1884 - Εκδίδονται οι Περιπέτειες του Χώκλμπερι Φιν του Μαρκ Τουαίην.
1893 - Ο Χαρίλαος Τρικούπης σε ομιλία του στη Βουλή των Ελλήνων λέει τη φράση που έμεινε στην ιστορία ως «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
1896 - Το έργο του Αλφρέ Ζαρρύ Ο Υμπύ βασιλιάς κάνει πρεμιέρα στο Παρίσι. Στο τέλος της παράστασης ξεσπούν ταραχές.
1898 - Ισπανοαμερικανικός πόλεμος: υπογράφεται στο Παρίσι η συνθήκη με την οποία τερματίζεται επίσημα ο πόλεμος.
1900 - Υπογράφεται από τον Ύπατο αρμοστή της Κρητικής πολιτείας, πρίγκιπα Γεώργιο, ο νόμος 265 με τον οποίο ιδρύεται το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
1901 - Απονέμονται τα πρώτα βραβεία Νόμπελ.
1906 - Ο Αμερικανός πρόεδρος Θεόδωρος Ρούζβελτ κερδίζει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τη διαμεσολάβησή του στο Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο και γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που κερδίζει βραβείο Νόμπελ.
1909 - Η Σέλμα Λάγκερλεφ γίνεται η πρώτη γυναίκα συγγραφέας που κερδίζει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
1936 - Ο Εδουάρδος Η΄ του Ηνωμένου Βασιλείου υπογράφει την παραίτησή του.
1941 - Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: τα βρετανικά πολεμικά πλοία HMS Prince of Wales και HMS Repulse βυθίζονται από τορπίλες του αυτοκρατορικού ιαπωνικού ναυτικού στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
1948 - Η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υιοθετεί την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
1963 - Απονέμεται στο Γιώργο Σεφέρη το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
2016 - Διπλή επίθεση στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης στοιχίζει τη ζωή σε 44 ανθρώπους και τραυματίζει περίπου 100 ακόμη. Αυτοκίνητο παγιδευμένο με εκρηκτικά ανατινάσσεται κοντά στο γήπεδο της ποδοσφαιρικής ομάδας Μπεσίκτας. Την ευθύνη αναλαμβάνει η οργάνωση Γεράκια για την Απελευθέρωση του Κουρδιστάν (TAK)

Γεννήσεις σαν σήμερα 10 Δεκεμβρίου

1631 - Φραντσέσκο Λάνα ντε Τέρτσι, Ιταλός μαθηματικός και μηχανικός
1815 - Άντα Λάβλεϊς, Αγγλίδα μαθηματικός
1824 - Τζορτζ ΜακΝτόναλντ, Σκωτσέζος συγγραφέας
1830 - Έμιλι Ντίκινσον, Αμερικανίδα ποιήτρια
1851 - Μέλβιλ Ντιούι, Αμερικανός βιβλιοθηκονόμος
1870 - Άντολφ Λως, Αυστριακός αρχιτέκτονας
1885 - Μάριος Βάρβογλης, Έλληνας συνθέτης
1886 - Βίκτορ ΜακΛάγκλεν, Άγγλος ηθοποιός
1891 - Χάρολντ Αλεξάντερ, Άγγλος στρατάρχης
1891 - Νέλλυ Ζαχς, Γερμανίδα συγγραφέας
1903 - Μάρτον Μπούκοβι, Ούγγρος ποδοσφαιριστής και προπονητής
1908 - Ολιβιέ Μεσιάν, Γάλλος συνθέτης και ορνιθολόγος
1909 - Ερμής Παν, Αμερικανός χορευτής και χορογράφος
1917 - Κωνσταντίνος Στεφανάκης, Έλληνας πολιτικός
1920 - Θανάσης Σκορδαλός, Έλληνας μουσικός
1923 - Χόρχε Σεμπρούν, Ισπανός συγγραφέας
1926 - Γιώργος Ιωάννου, Έλληνας ζωγράφος
1928 - Τζων Κολίκος, Καναδός ηθοποιός
1930 - Θόδωρος Έξαρχος, Έλληνας ηθοποιός
1933 - Μάκο Ιβαμάτσου, Ιάπωνας ηθοποιός
1935 - Γιαρόμιλ Γιρίς, Τσεχοσλοβάκος σκηνοθέτης
1939 - Ντικ Μπαβέτα, Αμερικανός διαιτητής καλαθοσφαίρισης
1944 - Άντρις Μπέρζινς, Λετονός πολιτικός
1948 - Ντούσαν Μπάγεβιτς, Βόσνιος ποδοσφαιριστής και προπονητής
1953 - Ανδρέας Βγενόπουλος, Έλληνας επιχειρηματίας
1957 - Μάικλ Κλαρκ Ντάνκαν, Αμερικανός ηθοποιός
1957 - Πρεμ Ραβάτ, Ινδός πνευματικός ηγέτης
1964 - Εδίτ Γκονσάλες, Μεξικανή ηθοποιός
1973 - Γκαμπριέλα Σπάνικ, Βενεζουελανή ηθοποιός
1981 - Σανέλ Γιάχιτς, Βόσνιος ποδοσφαιριστής
1984 - Μαρία Καρασταμάτη, Ελληνίδα αθλήτρια
1984 - Τζέισον Πολ, Αμερικανός παλαιστής
1987 - Γκονσάλο Ιγουαΐν, Αργεντινός ποδοσφαιριστής
2014 - Γαβριέλα, πριγκίπισσα του Μονακό
2014 - Ιάκωβος, πρίγκιπας του Μονακό

Θάνατοι σαν σήμερα 10 Δεκεμβρίου

1041 - Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών, Βυζαντινός αυτοκράτορας
1081 - Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης, Βυζαντινός αυτοκράτορας
1113 - Φαχρ αλ-Μουλκ Ραντβάν, Σελτζούκος εμίρης
1198 - Αβερρόης, Ανδαλουσιανός δικαστής και ιατρός
1310 - Στέφανος Α', δούκας της Βαυαρίας
1396 - Ελένη Καντακουζηνή, Βυζαντινή αυτοκράτειρα
1475 - Πάολο Ουτσέλλο, Ιταλός ζωγράφος
1508 - Ρενέ Β΄, δούκας της Λωρραίνης
1561 - Κάσπαρ Σβένκφελντ, Γερμανός θεολόγος
1849 - Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός, Έλληνας λόγιος
1851 - Καρλ φον Ντράις, Γερμανός εφευρέτης
1865 - Λεοπόλδος Α΄, βασιλιάς του Βελγίου
1896 - Άλφρεντ Νόμπελ, Σουηδός χημικός και μηχανικός
1898 - Οδυσσέας Ιάλεμος, Έλληνας δημοσιογράφος
1909 - Κόκκινο Σύννεφο, Ινδιάνος αρχηγός
1911 - Τζόζεφ Ντάλτον Χούκερ, Άγγλος βοτανολόγος
1916 - Ογιάμα Ιβάο, Ιάπωνας στρατάρχης
1926 - Νικόλα Πάσιτς, Σέρβος πολιτικός
1928 - Τσαρλς Μάκιντος, Σκωτσέζος αρχιτέκτονας
1936 - Λουίτζι Πιραντέλλο, Ιταλός συγγραφέας
1957 - Ναπολέων Ζέρβας, Έλληνας αντιστασιακός και πολιτικός
1968 - Καρλ Μπαρτ, Ελβετός θεολόγος
1969 - Λι Χαρλάιν, Αμερικανός συνθέτης
1971 - Γκόταρντ Χάινριτσι, Γερμανός στρατιωτικός
1978 - Εντ Γουντ, Αμερικανός σκηνοθέτης
1980 - Βενέδικτος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων
1999 - Φράνιο Τούτζμαν, Κροάτης πολιτικός
2000 - Ανδρέας Μουράτης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
2001 - Θανάσης Σκουλάς, Έλληνας πολιτικός
2006 - Αουγούστο Πινοσέτ, Χιλιανός στρατηγός και πολιτικός
2010 - Νικόλαος Αστρινίδης, Έλληνας συνθέτης
2011 - Σώτια Τσώτου, Ελληνίδα στιχουργός
2012 - Άλκης Αλκαίος, Έλληνας ποιητής και στιχουργός
2012 - Ιατζουντίν Αχμέτ, πρόεδρος του Μπανγκλαντές
2014 - Γιώργος Πέτσος, Έλληνας πολιτικός