Γιατί βρίσκουμε την ανάγνωση σέξι;

Πριν από μερικά χρόνια ο ιστότοπος γνωριμιών eHarmony κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα προφίλ που περιλάμβαναν το διάβασμα στη λίστα με τα χόμπι τους ήταν πιο ελκυστικά για το αντίθετο φύλο. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία αποκάλυψαν ότι οι άνδρες που ανέφεραν την ανάγνωση ως ένα από τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα έλαβαν 19% περισσότερα μηνύματα, ενώ για τις γυναίκες, εκείνες που δήλωσαν ότι διαβάζουν έλαβαν μόνο 3% περισσότερα μηνύματα.

Η συγγραφέας Jeanette Winterson πιστεύει ότι το διάβασμα είναι σέξι γιατί, κατά τη γνώμη της, «αυτό που βγαίνει από τη φωτογραφία είναι απόλυτη συγκέντρωση και τίποτα δεν είναι πιο σέξι από την απόλυτη συγκέντρωση». Πρέπει εδώ βέβαια να γίνει σαφές ότι η Winterson αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο σύνολο φωτογραφιών: αυτές της Marilyn Monroe που διαβάζει τον «Οδυσσέα» του James Joyce.

Μια καλοκαιρινή μέρα του 1955, η Eve Arnold, μια πολύ γνωστή φωτογράφος της εποχής, πήγε να βρει το μοντέλο της για να τραβήξουν μια συμφωνημένη σειρά φωτογραφιών. Όταν σταμάτησαν σε ένα πάρκο, η Monroe απορροφήθηκε στην ανάγνωση του «Οδυσσέα» (Ulysses), ενώ η Arnold έβαζε ένα καινούργιο φιλμ στην κάμερά της. Όταν ήταν έτοιμη, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στο να φωτογραφίσει την ηθοποιό. Μια άλλη σκέψη είναι ότι η πρωτοβουλία για τις φωτογραφίες αυτές προήλθε από την ίδια τη Marilyn, την οποία έλκυε τόσο ο κόσμος της λογοτεχνίας και του θεάτρου όσο και τα φώτα της δημοσιότητας. Το διάβασμα ήταν επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για να καταπολεμήσει την εικόνα της ως «χαζή ξανθιά».

Ο Άγιος Αμβρόσιος διαβάζει στη σιωπή

Αυτό πρέπει να βίωσε ο άγιος Αυγουστίνος όταν, προς τα τέλη του 4ου αιώνα, παρατήρησε τον άγιο Αμβρόσιο, επίσκοπο Μεδιολάνων, να διαβάζει σιωπηλά:

«Αλλά ενώ διάβαζε, τα μάτια του ταξίδευαν επάνω στις σελίδες και η καρδιά του έψαχνε το νόημα, αλλά η φωνή και η γλώσσα του ήταν σιωπηλές. Πολλές φορές, όταν ερχόμασταν (γιατί δεν απαγορευόταν σε κανέναν να μπει, ούτε ήταν κανόνας να του ανακοινώνεται η άφιξη των ερχόμενων), τον βλέπαμε να διαβάζει έτσι στον εαυτό του, και ποτέ αλλιώς». (Αγ. Αυγουστίνος, «Εξομολογήσεις», VI, 3)

Δεν είναι περίεργο που ο Άγιος Αυγουστίνος εξεπλάγη από τη σιωπηλή άσκηση της ανάγνωσης, αφού, εκείνη την εποχή, όλες οι αναγνώσεις γίνονταν δυνατά. Πέρα από αυτό το γεγονός, η Irene Vallejo μάς λέει ότι «Ο Αυγουστίνος συνειδητοποιεί ότι αυτός ο αναγνώστης δεν είναι στην πραγματικότητα «δίπλα του», παρά το γεγονός ότι κάθεται κοντά του, αλλά έχει δραπετεύσει σε έναν άλλο, πιο ελεύθερο και πιο ρευστό κόσμο της επιλογής του, και ταξιδεύει χωρίς να κινείται και χωρίς να αποκαλύπτει σε κανέναν πού μπορούν να τον βρουν».

Γοητεία για τους αναγνώστες

Από τον Άγιο Αμβρόσιο μέχρι τη Marilyn Monroe, έχουν υπάρξει πολλά πορτρέτα ή αυτοπροσωπογραφίες ανθρώπων με ένα βιβλίο στα χέρια τους. Αυτή η εικόνα έλκυσε τον Ourit Ben-Haïm, έναν Μαροκινό φωτογράφο με έδρα τη Νέα Υόρκη, και δημιούργησε μία συλλογή που ονομάζεται «Underground New York Public Library» που απαρτίζεται από φωτογραφίες ανώνυμων ανθρώπων που διαβάζουν σε πλατφόρμες ή βαγόνια του μετρό της Νέας Υόρκης.

Το «Reading is sexy» συνεχίζει να είναι ένα slogan που προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή, ειδικά σε συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτή η έκφραση δημιουργήθηκε με το ίδιο σκεπτικό της φράσης «smart is the new sexy», που χρησιμοποιήθηκε από την Ένωση Εφημερίδων της Αμερικής (Newspaper Association of America) για την προώθηση της ανάγνωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από ψυχολογική άποψη, ίσως υπάρχει λίγη αλήθεια στο γιατί μας συναρπάζουν και μας ελκύουν αυτές τις εικόνες. Ο Cristian Vázquez προσπαθεί να το δικαιολογήσει με τον εξής τρόπο:

«Αυτό που μας αρέσει σε έναν άνθρωπο που διαβάζει είναι να τον βλέπουμε βυθισμένο σε έναν παράξενο κόσμο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με το περιβάλλον γύρω του, έναν κόσμο για τον οποίο μπορούμε να πάρουμε μόνο τις πιο μικρές υποδείξεις μέσα από το πρόσωπό του, τις εκφράσεις του. Με άλλα λόγια, το πρόσωπο ενός αναγνώστη είναι ένα είδος παραθύρου στον κόσμο που δημιουργεί το βιβλίο».

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Φαίνεται ότι αυτό που είναι τόσο μυστηριώδες σε τέτοιες εικόνες είναι το γεγονός ότι η ανάγνωση είναι η πιο ιδιωτική και προσωπική πράξη – «Είναι η γλώσσα των εραστών, είναι ο τόπος των ψίθυρων και των αναστεναγμών», μάς λέει η Winterson, διότι κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης γινόμαστε απρόσιτοι και απομονωμένοι, ενώ ο θεατής μένει με μια αίσθηση ανικανότητας να κάνει κάτι για αυτό.

Μια καλή συλλογή από πορτρέτα και φωτογραφίες ανθρώπων που διαβάζουν είναι το βιβλίο του Bollman με τίτλο «Women Who Read Are Dangerous», ένα συγκινητικό αφιέρωμα στις γυναίκες αναγνώστριες, το οποίο συγκεντρώνει μια εντυπωσιακή επιλογή από πίνακες ζωγραφικής, εκτυπώσεις και φωτογραφίες γυναικών που διαβάζουν από διάφορους καλλιτέχνες από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα. Και η τελευταία φωτογραφία σε αυτή τη συλλογή είναι αυτή της Marilyn Monroe που διαβάζει τον «Οδυσσέα».

Με στοιχεία από το «The Conversation»