Βιβλιο

«Πατρίδες» του Τίμοθι Γκάρτον Ας: Μια πραγματικά προσωπική ιστορία της Ευρώπης

Ταξιδεύει στην Ευρώπη, συναντάει ανθρώπους και μεταφέρει στο χαρτί τις αγωνίες τους, τα οράματά τους για το μέλλον, τις προσδοκίες και τους φόβους τους

Άρης Σφακιανάκης
ΤΕΥΧΟΣ 892
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Αναγνώστης με αιτία: Παρουσίαση του βιβλίου «Πατρίδες» του Τίμοθι Γκάρτον Ας, που κυκλοφορεί από τις εκδ. Ψυχογιός

Δεν επιθυμώ να θεωρηθεί ότι κομίζω γλαύκες στην Αθήνα, αλλά διαβάζοντας το βιβλίο του Άγγλου ιστορικού Τίμοθι Γκάρτον Ας (Ash, για να μην μπερδευόμαστε σε καιρούς σκοτεινούς) είδα τον Ηρόδοτο να ζωντανεύει μες στις σελίδες του. Όλοι έχουμε διαβάσει Ηρόδοτο. Όλοι γνωρίζουμε τη μέθοδό του καθώς περιγράφει την ιστορία της εποχής του. Ο Ηρόδοτος γράφει για τον γνωστό του κόσμο ταξιδεύοντας στις εσχατιές εκείνης της εποχής. Το σύγγραμμά του είναι από τα πλέον συναρπαστικά που μπορεί να διαβάσει κάποιος. Αυτήν τη μέθοδο του αρχαίου Έλληνα ιστορικού ακολουθεί στο βιβλίο του «Πατρίδες» ο Τίμοθι Γκάρτον Ας (εκδ. Ψυχογιός).

Το βιβλίο έχει υπότιτλο: Μια προσωπική ιστορία της Ευρώπης. Και αυτό ακριβώς είναι. Μια προσωπική ιστορία. Αλλά με τεράστιο ενδιαφέρον. Γιατί ο Τίμοθι Γκάρτον Ας, από τη χρυσή του κιόλας νιότη, ταξιδεύει στην Ευρώπη και συναντάει όχι μόνο τους βασικούς παίκτες της σύγχρονης πολιτικής σκηνής με τους οποίους έχει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συνομιλίες, αλλά και ανθρώπους του απλού λαού. Μεταφέρει στο χαρτί τις αγωνίες τους, τα οράματά τους για το μέλλον, τις προσδοκίες και τους φόβους τους.

Ο Άγγλος συγγραφέας, που πλησιάζει πια τα εβδομήντα, έχει έναν τρόπο γλαφυρό να μας μεταφέρει τις σκέψεις και τις εμπειρίες του. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα για να αντιληφθείτε τι εννοώ:

«Οι ημερολογιακές καταγραφές μου κατά τη δεκαετία μετά την επίσκεψή μου στην Κνωσό περιλαμβάνουν μια εκτεταμένη λίστα από μέρη που επισκέφτηκα –τη μια μέρα ήταν οι Μυκήνες, την άλλη η Φλωρεντία, την επόμενη βδομάδα το Παρίσι–, με σχόλια για ατελείωτες εκκλησίες, παλάτια, αγάλματα και πίνακες ζωγραφικής που θαύμασα, βιβλία που διάβασα, θεατρικά έργα, όπερες και ταινίες που παρακολούθησα. Ναι, ήμουν ένας αδηφάγος καταναλωτής τέχνης. Αλλά ακόμα και σήμερα, ύστερα από πενήντα χρόνια διαρκών ταξιδιών και μελέτης, γνωρίζω ότι έχω διαβάσει μόλις λίγες σελίδες από έναν τεράστιο τόμο. Η πραγματική Ευρώπη… είναι ένα ολικό έργο τέχνης που αναπλάθεται συνεχώς. Δεν περιλαμβάνει μόνο τα οικεία στοιχεία της παραδοσιακής υψηλής κουλτούρας αλλά και τη μόδα, τα φαγητά, τα ποτά, τα αθλήματα, τη λαϊκή μουσική και τα τοπικά έθιμα. Τις χαρακτηριστικές μυρωδιές ενός μεσογειακού νησιού, ενός σκανδιναβικού φιορδ, μιας ανεμοδαρμένης ακτής του Ατλαντικού, ενός ιταλικού εστιατορίου γεμάτου κόσμο… Σύνθετες πολύχρωμες τοπικές ιστορίες, που φτάνουν μέχρι και στην ιστορία μεμονωμένων κτιρίων».

Δράττομαι της ευκαιρίας από αυτή την τελευταία αράδα για να πω ότι στο πρόσφατο ταξίδι μου στο Ταλίν της Εσθονίας, οι αρχές είχαν φροντίσει ώστε σε κάθε κτίριο που παρουσίαζε ενδιαφέρον να υπάρχει στην πρόσοψή του μια όμορφη γυάλινη πινακίδα που ανέφερε τα σχετικά με το συγκεκριμένο οίκημα. (Έτσι είδα και το κτίριο που είχε φιλοξενήσει εκεί τον Ντοστογιέφσκι σε κάποιο ταξίδι του.) Το αναφέρω εδώ μήπως και πάρει καμιά ιδέα ο νέος δήμαρχος της Αθήνας.

Η Ευρώπη και η ιστορία της γίνεται ορατή μπροστά μας καθώς αναδύεται από τις σελίδες του Άγγλου συγγραφέα – που ψήφισε κατά του Brexit. Κάπου γράφει ότι ο Άμλετ είναι το ιδανικό άβαταρ για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η τυπική της προσέγγιση σε πολλές σημαντικές αποφάσεις είναι να αμφιταλαντεύεται για καιρό. Εγώ αγαπώ τον Άμλετ κι εσείς θα αγαπήσετε το βιβλίο.