Θέλεις να γίνεις συγγραφέας;

Τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής τελευταία έγιναν μόδα στην Ελλάδα. Στην αλλοδαπή, ωστόσο, υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό. Μάλιστα, σπουδαίοι σύγχρονοι συγγραφείς διδάσκουν δημιουργική γραφή στα μεγάλα Πανεπιστήμια του κόσμου. Είναι παράξενο αλλά σε μια εποχή που οι άνθρωποι διαβάζουν όλο και λιγότερο, όλο και περισσότεροι θέλουν να γίνουν συγγραφείς. Διδάσκεται όμως η δημιουργική γραφή και ποιο είναι το προφίλ εκείνων που παρακολουθούν τα εν λόγω σεμινάρια; Ζητήσαμε από τον συγγραφέα Άρη Σφακιανάκη να μας πει περισσότερα.

Συνέντευξη με τον Άρη Σφακιανάκη για τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής και τις λέσχες ανάγνωσης 

Τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής ασκούν μεγάλη έλξη. Γιατί θεωρείτε ότι συμβαίνει αυτό;
Φαίνεται ότι ο τίτλος του συγγραφέα έχει ακόμα κάποια αξία κι έτσι πολλοί θέλουν να λέγονται έτσι. Ίσως είναι και η ανθρώπινη ανάγκη να αφηγείσαι ιστορίες.

Όμως, διδάσκεται η γραφή και μάλιστα η δημιουργική;
Tο ζητούμενο στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής από τους συμμετέχοντες είναι να βρουν τον τρόπο να μπορέσουν να γράψουν οι ίδιοι – να γίνουν συγγραφείς εντέλει. Στα σεμινάρια αυτά διδάσκονται τεχνικές γραφής που αντλούνται από διάφορους συγγραφείς, είτε Έλληνες είτε ξένους. Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες γράφουν τα δικά τους κείμενα τα οποία αναλύονται στην ομάδα. Επισημαίνονται μέθοδοι καλυτέρευσης του κειμένου και αναζητούνται λύσεις σε εμπόδια. Στην ερώτηση, λοιπόν, αν διδάσκεται το γράψιμο, η απάντηση είναι ναι. Τώρα, θα μου πείτε, διδάχτηκαν δημιουργική γραφή ο Ντοστογιέφσκι, ο Κάφκα, ο Φλομπέρ; Διδάχτηκε ο Παπαδιαμάντης, ο Καζαντζάκης, ο Τσίρκας; Φυσικά και διδάχτηκαν διαβάζοντας άλλους συγγραφείς.

Ποιο είναι το προφίλ των ανθρώπων που παρακολουθούν μαθήματα δημιουργικής γραφής;
Συνήθως τα παρακολουθούν γυναίκες μέσης ηλικίας. Οι άντρες είναι σπάνιο είδος σε αυτόν τον κήπο της λογοτεχνικής Εδέμ. Στα τέσσερα χρόνια που διδάσκω δημιουργική γραφή είχα μόνο δύο άντρες ανάμεσα στη μαθητιώσα νεολαία.

Είναι περισσότερο εργαλείο κατανόησης της λογοτεχνίας παρά βοηθά στο να γίνεις ο ίδιος συγγραφέας;
Για μένα η λογοτεχνία είναι θέμα απόλαυσης και όχι κατανόησης. Αν χρειάζεται να κοπιάσω για να κατανοήσω κάτι, τότε θα καταφύγω στον Καντ.

Μια ιδιαίτερη ιστορία που ζήσατε με την ομάδα δημιουργικής γραφής και θα θυμάστε για πάντα;
Στο πρώτο σεμινάριο δημιουργικής γραφής που είχα κάνει ως δάσκαλος γνώρισα μια κοπέλα που μου έδωσε την ιδέα να γράψω ένα θεατρικό με τίτλο «Το περσικό φιλί». Το έργο αυτό ανέβηκε τρεις φορές στο σανίδι και πραγματεύεται την ιστορία ενός δασκάλου δημιουργικής γραφής και μιας μαθήτρια που ξέρει πολλά. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ένα μάθημα δημιουργικής γραφής προσφέρει πάντα ευκαιρίες για γράψιμο.

Σε εσάς τα σεμινάρια προσφέρουν κάτι – εκτός του οικονομικού;
Το οικονομικό είναι γλίσχρο. Δεν αξίζει τον κόπο να το συζητάμε. Αυτό που παίρνω εγώ από τη διαδικασία αυτή είναι η συνύπαρξή μου με ανθρώπους που αγαπάνε το βιβλίο και το γράψιμο. Πρόκειται για ένα αίσθημα πνευματικής συντροφικότητας που σπάνια συναντάω πια.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα ιστορία είναι και οι λέσχες ανάγνωσης… Σε λέσχες ανάγνωσης με έχουν καλέσει να μιλήσω κατά καιρούς για τη λογοτεχνία γενικότερα ή για κάποιο βιβλίο μου ειδικότερα. Άλλοτε διαδικτυακά και άλλοτε με φυσική παρουσία. Αυτό δίνει την ευκαιρία στους αναγνώστες να έχουν μια πιο κοντινή γνωριμία με τον συγγραφέα για τον οποίο ενδιαφέρονται να συζητήσουν και του οποίου τις απόψεις θέλουν να ακούσουν. Τον καιρό της πανδημίας φτιάξαμε με τη συγγραφέα Ηρώ Σκάρου μια δική μας λέσχη ανάγνωσης όπου βρισκόμασταν με άλλους αναγνώστες και μιλούσαμε για βιβλία – κάτι σαν τη σέκτα στο «Φαρενάιτ 451». Αυτή η λέσχη αδρανοποιήθηκε με τη λήξη των περιοριστικών μέτρων και την επάνοδο στην κανονικότητα.

Ο Άρης Σφακιανάκης διδάσκει δημιουργική γραφή στην Ανοιχτή Τέχνη την οποία έχει δημιουργήσει ένας άλλος συγγραφέας, ο Αλέξανδρος Ασωνίτης, και βρίσκεται στο Σύνταγμα, Ναυάρχου Νικοδήμου 2. Τα φετινά μαθήματα –που θα πραγματοποιήσει με την πεζογράφο Ηρώ Σκάρου– ξεκινούν στις 21 Οκτωβρίου και έχουν τίτλο: Παράλληλες αναγνώσεις. Για λεπτομέρειες στο σάιτ της Ανοιχτής Τέχνης. Το νέο βιβλίο του Άρη Σφακιανάκη με τίτλο «Ο πρίγκιψ του δεύτερου ορόφου» θα κυκλοφορήσει τον Νοέμβριο του 2023.