Ποιος διαβάζει Άρλεκιν σήμερα;

«Άνοιξε τα μάτια της διάπλατα όταν τον είδε να προχωρά προς το μέρος της, με τα βλέφαρά του μισόκλειστα κι ένα λοξό χαμόγελο στο πανέμορφο, σκληρό στόμα του. Τα μάγουλά της κοκκίνισαν...»  Aπόσπασμα από βιβλίο της Ρόμπιν Ντόναλντ. Κάπως έτσι ξεκινούσε το διήγημα που βρήκα σε ένα καλάθι στο Μοναστηράκι, ανάμεσα σε σταυρόλεξα και κασέτες των 80s. «Παρ’ το γιατί αύριο δεν θα το βρεις. Φεύγουν αμέσως και φέρνω συνέχεια διαφορετικά» μου λέει ο παλαιοπώλης. Ποιος διαβάζει σήμερα τόσο φανατικά ροζ βιβλία τσέπης; αναρωτήθηκα. Και τι τον εξιτάρει στις γεμάτες παθιασμένα φιλιά και φλογερά βλέμματα σελίδες τους;

Ροζ λογοτεχνία: Αναγνώστες περιγράφουν τι τους εξιτάρει

«Αγόρασα το πρώτο μου ροζ μυθιστόρημα από το περίπτερο, χωρίς να γνωρίζω τίποτα για αυτά τα μαγικά βιβλιαράκια. Το αποτέλεσμα με αντάμειψε και έγινα ένθερμη οπαδός τους. Μέχρι και σήμερα, ενώ διαβάζω και άλλου είδους βιβλία, τα συγκεκριμένα κρατούν σταθερά στην καρδιά μου τα πρωτεία. Με χαλαρώνουν και, στις δύσκολες εποχές που διανύουμε, προτιμώ τα βιβλία που διαβάζω να έχουν αίσιο τέλος. Αυτό που θέλουν να επιτύχουν οι συγγραφείς τέτοιου είδους βιβλίων είναι να σου δημιουργούν έντονα συναισθήματα και να συμπάσχεις με τους ήρωές τους», μου λέει η αναγνώστρια Λένα Παπανικολάου και συμπληρώνει: «Προτιμώ κατά βάσει τις ελληνικές ιστορίες – είναι πιο ρεαλιστικές. Οι ηρωίδες τους είναι πιο δυναμικές και έμπειρες σε σχέση με αυτές των συγγραφέων του εξωτερικού, οι οποίες φαίνεται να ζουν στις αρχές του περασμένου αιώνα».

Οι φανατικοί αναγνώστες του είδους αλλά και άνθρωποι από τον χώρο των εκδόσεων μου λένε ότι τα ρομαντικά βιβλία του παρελθόντος –που συνήθως εστίαζαν περισσότερο στην ερωτική πράξη παρά στην πλοκή– απέχουν αρκετά από τα σημερινά. 

Τα Άρλεκιν, που εκδίδονται σε 32 γλώσσες και 115 χώρες, κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1979 με πρώτο τίτλο τον «Απαγορευμένο παράδεισο» της Αγγλίδας συγγραφέως Ανν Μάθερ και με πωλήσεις 35.000 αντίτυπα σε μόλις μια εβδομάδα. Διατίθεντο αποκλειστικά στα περίπτερα με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν πληγεί στον ίδιο βαθμό με τα περιοδικά, τις εφημερίδες και τα κόμικς. Σύμφωνα με τον Χάρη Νικολακάκη, διευθυντή των εκδόσεων ΒELL, εκεί που οι πωλήσεις τους πριν από 10 χρόνια ανέρχονταν στα 4.000-5.000 αντίτυπα ανά τίτλο, και το διπλάσιο - τριπλάσιο πριν από 20 χρόνια, τώρα βρίσκονται στα 2.000-3.000 αντίτυπα ανά τίτλο, ενώ αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν περίπου 60 τίτλοι ετησίως στην Ελλάδα.

Οι κατηγορίες τους ποικίλλουν, σε ιστορικά, πιο ρομαντικά, πιο σέξι, αυτά με αστυνομική πλοκή, εκείνα που διαδραματίζονται σε εξωτικά μέρη, και τα διαβάζουν αναγνώστες όλων των ηλικιών. «Από 16-17 ετών μέχρι και άνω των 80! Στο βιβλιοπωλείο μας συχνά έρχονται εγγονές με τις γιαγιάδες τους για να βρουν παλαιότερους τίτλους. Οι ήρωες και οι ηρωίδες, από την άλλη πλευρά, συνήθως έχουν ηλικίες που κυμαίνονται μεταξύ των 20 και 40 ετών. Eπιπλέον εξελίσσονται και ακολουθούν την εποχή τους. Ένα Άρλεκιν δηλαδή της δεκαετίας του ’80, για παράδειγμα, δεν έχει καμία σχέση με ένα σημερινό. Οι πρωταγωνίστριες σήμερα είναι δυναμικές προσωπικότητες, ασκούν απαιτητικά επαγγέλματα κι αντιμετωπίζουν όλα τα προβλήματα που απασχολούν την καθημερινότητά μας. Έτσι, κάθε σύγχρονη γυναίκα μπορεί ν’ αναγνωρίσει τον εαυτό της.

Άρλεκιν: Πόσοι και ποιοι τα διαβάζουν σήμερα

»Για τη ΧΑΡΛΕΝΙΚ ΕΛΛΑΣ, που εκδίδει τα παραδοσιακά Άρλεκιν, το επόμενο βήμα ήταν η έκδοση Ελληνίδων συγγραφέων και η δημιουργία δύο νέων σειρών: των SILK, βιβλίων κανονικού μεγέθους με “χορταστικά” αισθηματικές ιστορίες που κυκλοφορούν σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία, και των EROS, βιβλίων μεγέθους Άρλεκιν που κυκλοφορούν μόνο στα περίπτερα. Για τις δύο αυτές νέες ελληνικές σειρές, γράφουν αυτή τη στιγμή 10 συγγραφείς» εξηγεί ο κ. Νικολακάκης.

Η ΧΑΡΛΕΝΙΚ μάλιστα απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα στο κοινό της να γράψουν μια ελληνική ιστορία και να τη στείλουν για αξιολόγηση, ενθαρρύνοντας εξίσου και τους άντρες αναγνώστες οι οποίοι υπολογίζονται σταθερά στο 10%. Ο Μιχάλης Λαγουτάρης είναι ένας από αυτούς που, όπως εξηγεί, υποστηρίζει ότι τα αισθηματικά βιβλία τσέπης έχουν απενεοχποιηθεί και διατηρούν ένα μεγάλο και πιστό αναγνωστικό κοινό με έντονη παρουσία στα social media: «Επικοινωνώ με ανθρώπους σε πολλές σελίδες στα social media και συζητάμε για διάφορα πράγματα, όπως τι πρέπει να προσέχει ένας συγγραφέας κατά τη συγγραφή, πόσες λέξεις πρέπει να χρησιμοποιήσει για την τελειοποίηση του βιβλίου ώστε να καταφέρει να περάσει όλα τα συναισθήματα μέσα από τους πρωταγωνιστές και την πλοκή του, και στο τέλος ανταλλάσουμε διάφορες κριτικές. Πρέπει να επιχειρήσουν να διαβάζουν όχι μόνο οι γυναίκες αλλά και οι άντρες γιατί είναι βιβλία που έχουν πολλά να δώσουν, είναι γεμάτα πλοκή, με δυνατά συναισθήματα που σε συναρπάζουν, και δεν μπορείς να τα αφήσεις από τα χέρια σου. Έχω φανταστεί σε κάποιο τεύχος ότι ήμουν εγώ στη θέση του πρωταγωνιστή μια και η υπόθεση του βιβλίου έμοιαζε λίγο με αυτά που είχα περάσει στο παρελθόν».

«Η αισθηματική λογοτεχνία είναι το αγαπημένο μου είδος. Η αγάπη αυτή ξεκίνησε σε πολύ νεαρή ηλικία. Διάβασα στα κρυφά κάποια Άρλεκιν που είχαν οι μεγαλύτερες θείες μου, οι οποίες δεν μου το επέτρεπαν λόγω ηλικίας. Ένα από τα πιο αγαπημένα μου είναι το “Κέιμαν, το νησί του έρωτα” της Μάρτζορυ Λιούτυ, πανάρχαιο και λατρεμένο. Το βασικό μοτίβο είναι ο καταναγκαστικός γάμος, που είναι και το αγαπημένο μου θέμα ως συγγραφέα. Στην ουσία, πίσω από ένα συμβόλαιο κρύβεται το αληθινό συναίσθημα κι ένας μεγάλος έρωτας. Είναι πολύ δύσκολο να γράψει κάποιος σωστά μια ιστορία που να μιλά στην ψυχή του αναγνώστη, να προκαλεί τόσα συναισθήματα, αλλά και να έχει πλοκή και ουσία. Οι Ελληνίδες συγγραφείς είναι πρωτοπόρες, σύγχρονες και δίνουν μεγαλύτερο βάθος και βάρος στις ιστορίες αγάπης που δημιουργούν. Μια καλή ιστορία αγάπης θέλει τέχνη και ικανότητα, και αυτές διαθέτουν και τα δύο», λέει η Έλενα Αντωνίου που από αναγνώστρια αποφάσισε να στραφεί στη συγγραφή και σήμερα είναι υπεύθυνη της ελληνικής σειράς Eros. Την ρωτώ αν είναι ταμπού να διαβάζει κανείς ροζ λογοτεχνία.

«Παλαιότερα υπήρχε μια στερεοτυπική παρουσίαση τόσο για τον άνδρα όσο και για τη γυναίκα: Ο εκατομμυριούχος γόης με τους φαρδείς ώμους και το θεληματικό πηγούνι που θα σώσει την κακομοίρα μεροκαματιάρα. Πλέον όλο αυτό έχει αλλάξει, όπως έχουν αλλάξει και οι εποχές. Οι γυναίκες είναι σύγχρονες ηρωίδες που αντεπεξέρχονται σε χίλιους ρόλους ενώ έχουν σώσει προ πολλού τον εαυτό τους, και οι άνδρες ξέρουν να αγαπούν τις δυναμικές γυναίκες που στέκονται ισοδύναμα δίπλα τους. Παλαιότερα  ήξερα αρκετές κοπέλες που διάβαζαν στα κρυφά γιατί δεν άντεχαν τον “αναγνωστικό ρατσισμό” που δέχονταν. Όποια τα διάβαζε θεωρούνταν ελαφρόμυαλη και με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Πλέον αυτό το έχουμε ξεπεράσει. Φυσικά το μορφωτικό επίπεδο ποικίλλει και αυτό που έχει σημασία για την/τον καθεμία/καθέναν αναγνώστρια/αναγνώστη είναι ότι επιλέγει να διαβάσει κάτι γιατί είναι ένα πολύ όμορφο ταξίδι με έντονο συναίσθημα, κάτι που εκλείπει σήμερα. Γιατί ό,τι κι αν γίνει, όσα χρόνια κι αν περάσουν... μ’ ένα Άρλεκιν ξεχνιέσαι!»