«MANIAC»: Το έγραψε άραγε άνθρωπος ή κάποια εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη;

Θα ήθελα να έβλεπα την έκφραση του προσώπου μου στον καθρέφτη όταν διάβασα και την τελευταία σελίδα αυτού του μυθιστορήματος. Έκπληξη; Δέος; Θαυμασμός; Πάντως, αν ήμουν λετριστής κι έγραφα ένα κείμενο για το βιβλίο του Χιλιανού συγγραφέα Μπένχαμιν Λαμπατούτ, θα ήταν μάλλον κάπως έτσι:

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!What the fuck!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Ωστόσο, καθώς ο λετρισμός ανήκει στην ιστορία της λογοτεχνίας, θα προσπαθήσω να μιλήσω γι’ αυτό το βιβλίο με απλές, κατανοητές λέξεις.

Ένα ερώτημα που θα καλείται να απαντήσει ολοένα και περισσότερο μελλοντικά ο αναγνώστης είναι το εξής: αυτό που διαβάζω τώρα, το έγραψε άραγε άνθρωπος ή κάποια εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη;

Αυτό που διαβάζετε αυτή τη στιγμή το έγραψε άραγε ο Άρης Σφακιανάκης ή το πρόγραμμα που ενυπάρχει ήδη στο «έξυπνο» κινητό του; (Σας βεβαιώνω ότι εγώ το γράφω – αλλά ποιος είναι αυτό το εγώ;)

Θα μου πείτε ότι ξεφεύγω του θέματος, αλλά όχι. Επειδή το θέμα του βιβλίου με τίτλο «MANIAC» έχει να κάνει ακριβώς με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο συγγραφέας του ξεκινάει πρώτα με την ιστορία του Τζων φον Νόυμαν, ενός προικισμένου Ούγγρου που μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες και αφού έφτιαξε τον MANIAC –τον υπολογιστή που αποτέλεσε το πρότυπο για όλους τους κατοπινούς υπολογιστές–, στη συνέχεια κατασκεύασε τη βόμβα υδρογόνου – προφανώς απεχθανόταν το ανθρώπινο είδος (δεν τον αδικώ).

Ο φον Νόυμαν ανήκει στα σπουδαία μυαλά εκείνης της εποχής, συνεργάζεται με τον Γκαίντελ, τον Οπενχάιμερ και είναι φίλος με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο συγγραφέας μάς βάζει στον κόσμο αυτού του εξαιρετικού πνεύματος μέσα από τις αφηγήσεις κοντινών του προσώπων.

Κι έπειτα, λες και παίρνει τα ηνία η τεχνητή νοημοσύνη, ο θεός αλγόριθμος, ξεκινάμε να διαβάζουμε για το αρχαίο κινέζικο παιχνίδι γκο, ένα παιχνίδι στρατηγικής που αφήνει λεύγες πίσω του το σκάκι και παίζεται πάνω σε ένα απλό ταμπλό με μαύρες και άσπρες ψηφίδες. Στόχος του παιγνίου αυτού (μια και ο Νόυμαν ασχολήθηκε με τη θεωρία των παιγνίων) είναι να καταλάβει ο παίκτης περισσότερο ζωτικό χώρο στο ταμπλό ώσπου να εκτοπίσει ολοσχερώς τον αντίπαλό του.

Θυμόμαστε όλοι τα παιχνίδια που έπαιξε στο σκάκι ο μεγάλος μετρ Γκασπάροφ με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή Deep Blue τη δεκαετία του ’90. Και δεν ξεχνάμε την ήττα του Ρώσου πρωταθλητή.

Εδώ, σε αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας περιγράφει τον αγώνα ενός Κορεάτη γκραν μετρ με την τεχνητή νοημοσύνη πριν πέντε έξι χρόνια. Μόνο που τώρα δεν πρόκειται για το σκάκι αλλά για το γκο, το περίπλοκο αυτό παιχνίδι που έχει εκατομμύρια φανατικούς ανά τον κόσμο. Ο Κορεάτης γκραν μετρ έχει να αντιμετωπίσει έναν αλγόριθμο που κατασκεύασε ο Ελληνοκύπριος Ντέμης Χασάμπης. Ο υπολογιστής αυτή τη φορά ονομάζεται AlphaGo και είναι ανίκητος. Θα διεξαχθεί ένας αγώνας πέντε αναμετρήσεων και έχει προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. (Μπορείτε να τον δείτε στο Διαδίκτυο φτάνει να πληκτρολογήσετε AlphaGo versus Lee Sedol, όμως τίποτα δεν φτάνει τη συγγραφική δεινότητα του Χιλιανού πεζογράφου όπως τον αποτυπώνει στο χαρτί).

Θα μπορούσα να γράψω χιλιάδες λέξεις – αλλά δεν είμαι αλγόριθμος. Μπορώ, ωστόσο, να ευχαριστήσω τη μεταφράστρια Αγγελική Βασιλάκου και τις εκδόσεις Δώμα για την αναγνωστική απόλαυση που μου πρόσφεραν.