Για το μυθιστόρημα της Jhumpa Lahiri, «Στις Δικές μου Διαδρομές» (μετάφραση Άννα Παπασταύρου, Εκδόσεις Gutenberg).
Αυτό το τόσο ιδιότυπο μυθιστόρημα της βραβευμένης με Pulitzer Τζούμπα Λαχίρι, μιας γυναίκας με πολλές ταυτότητες —γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1967 από Ινδούς γονείς, μεγάλωσε στο Ροντ Άιλαντ των ΗΠΑ, έζησε για αρκετά χρόνια στην Ιταλία, και πλέον ζει στην Αμερική—, είναι ένα από τα πιο όμορφα βιβλία που διαβάσαμε φέτος, σίγουρα από τα πιο συγκινητικά, και οπωσδήποτε αυτό που θα θυμόμαστε περισσότερο. Γιατί; Γιατί τα πάντα μέσα σ’ αυτό μάς θυμίζουν τον εαυτό μας — και μας τον θυμίζουν με έναν τρόπο που σχεδόν πονάει.
Τα πάντα: το σπίτι μας, η δουλειά μας, οι συνάδελφοί μας, οι γείτονες, οι μαγαζάτορες, οι μικρές μας αγορές, το σούπερ-μάρκετ, το χαρτοπωλείο, τα βήματά μας στην πόλη, οι άνθρωποι με τους οποίους διασταυρωνόμαστε, αυτά που λένε μεταξύ τους, αυτά που λένε σε εμάς, εκείνο το παλιό μισογκρεμισμένο σπίτι στη γειτονιά μας που κάποτε θα ήταν υπέροχο — οι δικές μας διαδρομές. Η Λαχίρι γράφει για την ίδια, γράφει για την πόλη, γράφει για τις άλλες γυναίκες, γράφει για όλους μας. Και δεν κατονομάζει τίποτε: δεν υπάρχει ούτε ένα όνομα στο βιβλίο, ούτε ανθρώπου, ούτε πόλης, ούτε χώρας, ούτε τίποτε. Αυτή η πόλη είναι η δική μας, και αυτή η γυναίκα είναι κάθε γυναίκα. Κυρίως όμως: είναι κάθε γυναίκα που επέλεξε να μένει μόνη, να είναι ανεξάρτητη, να απολαμβάνει τη μοναξιά της, αλλά και να ΜΗΝ την απολαμβάνει πάντα, γιατί βέβαια ούτε μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, ούτε θα ήταν «φυσιολογικό». Τη γεμίζει όμως με ό,τι αγαπά. Με τα σημειωματάριά της, με τα άλλα μικροπράγματα που της αρέσει να ψωνίζει, με το κολυμβητήριο, με τις βόλτες της, φυσικά με τη δουλειά της, με τους ανθρώπους που ξέρει, που την προσεγγίζουν, που τη θέλουν, ή που της ζητούν πράγματα. Ή που τους ζητά η ίδια.
Η ηρωίδα της Λαχίρι, καθηγήτρια σε ένα πανεπιστήμιο, οικονομικά ανεξάρτητη, με κάποια ανοιχτά θέματα με τους γονείς της, δεν παύει στιγμή να παρατηρεί τα πάντα γύρω της όταν εγκαταλείπει την ομορφιά και την ασφάλεια του σπιτιού της —ένα σπίτι που το έχει φτιάξει έτσι ακριβώς όπως το ονειρευόταν, αν και χωρίς καμία εκζήτηση προφανώς—, δεν παύει να θυμάται, να σκέφτεται, να φέρνει στον νου της όσους και όσα την έκαναν αυτό που είναι σήμερα, δεν παύει στιγμή ν
α διεγείρει το μυαλό της, και να συνομιλεί, εσωτερικά, με τον εαυτό της και με τους άλλους. Χωρίς να είναι «αγοραφοβική» ή αποκομμένη από οτιδήποτε, γαντζώνεται από τα πράγματά της, από το σύμπαν που έχει φτιάξει, αφήνοντας να μπει σ’ αυτό μόνο όποιος εκείνη επιλέξει, και για όσο το επιλέξει. Είναι αυστηρή και δίκαιη, κι αυτό μάς αρέσει πολύ. Μένει και είναι μόνη, «ανύπαντρη», γιατί το επιλέγει, και γιατί τής αρέσει όσο τίποτε άλλο. Δεν έχει παιδιά, ή άντρα, από αυστηρή επιλογή — όχι γιατί δεν «προέκυψαν». Η μοναξιά της συχνά την πληγώνει, αλλά αυτό είναι το τίμημα που έχει δεχτεί να πληρώσει για την ελευθερία της και για τις επιλογές της. Γιατί είναι καλό να είσαι μόνος, αν αυτό είναι που θέλεις, και αν το έχεις επιλέξει εσύ.
Γι’ αυτό και το μικρό αυτό βιβλίο πιστεύουμε ότι θα σταθεί παρηγοριά για πολλούς ανθρώπους. Χώρια που είναι τρομερά καλογραμμένο — και άλλο τόσο καλομεταφρασμένο. Πολύ όμορφη γλώσσα, ακριβής και συγκινητική, χωρίς «συναισθηματισμούς», λυρισμό και μεγαλοστομία. Απλά πράγματα, απλή πρόζα, βέβαιες κινήσεις, με μεγάλη σιγουριά. Ωραία λογοτεχνία, εν ολίγοις. Ένα ιδιότυπο μυθιστόρημα, επίσης, που αποτελείται από κάπου 50 μικρά κεφάλαια-σεκάνς, σαν μικρά διηγήματα, που όμως όλα μαζί συνθέτουν μια ολοκληρωμένη ιστορία, την οποία μπορούμε να συμπληρώσουμε κατά το δοκούν. Αν θέλουμε.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου. Και να διαπιστώσετε πως το υπέροχο πολυτονικό (όλα τα βιβλία της σειράς Aldina του Gutenberg τυπώνονται με πολυτονικό σύστημα) δεν σας εμποδίζει να απολαύσετε το κείμενο· για την ακρίβεια, δεν το παρατηρείτε καν:
Ο Παναγιώτης Σκληρός μας ταξιδεύει στη Λευκάδατων δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 μέσα από τα βιβλία «Μικρές λευκαδίτικες ιστορίες» και «Η Αλτάνη και άλλες Λευκαδίτικες ιστορίες»
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
9°
