Ένα βιβλίο για τον αυτοτραυματισμό και τα αδιέξοδα της εφηβείας

Το «Διαλυμένο κορίτσι» είναι ένα εντυπωσιακό βιβλίο. Ένα βιβλίο που ώρες-ώρες σε κάνει να κλαις —όχι να συγκινείσαι: να κλαις—, να συμπάσχεις με την Τσάρλι και τα άλλα κορίτσια, και να εύχεσαι όλα αυτά να είναι απλώς επινοήσεις της συγγραφέως. Δεν είναι. Η Kathleen Glasgow βίωσε η ίδια, στο πετσί της —κυριολεκτικά…—, πολλά από αυτά που περιγράφει, και έγραψε αυτό το μυθιστόρημα ουσιαστικά για να ψάξει μέσα της και να δει «τι φταίει», ποιες είναι οι ρίζες του κακού, και πώς θα μπορούσε να γιατρευτεί.

Όμως το πρόβλημα που εξέταζε, το δικό της πρόβλημα, το πρόβλημα που βίωνε και έκαιγε κάθε της μέρα και κάθε της ώρα, δεν αφορούσε μόνο την ίδια: «Υπολογίζεται ότι ένα στα διακόσια κορίτσια ηλικίας δεκατριών με δεκαεννέα ετών αυτοτραυματίζεται», γράφει η συγγραφέας στο σημείωμά της στο τέλος του βιβλίου. «Πάνω από το εβδομήντα τοις εκατό από αυτές κόβονται. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτές οι στατιστικές προέρχονται μόνο από όσες περιπτώσεις αναφέρονται, χωρίς μάλιστα να υπολογίζουν το αυξανόμενο ποσοστό αγοριών που αυτοτραυματίζονται. Υποθέτω ότι ξέρετε κάποιον, αυτή τη στιγμή, που αυτοτραυματίζεται».

Τι είναι όμως ο αυτοτραυματισμός; Ας ακούσουμε πάλι την ίδια: «Ο αυτοτραυματισμός είναι η συνειδητή πράξη κοψίματος, καψίματος, τρυπήματος ή αλλιώς πληγώματος της επιδερμίδας ως τρόπος διαχείρισης της συναισθηματικής θύελλας. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών πραγμάτων, όπως σεξουαλικής, σωματικής, λεκτικής ή συναισθηματικής κακοποίησης. Μπούλινγκ. Αδυναμίας. Θλίψης. Εθισμού. Ο αυτοτραυματισμός δεν είναι κραυγή για προσοχή. Δεν σημαίνει ότι είσαι αυτοκτονικός. Σημαίνει ότι παλεύεις να βγεις από ένα πολύ επικίνδυνο μπλέξιμο στο μυαλό και την καρδιά σου, και αυτός είναι ο δικός σου μηχανισμός να το αντιμετωπίσεις. Σημαίνει ότι κατέχεις μια μικρή θέση στην πολύ αληθινή και πολύ μεγάλη μερίδα του κόσμου που υποφέρει από κατάθλιψη ή ψυχικές νόσους».

Το μεγαλύτερο, ίσως, πρόβλημα των κοριτσιών που αυτοτραυματίζονται πιστεύουν ότι αυτό είναι κάτι που αφορά μόνο τις ίδιες. Η Kathleen Glasgow διαφωνεί — προφανώς: «Δεν είσαι μόνη. Η ιστορία της Τσάρλι Ντέιβις είναι η ιστορία πάνω από δύο εκατομμυρίων νεαρών γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και αυτές οι νεαρές γυναίκες θα μεγαλώσουν, όπως εγώ, κουβαλώντας την αλήθεια του παρελθόντος τους στα κορμιά τους. Έγραψα την ιστορία της Τσάρλι Ντέιβις για κείνες που κόβονται και καίγονται και για τα παιδιά στους δρόμους που δεν έχουν ασφαλές μέρος να κοιμηθούν. Έγραψα την ιστορία της Τσάρλι Ντέιβις για τις μητέρες τους και τους πατεράδες τους και τους φίλους τους. Η Τσάρλι Ντέιβις βρίσκει τη φωνή της και την παρηγοριά της στη ζωγραφική. Εγώ βρίσκω τη δική μου στο γράψιμο. Ποια είναι η δική σας παρηγοριά; Βρείτε την και μη σταματήσετε ποτέ».

Ναι, είναι ένα σκληρό βιβλίο, αλλά ταυτόχρονα, με έναν παράδοξο τρόπο, σε γεμίζει αισιοδοξία. Γιατί ΥΠΑΡΧΕΙ λύση για όλα αυτά. Υπάρχουν διέξοδοι.

Ας ακούσουμε όμως και τη μεταφράστρια του βιβλίου, Άντζη Κουνάδη — η δουλειά της είναι εξαιρετική:

«Πολλοί διαλέγουμε βιβλία γιατί μας αρέσει η υπόθεση ή ο συγγραφέας. Στη δική μου δουλειά δεν μπορώ να το κάνω αυτό, επειδή ο μεταφραστής δεν επιλέγει. Και υπάρχουν βιβλία που σου μένουν, που σε κάνουν να πονάς, που σε κάνουν να θέλεις να σπάσεις τον υπολογιστή σου ενώ τα δουλεύεις. Το “Διαλυμένο Κορίτσι” ανήκει σε αυτά. Είναι ένα σπαρακτικό, δύσκολο, απίστευτα σκληρό βιβλίο, ένα βιβλίο που θα σας κάνει να κλάψετε, να το πετάξετε στον τοίχο. Γιατί ασχολείται μ’ ένα θέμα υπαρκτό που συνήθως κρύβεται κάτω από το χαλί — για την ακρίβεια, κάτω από μακριά μανίκια: τον αυτοτραυματισμό. Η έφηβη πρωταγωνίστρια έχει χάσει τα πάντα, έχει ζήσει τα πάντα, πράγματα που δεν πρέπει κανένα παιδί να βιώσει, αλλά είναι ακόμα εκεί, και μέσα από μια επώδυνη διαδικασία επούλωσης μαθαίνει ότι δεν είναι κακό ν’ αγαπάς τον εαυτό σου. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα για όλους μας…»

Εκτός από το Σημείωμα της Συγγραφέως και τις Ευχαριστίες στο τέλος του βιβλίου (οι επίδοξοι συγγραφείς που θα διαβάσουν το βιβλίο να δώσουν μεγάλη βάση στις Ευχαριστίες, όπου η Glasgow μιλά για τα μαθήματα δημιουργικής γραφής που πήρε), η έκδοση συμπληρώνεται με ένα μικρό κεφάλαιο που τιτλοφορείται «Για Βοήθεια Μπορείτε Να Απευθυνθείτε Εδώ» (γραμμένο ειδικά για την Ελλάδα: πολύ χρήσιμο), αλλά και από έναν πραγματικά εξαιρετικό «Οδηγό Συζήτησης» που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε λέσχες ανάγνωσης, και βέβαια να γίνει οδηγός για όποιο κορίτσι αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο πρόβλημα.

* * *

Νά και δύο μικρά αποσπάσματα από το βιβλίο:

Η Τζεν Σ. είναι κλεφτρόνι: μικρές ουλές σαν κλαδιά διατρέχουν τα μπράτσα και τα πόδια της. Φοράει λαμπερά αθλητικά σορτς. Είναι ψηλότερη απ’ όλες μας, εκτός από τον δόκτορα Ντούλι. Ντριμπλάρει μια αόρατη μπάλα του μπάσκετ πάνω κάτω στον μπεζ διάδρομο. Σουτάρει σε μια αόρατη στεφάνη. Η Φράνσι είναι ένα ανθρώπινο μαξιλαράκι για καρφίτσες. Τρυπάει την επιδερμίδα της με βελόνες πλεξίματος, καρφίτσες, με οτιδήποτε μπορεί να βρει. Έχει οργισμένο βλέμμα και φτύνει στο πάτωμα. Η Σάσα είναι ένα παχουλό κορίτσι γεμάτο νερό· κλαίει στην Ομάδα, κλαίει στο φαγητό, κλαίει στο δωμάτιό της. Δεν θα στερέψει ποτέ. Αυτοτραυματίζεται εύκολα: αχνές κόκκινες γραμμές διασταυρώνονται στα μπράτσα της. Δεν κόβει βαθιά. Στην Άισις αρέσει να καίγεται. Ψωραλέα, στρογγυλά σημάδια στα μπράτσα της. Κάτι ειπώθηκε στην Ομάδα για ένα σκοινί και κάτι ξαδέλφια και ένα υπόγειο, αλλά δεν ήθελα ν’ ακούσω· δυνάμωσα την εσωτερική μου μουσική. Η Μπλου είναι μια εξεζητημένη τύπισσα με τον πόνο της· έχει όλο το πακέτο: κακό μπαμπά, δόντια χαλασμένα από τη μεθαμφεταμίνη, καψίματα από τσιγάρα, χαρακιές από ξυράφι. Η Λίντα/Κέιτι/Καντλς φοράει γεροντίστικες ρόμπες. Οι παντόφλες της σκυλοβρομάνε. Χάνεις τον λογαριασμό με τα προβλήματά της· όλες οι ουλές της είναι εντός της, μαζί κι οι άνθρωποί της. Δεν ξέρω γιατί μένει μαζί μας. Πασαλείβει με πουρέ το πρόσωπό της στο δείπνο. Μερικές φορές κάνει εμετό χωρίς λόγο. Ακόμα και όταν είναι απολύτως ακίνητη, καταλαβαίνεις ότι συμβαίνουν πολλά μέσα στο κορμί της, πράγμα καθόλου καλό. Ήξερα πολλούς σαν αυτήν έξω· την αποφεύγω. […]

Όταν έχουμε ομάδα, στην Κάσπερ δεν αρέσει να λέμε κόβομαι ή κόψιμο ή κάψιμο ή μαχαιριά. Λέει πως δεν έχει σημασία τι κάνεις ή πώς το κάνεις: είναι όλα το ίδιο. Μπορείς να πιεις, να σκίσεις, να κάνεις μεθαμφεταμίνη, να πάρεις κοκαΐνη, να καείς, να κόψεις, να μαχαιρώσεις, να χαράξεις, να ξεριζώσεις τις βλεφαρίδες σου ή να πηδηχτείς μέχρι να αιμορραγήσεις – είναι όλα το ίδιο: αυτοτραυματισμός. Λέει: αν κάποιος σ’ έχει πληγώσει ή σ’ έχει κάνει να νιώσεις άσχημη ή άχρηστη ή βρόμικη, αντί να κάνεις το λογικό βήμα και να συνειδητοποιήσεις ότι αυτό το άτομο είναι ένας μαλάκας ή ένας ψυχοπαθής που πρέπει να τον πυροβολήσουν ή να τον κρεμάσουν και ότι πρέπει να μείνεις μακριά του, γαμώτο, εσύ εσωτερικεύεις την κακοποίησή σου και αρχίζεις να κατηγορείς και να τιμωρείς τον εαυτό σου και, παραδόξως, μόλις αρχίσεις να κόβεσαι ή να καίγεσαι ή να πηδιέσαι επειδή νιώθεις τόσο σκατένια και άχρηστη, το κορμί σου αρχίζει να απελευθερώνει εκείνη τη μαλακία που λέγεται ενδορφίνες και νιώθεις τόσο φτιαγμένη, γαμώτο, που ο κόσμος μοιάζει, στην καλύτερη περίπτωση, με χρωματιστό μαλλί της γριάς, μονάχα που είναι ματωμένος και γεμάτος φλεγμονές. Όμως το χειρότερο είναι ότι, μόλις ξεκινήσεις να αυτοτραυματίζεσαι, γίνεσαι αναγκαστικά ένα τρομακτικό φρικιό, επειδή όλο το κορμί σου είναι τώρα ένα σημαδεμένο και καρβουνιασμένο πεδίο μάχης και σε κανέναν δεν αρέσει αυτό σε μια κοπέλα, κανένας δεν θα σε αγαπήσει έτσι, άρα όλες μας, η καθεμιά από μας, τη γάμησε μέσα κι έξω. Πλύσιμο, ξέβγαλμα και πάλι από τη γαμημένη αρχή.

* * *

Η Kathleen Glasgow ζει στην Αριζόνα. Μετά το «Διαλυμένο κορίτσι» έγραψε τα βιβλία «How to Make Friends with the Dark» (υπό έκδοση από το Μεταίχμιο) και «You’d Be Home Now». Πιο πρόσφατο βιβλίο της, το «The Agathas» που έγραψε σε συνεργασία με τη Liz Lawson.