Ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος και η βασανιστική πολιορκία των λέξεων

Αθόρυβα το 2017 έκανε την εμφάνισή του στην ελληνική λογοτεχνία ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, με το «Στάχτη στον ουρανίσκο». Το πρώτο βιβλίο ακολούθησε το «Ανάμεσα στους ήλιους» το 2001 και τώρα, 2 χρόνια μετά, έρχεται με το επίσης ολιγοσέλιδο -μόλις 84 σελίδες- «Σώσε τη θύελλα», που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος, να επιβεβαιώσει εκείνη την πρώτη εντύπωση. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη περίπτωση συγγραφέα που καταφέρνει οι σύντομες (ημι)αυτοβιογραφικές ιστορίες του να έχουν και ενδιαφέρον και ποιητική αξία.

Ο Αγγελόπουλος δεν γράφει πολλά, δεν γράφει (ίσως) εύκολα, σαν να έχει μια σχεδόν ψυχαναγκαστική ανάγκη, παρόμοια με αυτή των ποιητών, προσεκτικής επιλογής και σχολαστικής λείανσης των λέξεων που χρησιμοποιεί και ήδη από την εισαγωγή μας υποψιάζει για το γιατί. «Είχα πλέον εξοικειωθεί με την ταραχή που πήγαζε απ’ την πολιορκία των λέξεων, η οποία συχνά έθετε σε κίνδυνο την αρτιότητα του κειμένου. Η συναρμογή προϋπέθετε ευαισθησία πυροτεχνουργού· μια σειρά από αδέξιες κινήσεις αρκούσε ώστε το βιβλίο να αναφλεχθεί. Το σύθαμπο, το λυκόφως είναι λέξεις εξίσου ικανές να προκαλέσουν τον ακρωτηριασμό του συγγραφέα αλλά ήμουν βέβαιος ότι τις είχα χειριστεί με σύνεση».

Κείμενα βιωματικά, γραμμένα στο περιθώριο αυστηρά επαγγελματικών ταξιδιών, στα κενά συναντήσεων σε ναυπηγεία, σε διεθνή αεροδρόμια, εμπορικά λιμάνια, ξενοδοχεία και τραίνα που διασχίζουν με ταχύτητα εξωτικά τοπία. «Καθώς πλησίαζε η μέρα της αποστολής του βιβλίου στο τυπογραφείο, τα βράδια στη διάρκεια των οποίων οι λέξεις διατάρασσαν τον ύπνο μου αραίωναν: το πετρέλαιο, τα ναύλα, οι ισοτιμίες και τα επιτόκια οριοθετούσαν εφεξής την αγωνία μου (εξάλλου δεν είχε απειληθεί ποτέ η πρωτοκαθεδρία τους)». Κι αν διατηρεί μια αμφίθυμη στάση απέναντι στην πεζότητα της επαγγελματικής ενασχόλησης και τον ρομαντισμό των μακρινών τόπων, είναι αυτά τα επαγγελματικά ταξίδια που τροφοδοτούν μια σειρά σκέψεων συνθέτοντας μια γοητευτική ενότητα γραφής και συναισθημάτων.

Μπορεί ο κόσμος των επιχειρήσεων να θεωρείται ξένος με την ποίηση των λέξεων, αλλά ο Αγγελόπουλος καταφέρνει να αποτυπώσει εικόνες τόσο ζωντανές που έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις παρά διαβάζεις. Διασχίζουμε μαζί του την αρυτίδωτη θάλασσα πάνω σε μια νηοπομπή από ποντοπόρα πλοία στον κόλπο του Σουέζ: «Όταν πια επιβιβαστήκαμε ο ήλιος έδυε και, στην Ανατολή, πάνω απ’ τα εδάφη του Σινά, το αμυδρό περίγραμμα του φεγγαριού σχηματιζόταν ήδη στον γαλανό ουρανό. Το επόμενο πρωί ξύπνησα πριν χαράξει, την ώρα που δεν ακουγόταν παρά το βουητό της ηλεκτρογεννήτριας και πάνω σε αυτό το σχεδόν φυσικό φόντο, ο παφλασμός των κυμάτων στην ίσαλο γραμμή. Στις 06.00 εμφανίστηκε ο πιλότος και έπειτα από λίγα λεπτά δόθηκε μέσω του ασυρμάτου η εντολή να ξεκινήσουμε την προγραμματισμένη μας διέλευση… Δυτικά η θάλασσα έγλυφε τις αμμώδεις πεδιάδες της Αφρικής, ενώ στην Ανατολή προσέκρουε στην ισοϋψή οροσειρά που διατρέχει την ακτογραμμή του Σινά. Μια κόκκινη μπίλια ξεπρόβαλε στην εγκοπή που σχημάτιζαν δύο λοξά πέτρινα δόντια: το πρώτο φως, η παρυφή της χερσονήσου μεταμορφωνόταν σε απολιθωμένο παλιρροιακό κύμα». Από τη Σεούλ επιβιβαζόμαστε σε τραίνο που μας μεταφέρει στο Μόκπο, στο νοτιοδυτικό άκρο της κορεατικής χερσονήσου… «Το ρυθμικό κροτάλισμα στις ράγες προσέδιδε στο ταξίδι ονειρική υφή, εντύπωση που ενισχυόταν απ’ την απουσία μιας απτής αλληλουχίας εικόνων… Το σταχτί, κυρίαρχο στα περίχωρα της πόλης, παραχώρησε σύντομα τη θέση του σε εκτάσεις αδιαπέραστης βλάστησης και χέρσα εδάφη όπου οι σιδηροτροχιές κινούνταν παράλληλα με τις καμπύλες των ηλεκτροφόρων καλωδίων και υπερφαλάγγιζαν τα λασπώδη ποτάμια, εντούτοις στο κύριο μέρος της διαδρομής δεν διακρίνονταν παρά πλημμυρισμένες φυτείες και ορυζώνες καλλιεργημένοι σε κλιμακωτά επίπεδα, έτσι ώστε το τοπίο έμοιαζε να υφίσταται τη λεπιδωτή θραύση που παρατηρείται σε ορισμένα φυλλώδη πετρώματα».

Στο Αμβούργο, στο Κάιρο, στην Αθήνα, ο δαιδαλώδης ιστός των πόλεων, οι ξεχαρβαλωμένοι παραλιακοί δρόμοι, η ακύμαντη θάλασσα, οι γιακαράντες της Ρηγίλλης, η Κέρκυρα όπου έκανε τη στρατιωτική του θητεία του, ο ουρανός νότια του Αρκτικού κύκλου, ο Μπλέχερ, ο Ντύρενματ, ο Μπατάιγ, ο Εμπειρίκος και ό,τι άλλο κεντρίζει την προσοχή του βρίσκεται συμπτυγμένο στο «Σώσε τη θύελλα», ένα βιβλίο-άσκηση γραφής απαλλαγμένο από την περιττολογία. Μια άσκηση για να «ανακαλυφθεί εκείνο το βάθος που κρύβεται συχνά στην επιφάνεια». 

Info: Ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος γεννήθηκε το 1991. Σπούδασε στο Χάρβαρντ, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Εργάζεται στην Αθήνα.