«Τα θαύματα του κόσμου»: Ο Μιχάλης Μοδινός ξαναγυρίζει στα παλιά, αλλά μ’ έναν περίεργο τρόπο

Έχω στα χέρια μου το νέο βιβλίο του Μιχάλη Μοδινού «Τα θαύματα του κόσμου» που μόλις κυκλοφόρησε (Απρίλιος του ’23) σε μια πολύ επιμελημένη έκδοση και με σκληρό εξώφυλλο, που εμένα τουλάχιστον, αισθητικά, με τραβάει περισσότερο. Τώρα, βέβαια, αυτό το πιο solid περιτύλιγμα δεν συνετέλεσε στο να αποφευχθεί το παρακάτω ατύχημα, λίγες μέρες αφού ο συγγραφέας είχε την καλοσύνη να μου το στείλει, με τη γνωστή και επαναλαμβανόμενη εδώ και χρόνια αφιέρωση: στο φίλο και συνοδοιπόρο…

Καθώς το βιβλίο ήταν λοιπόν κάπως πρόχειρα στο ράφι, πριν βρει την οριστική του θέση ανάμεσα στην όχι και τόσο μεγάλη συλλογή μου –τα περισσότερα βιβλία τα έχω εξορίσει στο χωριό– η καθαρίστρια το έριξε σφουγγαρίζοντας στο πάτωμα κατά λάθος (;) και σαν μην έφτανε αυτό, αναποδογύρισε και ο κουβάς. Εγώ διαπίστωσα το συμβάν με καθυστέρηση, έτσι που δεν πρόλαβα τίποτα από τη διάβρωση που επήλθε από το αδιάκριτο νερό το οποίο εισχώρησε στις σελίδες, διέβρεξε ώς και τη ραφή και διέρρηξε τα συνδετικά στοιχεία του εξωφύλλου. Το ακριβό μου απόκτημα των ημερών έγινε μια μάλλον αντιαισθητική χαρτόμαζα.

Το πιο περίεργο όμως είναι ότι την επομένη, όταν έκανα τον έλεγχο της στεγνότητας από το άφημα στον ήλιο, είδα τις σελίδες λευκές. Λίγο αργότερα ανακάλυψα με έκπληξη ότι τα κείμενα είχαν αποδράσει από το έντυπο, και είχαν κολλήσει στη ράχη των εξωφύλλων των υπόλοιπων βιβλίων στη βιβλιοθήκη, πριν δηλαδή προλάβω εγώ να αρχειοθετήσω τον τόμο αμέσως μετά το διάβασμα, όπως κάνω άλλωστε συνήθως. Απ’ ό,τι μάλιστα διαπίστωσα η επιλογή των τίτλων και των θέσεων δεν έγινε τυχαία. Οι φράσεις, οι λέξεις και τα γράμματα είχαν κάνει μια προσπάθεια να βρουν καταφύγιο σε ό,τι θα μπορούσε να είναι πιο γειτονικό στην κατηγορία «Διηγήματα» στην οποία αυτομάτως και εκ κατασκευής είχαν καταχωρηθεί «Τα θαύματα του κόσμου». Εξαιρετικά δύσκολο γιατί η θεματική αυτή δεν είναι το φόρτε μου. Εξαιτίας αυτής της δυσκολίας βρήκα κομμάτια σε άσχετα και ξεχασμένα πια εξώφυλλα όπως τον «Στίλερ» του Μαξ Φρις, τις «Μνήμες της Μεσογείου» του Μπροντέλ, το περίφημο «Η Ελλάδα σήμερα» του Deschamps, το «La Chambre Claire» του Ρολάν Μπαρτ, το «L’ été 80» της Μαργκερίτ Ντυράς. Ομολογώ πως αν και ετερόκλητο το αποτέλεσμα, κατά βάθος ίσως υπέκρυπτε κάποια λογική. Γιατί, πραγματολογικά, το βιβλίο του Μοδινού δεν παραπέμπει ακριβώς σε έναν τόπο, σε μια εποχή, σε ένα περιβάλλον, αλλά περισσότερο σε μια περιήγηση σε μονοπάτια από καιρό ξεχασμένα μέσα στη σκόνη του παρελθόντος, και την οποία ο συγγραφέας επαναφέρει, βασισμένος τώρα πια, μετά από τόσα χρόνια, περισσότερο στο ένστικτο και λιγότερο στη μνήμη (η οποία κι αυτή ξεθωριάζει).

Ξαναγυρίζει λοιπόν ο Μοδινός στα παλιά, αλλά μ’ έναν περίεργο τρόπο. Νομίζω ότι το διάβασα στην «Άλλη θάλασσα» του Μάγκρις: ο Πίτερ ήταν ένας διάσημος ιχνηλάτης, που τώρα γέρος πια είχε αποσυρθεί, ζώντας σε μια καλύβα στο κτήμα του στην έρημο. Ήταν τόσο ικανός στο να ανακαλύπτει τους κακοποιούς και τους παράνομους, ώστε η φήμη του είχε απλωθεί σ’ ολόκληρο τον Νότο, κι ακόμα παραπέρα. Κάποια στιγμή, ένα ακόμα έγκλημα, μυστηριώδες, ήρθε να ταράξει και πάλι τα νερά της μικρής κοινωνίας. Τότε πήγαν να βρουν τον Πίτερ. Αν και προσπάθησε να τους εξηγήσει πως δεν είναι πια στη δουλειά, στο τέλος υποχώρησε. Του έφτανε να βρει το πρώτο ίχνος, ένα πάτημα του ποδιού, ένα κομμένο κλαδί, μια πέτρα που έλλειπε από τη θέση της. Τα υπόλοιπα ήταν εύκολη υπόθεση. To make the story short, το περίεργο είναι πως μετά από μέρες περιπλάνησης, τον ξαναείδαν να επιστρέφει. Πήγε και στάθηκε έξω απ’ τη δική του την καλύβα. Χωρίς να πει τίποτα, έτεινε τα χέρια του μπροστά και ζήτησε να του βάλουν χειροπέδες. 

Η ιστορία, πλήρης σημασιοδοτήσεων και συμβολισμών, μου ήρθε στο μυαλό διαβάζοντας τη συλλογή διηγημάτων του Μοδινού με την οποία και ξεκίνησα, τα «Θαύματα του Κόσμου». Και επειδή θαύματα δεν γίνονται πια, υπάρχουν μόνο οι ερμηνείες και οι νέες αναγνώσεις των μύθων. Όπως της Κοκκινοσκουφίτσας την οποία υποδύεται η ηρωίδα του τελευταίου αφηγήματος: «Η ζωή μου είναι σπαρμένη με λύκους, συχνά είμαι εγώ που τους καταβροχθίζω. Με βοηθούν να διατηρώ την αθωότητά μου, να εκπλήσσομαι με τα πράγματα, να τρομάζω τόσο όσο χρειάζεται…»