Ελληνικά φανζίν: Μιλήσαμε με ομάδες και ατομικότητες που στήνουν τα δικά τους χειροποίητα περιοδικά

Το έντυπο το αγγίζεις, το μυρίζεις, το χαϊδεύεις, το στολίζεις, το φυλάς και το φιλάς. Η σχέση των αναγνωστών έντυπου Τύπου με τα έντυπα που αγαπούν είναι σχεδόν ερωτική. Με κανένα άλλο μέσο δεν συμβαίνει αυτό, κανένα άλλο μέσο επικοινωνίας δεν μπορείς να φυλάξεις στη βιβλιοθήκη σου. Η φετιχιστική αυτή σχέση παρουσιάζει διακυμάνσεις με μεγαλύτερη ένταση σε ορισμένα άτομα που αποφασίζουν με πενιχρά μέσα, πολύ κόπο και μόχθο, λίγα χρήματα και πολλή όρεξη, να στήσουν τα δικά τους περιοδικά σε μια εποχή που εχθρεύεται κάθε τι που σου δίνει τη δυνατότητα να αφοσιωθείς σε αυτό ολοκληρωτικά, χωρίς περισπάσεις αλγοριθμικής έμπνευσης. Συλλογικότητες και ατομικότητες με τρομερή έμπνευση, αισθητική και ιδέες επιμένουν έντυπα δημιουργώντας στην Αθήνα τα δικά τους φανζίν, εντελώς χειροποίητα, ακραιφνώς αυτόνομα, παραδοσιακώς ανεξάρτητα και μακριά από τους ενδεδειγμένους τρόπους διανομής εντύπων. Μανιώδης αναγνώστης και συλλέκτης περιοδικών κι εγώ, μίλησα με τα άτομα πίσω από μερικά από τα ωραιότερα φανζίν που μπορείτε να βρείτε αυτή την περίοδο στην Αθήνα: gay και queer γενικότερα, φεμινιστικά, μουσικά, ποδοσφαιρικά και οπαδικά, στιλιστικά, design με πολιτικοκοινωνικές ανησυχίες, φρεσκάδα, εξαιρετικά κείμενα και υψηλή εννοιολογική επιτήδευση σε ό,τι αφορά τη σύλληψη και το στήσιμό τους. Αυτά είναι μερικά από τα καλύτερα diy (do it yourself) έντυπα που μπορείτε να βρείτε σήμερα.

Ο Κωνσταντίνος Μενελάου μιλάει για το KAVLA

«H αρχική ιδέα πίσω από το “KAVLA” ήταν να δημιουργήσουμε ένα έντυπο που θα συλλέξει και θα αναδείξει τη δουλειά queer και όχι μονό καλλιτεχνών με σκοπό αυτή να εμπνεύσει ιδέες και συναισθήματα σχετικά με την queer εμπειρία», μου λέει ο Κωνσταντίνος Μενελάου, ο άνθρωπος πίσω από το εγχείρημα. «Τα κείμενα του KAVLA θέλαμε να έχουν διαχρονικότητα γι’ αυτό διαλέγουμε κυρίως ποίηση και δημιουργική γραφή. Οι προσδοκίες ήταν και είναι να δημιουργήσουμε μια διέξοδο επικοινωνίας και όλα ξεκίνησαν στο δεύτερο The Queer Archive festival. Θέλαμε ο κόσμος που θα έρθει στο φεστιβάλ να πάρει κάτι μαζί του όταν φύγει. Κάτι που μπορεί να κρατήσει για πάντα. Φτιάξαμε το ζινάκι γιατί το έντυπο είναι αληθινό. Του δίνεις σημασία. Αν σου αρέσει το κρατάς, το φυλάς, το στολίζεις, το μυρίζεις».

Σε κάθε τεύχος του KAVLA καλείται κι ένας guest editor για να συνεπιμεληθεί το τελικό αποτέλεσμα. Πέρα από τον Κωνσταντίνο και τον designer Γιάννη Πετρή, σε κάθε τεύχος η ομάδα αλλάζει. Στο επόμενο τεύχος (#3) θα ενταχθούν δύο νέα άτομα: ο φωτογράφος Florian Hetz και η συγγραφέας Olyvia Typaldos.

Ο Άκης Κατσούδας μιλάει για ΦΟΥΤΜΠΟΛ

Μεγαλώνοντας στην περιφέρεια, ο δημοσιογράφος Άκης Κατσούδας είδε από μικρός πώς είναι να είσαι κομμάτι μιας ερασιτεχνικής ποδοσφαιρικής ομάδας. Περίμενε πώς και πώς τόσο να έρθει η Κυριακή για να πάει στο γήπεδο όσο και να περάσει ο μήνας για να κυκλοφορήσει το επόμενο τεύχος του αγαπημένου του εφηβικού ποδοσφαιρικού περιοδικού. Στην πορεία, δουλεύοντας στα media, προέκυψε η ιδέα να ασχοληθεί με το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, μέσω του «Φούτμπολ». Για να αποτυπώσει αυτό ακριβώς ταξίδεψε από τις Πρέσπες, ως τους Φούρνους και την Κάρπαθο.

«Στην αρχή υπήρχαν αρκετοί φίλοι που με παρότρυναν να υλοποιήσω αυτή την ιδέα online» μου λέει. «Η ιδέα, όμως, και μόνο της δημιουργίας ενός περιοδικού από τα δικά μου χέρια με εξίταρε. Ακόμη κι αν δεν ήξερα ακόμη καλά καλά τα βασικά. Στην πορεία συνάντησα αρκετούς ανθρώπους που με βοήθησαν σημαντικά και εξέλιξαν το περιοδικό. Εξαρχής όμως στο μυαλό μου είχα να δημιουργήσω κάτι που θα μπορώ να το αγγίζω. Που θα μπορώ να βλέπω τις φωτογραφίες που τραβάω μεγάλες και τυπωμένες στο χαρτί. Το περιοδικό το τρέχω μόνος, συγχρόνως επιλέγω ορισμένους συνεργάτες που είναι διατεθειμένοι να κάνουν ένα ταξίδι, μια συνέντευξη, ένα κείμενο».

O Σωτήρης Τρέχας μιλάει για το FLUFFER EVERYDAY

O Σωτήρης Τρέχας είχε από μικρός όνειρο να κάνει το δικό του περιοδικό. Ήταν όμως δύσκολο να στήσει ένα ολόκληρο περιοδικό μόνος. Όπως μου λέει: «Ξεκίνησα να δουλεύω ως φωτογράφος και αποφάσισα πως ήθελα να κάνω ένα x-rated project. Όταν άκουσα πρώτη φορά τον όρο “fluffer”, η όλη ιδέα πήρε μορφή. Για όποι@ δεν ξέρει, ο όρος αυτός χαρακτηρίζει ένα άτομο, ανεξαρτήτως φύλου, που κατά τη διάρκεια παραγωγής μιας ταινίας πορνό, αναλαμβάνει να κρατάει τους πρωταγωνιστές “έτοιμους”. Έτσι λοιπόν, γεννήθηκε η ιδέα του “Fluffer Everyday”, ενός περιοδικού που σκοπό έχει να προωθήσει την κάβλα στην καθημερινότητα, παρουσιάζοντας καθημερινούς ανθρώπους και στιγμές που σε εξιτάρουν. Ως δημιουργός, ήθελα να επικοινωνήσω τις ιδέες μου σχετικά με την πανσεξουαλικότητα. Πιστεύω πως μια στιγμή μπορεί να είναι σέξι, ανεξάρτητα από τα σεξουαλικά φύλα που την πλαισιώνουν. Η γενιά μου αλλά και οι γενιές πριν τη δική μου, δεν είχαν πρόσβαση σε τέτοιοι είδους “προοδευτικές” ιδέες, καθώς η πατριαρχία ήταν ακόμη πιο έντονη και προβληματική».

Το «Fluffer Everyday» είναι one man show. Από το brainstorming και τις φωτογραφίες μέχρι τις ταχυδρομικές αποστολές, όλα γίνονται από τον Σωτήρη. «Κάθε τεύχος έχει ένα θέμα, η προετοιμασία του ξεκινά με ακαδημαϊκή έρευνα. Ήταν ένα στοίχημα. Μπορώ να οργανώσω, παράξω, εκτυπώσω ένα περιοδικό μόνος μου; Ναι, μπορώ! Έχω φετίχ με το χαρτί. Το έντυπο έχει μια δύναμη, ένα κύρος, που κανένα άλλο μέσο δεν έχει. Συλλέγω περιοδικά και έντυπα κάθε μορφής από μικρός – είναι ο θησαυρός μου. Οπότε πάντα είχα το όνειρο να δημιουργήσω και εγώ κάτι που μπορεί να είναι θησαυρός κάποιου άλλου».

Η Ειρήνη Καραγιαννοπούλου μιλάει για το JANUS

«Τη δεκαετία του 1970 υπήρχαν δύο περιοδικά με το όνομα “Janus”. Το ένα στο Λονδίνο με περιεχόμενο s&m erotica, το άλλο στο Μάντισον του Ουισκόνσιν με υλικό φεμινιστικό, ιστορίες επιστημονικής φαντασίας και ποίηση. Με το που αντιλήφθηκα αυτή τη σύμπτωση αποφάσισα να δημιουργήσω το δικό μου “Janus” – ένα κοκτέιλ φεμινισμού και ερωτισμού εμπνευσμένο και από τα δύο αυτά περιοδικά ταυτόχρονα», μου λέει η εικαστικός Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, η ψυχή του «Janus». Σε κάθε τεύχος συνδράμει την Ειρήνη μία guest writer (άντε και κανένα αγόρι πότε πότε) ενώ το σχεδιαστικό κομμάτι έχει αναλάβει το στούντιο sebr.gr. Στο πιο πρόσφατο τεύχος (#2) συνέδραμε η Χριστίνα Πετκοπούλου, δραστήρια επιμελήτρια, που επέλεξε και όλα τα κείμενα του τεύχους.

«Το “Janus” τυπώνεται σε 150 αντίτυπα αυστηρά, και πάντοτε στο ίδιο glossy χαρτί που τυπώνονταν τα περισσότερα πορνοπεριοδικά του 1970. Σχεδόν νιώθεις ότι θα συναντήσεις μια ύποπτη κηλίδα στις σελίδες του. Όταν δε το ξεφυλλίζεις ακούγεται ένας ευχάριστος, λείος θα έλεγα, ήχος. Επίσης μοσχομυρίζει. Δεν ξέρω αν εσείς μυρίζετε τα περιοδικά και τα βιβλία, εγώ δεν μπορώ να αντισταθώ με τίποτα. Αυτά λοιπόν είναι πράγματα που συμβαίνουν μόνο στα έντυπα. Το “Janus” δεν θα μπορούσε να έχει άλλη μορφή. Η διαδικασία δημιουργίας είναι το πιο ευχάριστο κομμάτι. Παθιάζομαι με τη δημιουργία και την επιλογή των εικόνων αλλά και με την έρευνα που προηγείται – η οποία συμπεριλαμβάνει μπόλικο ξεφύλλισμα περιοδικών με γυμνές σε όλες τις πόζες και από όλες τις χώρες. Και φυσικά υπάρχει και η συνεργασία με το άτομο που προσθέτει τις φράσεις που συνοδεύουν τα έργα, κάτι που εξίσου απολαμβάνω. Τέλος, το “Janus” δεν είναι κερδοσκοπικό, αντιθέτως, βγαίνει όποτε υπάρχει κάποιος λόγος να βγει, ίσα ίσα για να καλύψει τα έξοδά του, τίποτα παραπάνω και φυσικά κυκλοφορεί όποτε του καπνίσει – και όταν εξασφαλίσω το μικρό μπάτζετ που χρειάζεται για την παραγωγή του. Δεν είναι καταναγκαστικό έργο κι αυτό μου δίνει μεγάλη ελευθερία και χαρά».

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος μιλάει για το THE WORST STREET JOURNAL

Για τον γραφίστα Δημήτρη Μητρόπουλο η δημιουργία ενός φανζίν δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Η αρχική ιδέα, ωστόσο, πίσω από κάθε τέτοιο εγχείρημα είναι ότι μπορείς να κάνεις κάτι μόνος σου, όπως το θες εσύ. «Μια δύναμη από κάπου αλλού, μέσα στο κεφάλι μου, με διέταξε να κάνω κάτι ιδιοσυγκρασιακό, σχιζοφρενικό, ακατανόητο για πολλούς, που όμως αν το δεις με χιουμοριστική διάθεση, η ανάγνωσή του είναι απολαυστική» μου λέει.

«Το 2017 οι συνθήκες ήταν κατάλληλες, μόλις είχα απολυθεί από τη δουλειά μου και έτσι υπήρχε χρόνος για σκέψη, συγκέντρωση υλικού, και η ιδέα ήρθε κάπως από μόνη της. Κλεμμένα κείμενα και φωτογραφίες, με ό,τι μου έκανε κλικ εκείνη την περίοδο, που ο χωρίς νόημα συνδυασμός τους άρεσε πολύ σε όλους τους φίλους μου». Αυτό είναι το «The Worst Street Journal».

Ομάδα του περιοδικού είναι ο ίδιος ο Δημήτρης. «Όλα τα κάνω και τα στήνω μόνος μου, όμως κάθε τεύχος γίνεται σε συνεργασία με ανθρώπους που θαυμάζω και με εμπιστεύονται. Έχω κάνει τεύχη με τον Ζάχο Bάρφη από το Latraac Skateboard Bowl, με τον Γιώργο Σαμολαδόπουλο από το Site-Specific και με τους Θάνο Καραμπάτσο και Χριστίνα Kουτσιλέλου τους Greece is for lovers.

»Είμαι σχεδιαστής εντύπων, οπότε η διαδικασία παραγωγής είναι μάλλον εύκολη. Μαζεύω σχολαστικά τα υλικά μου, και μετά το θέμα είναι να κάνεις στο μίξερ το κατάλληλο μείγμα. Υπάρχουν άνθρωποι που τους εμπιστεύομαι και με βοηθούν, όπως ο Γιάννης Καρλόπουλος, ο Βασίλης Γεωργίου, ο Μάνος Δασκαλάκης, η Ζωή Χατζηγιαννάκη και άλλοι φίλοι που με σπρώχνουν κάθε φορά να το πάω εκεί που δεν πάει άλλο. Η δύναμη των εντύπων είναι μοναδική. Κάτι που θα φτιάξεις και είναι μοναδικό μπορεί να υπάρξει για πάντα, ή τουλάχιστον για 200-300 χρόνια σε μια βιβλιοθήκη – κάτι που δεν γίνεται με άλλον τρόπο έκφρασης. Τα έντυπα δεν πρόκειται να πεθάνουν ποτέ».

Η ομάδα του LUNG μιλάει για το φανζίν περιοδικό

Η αρχική ιδέα της ομάδας πίσω από το «LUNG» ήταν να επανέλθει η αγαπημένη συνήθεια να διαβάζουμε για μουσική στο χαρτί. «Μεγαλώσαμε διαβάζοντας μουσικά περιοδικά, και τώρα πια που αυτά έχουν εκλείψει διαπιστώσαμε πόσο πολύ μας είχε λείψει αυτή η συνήθεια. Μέσα στο 2018 έπεσε τυχαία η ιδέα και τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς το πρώτο τεύχος του “Lung” ήταν γεγονός. Σε κάθε τεύχος συνεισφέρουν με κείμενα περίπου 30 άτομα».

Στην ερώτηση “γιατί έντυπο;”, η  απάντηση είναι: “γιατί όχι;”. Αν το σκεφτούμε, ζούμε σε μια εποχή που περισσότερο ρίχνουμε μια ματιά διαγωνίως στα κείμενα που περνάνε μπροστά μας στο timeline μας και λιγότερο διαβάζουμε επί της ουσίας. Το να αφήσουμε για λίγο στην άκρη την έξυπνη συσκευή μας και να καταδυθούμε σε ένα κείμενο μέσα σε ένα έντυπο που κρατάμε στα χέρια μας είναι μια μικρή επαναστατική πράξη στην καθημερινότητα που έχει διαμορφωθεί. Η δημιουργία κάθε τεύχους ήταν –και εξακολουθεί να είναι– μια επίπονη διαδικασία. Όταν κάτι γίνεται σε εντελώς diy βάση απαιτεί πολύ προσωπικό χρόνο και μόχθο. Και φυσικά δεν προσδοκάς το οποιοδήποτε κέρδος. Ως μεγαλύτερη ανταμοιβή θεωρούμε το γεγονός πως το εγχείρημα βρήκε το κοινό του που το στηρίζει σταθερά σε κάθε τεύχος».

Ο Λεωνίδας Λιόλιος μιλάει για το THE BOY IS BEAUTIFUL

«Στην επιφάνεια ενός ερυθρόμορφου αττικού αγγείου, μερικά χιλιάδες χρόνια πριν, μια επιγραφή που διαβάζει “ο Παῖς Καλός” (The Boy Is Beautiful) σκαλίζεται. Αυτή η περίτεχνη λεπτομέρεια μετατρέπει ένα κοινό δοχείο σε μια διακήρυξη ομοερωτικής έλξης, απηχώντας τη σεξουαλική απελευθέρωση μιας ξεχασμένης εποχής. Το “The Boy Is Beautiful” είναι ένα εξαμηνιαίο περιοδικό και μια πρόσκληση να ξετυλίξουμε μαζί το νήμα των ελληνικών queer χρονικών. Από τους μύθους στην ιστορία και τη σύγχρονη εποχή. Είναι μια προσπάθεια να καταλάβουμε τι συνέβη μεταξύ της εποχής του Δία και του Γανυμήδη, του Απόλλωνα και του Υακίνθου, του Αχιλλέα και του Πάτροκλου, του Ιερού Λόχου των Θηβών και της λεσβίας Σαπφούς, του Αρμόδιου και του Αριστογείτονος και των φασιστών, σεξιστών, ομοφοβικών συμμαθητών μου, τα “τεροφυλοπλυμένα” μαθήματα ιστορίας και τον Πλάτωνα που δεν “συμποσιάστηκε” ποτέ» λέει ο Λεωνίδας Λιόλιος.

Όταν ο Λεωνίδας κλήθηκε το 2022 να αποφασίσει το θέμα της πτυχιακής του στο Graphic Design, ήξερε πως ήθελε να κάνει κάτι το οποίο θα περιστρέφεται γύρω από, και θα περικλείει, την Queer Ε ελληνικότητα: από τα ελληνικά γλυπτά που επισκεπτόταν ο Όσκαρ Ουάιλντ στο Βρετανικό Μουσείο, ως τον παλμό της Queer Ελλάδας σήμερα. Οι συντελεστές του περιοδικού ποικίλουν ανά τεύχος, ανάλογα με την ύλη, η οποία παράλληλα διαμορφώνεται ως έναν βαθμό και από τους αναγνώστες μέσω της στήλης Queer Ostraca, που καλεί τους αναγνώστες να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Σημαντικοί συνεργάτες είναι οι Δημήτρης Μαθιουδάκης και Ηλίας Σαπουντζάκης.

«Επέλεξα το έντυπο γιατί μπορείς να το αγγίξεις και να ψηλαφίσεις τις φωτογραφίες με τα δάχτυλά σου. Μπορείς να μυρίσεις το χαρτί και να νιώσεις τη θερμοκρασία του όσο το χειρίζεσαι. Γιατί σου επιτρέπει να το περιηγηθείς, γυρίζοντας τις σελίδες του – έχοντας αντίληψη του κόσμου που περικλείει… της αρχής και του τέλους του. Έντυπο γιατί ιστορικά η κοινότητά μας χρησιμοποίησε τα έντυπα μέσα για να κατακτήσει όλα αυτά στα οποία μπορούμε και χτίζουμε σήμερα. Έντυπο γιατί αντιστέκεται στην επιτάχυνση, την ομογενοποίηση και την έλλειψη υλικότητας που μας αποξενώνει. Γιατί ελπίζω πως όσων το βλέμμα το συναντά πού και πού μέσα στον χώρο τους, θα χαμογελούν και θα νιώθουν ικανοποίηση που τους ανήκει».