Πάσχα και βιβλία: Δοκίμια, ιστορία, τέχνη, βιογραφίες, ψυχολογία και προσωπική ανάπτυξη

ΔΟΚΙΜΙΟ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, ΤΕΧΝΗ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

Άγγελος Σικελιανός, Η Δελφική Προσπάθεια, εκδόσεις Ίκαρος
Το βιβλίο, σε ανθολόγηση και πρόλογο του David Connolly, συγκεντρώνει τα κείμενα από το βιβλίο «Πεζός λόγος Β΄» του ποιητή, σε μια προσπάθεια κατανόησης και επανεκτίμησης του σικελιανικού οράματος. Τα κείμενα συμπληρώνονται με φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του ποιητή Κώστα Μπουρναζάκη. Το όραμα του Σικελιανού για μια νέα παγκόσμια τάξη βασισμένη σε πανάρχαιες πνευματικές αρχές επηρέασε ολόκληρο το λογοτεχνικό έργο του. Και όπως κάθε πραγματικός οραματιστής, είχε συγκεκριμένες και πρακτικές προτάσεις τις οποίες κατέθεσε στα γραπτά του. Το όραμά του προέκυψε ως απάντηση στα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα και τις ιστορικές συγκρούσεις της εποχής του. Ένιωσε πιεστική την ανάγκη για μια πνευματική αναγέννηση της ανθρωπότητας και στον συγκεκριμένο στόχο έδωσε το όνομα «Δελφική Προσπάθεια». Αυτός ο τόμος περιλαμβάνει μια επιλογή των σχετικών κειμένων του. Ο Σικελιανός θεωρούσε τους Δελφούς ιδανικό κέντρο για μια πνευματική συμμαχία μεταξύ λαών και ομοϊδεατών ανθρώπων, γιατί είχαν υπάρξει πνευματικό κέντρο του αρχαίου κόσμου και ήταν η έδρα της Αμφικτιονίας, γεγονός που τους καθιστούσε προφανή επιλογή για τη νέα παγκόσμια πνευματική αμφικτιονία που οραματιζόταν. Γι’ αυτό, λοιπόν, διοργάνωσε τις Δελφικές Εορτές του 1927 και του 1930, ο πραγματικός σκοπός των οποίων ήταν να συγκεντρώσουν πνευματικούς πρεσβευτές από όλα τα έθνη και να αναδείξουν τα βαθύτερα κίνητρα πίσω από τη Δελφική Προσπάθεια. Εκείνα τα κείμενα του Σικελιανού παραμένουν επίκαιρα σήμερα. Δεν έχει υπάρξει ποτέ άλλοτε μεγαλύτερη ανάγκη για μια Παγκόσμια Κοινωνία Εθνών, εδραιωμένη στο πνεύμα, στην οποία κάθε έθνος και κάθε άτομο, καθοδηγούμενα από μια φωτισμένη συνείδηση, θα παίζουν έναν επιβεβλημένο ρόλο.

Ηρακλής Οικονόμου (επιμ.), Θάνος Μικρούτσικος - Κυνηγώντας την ουτοπία - 16 αναγνώσεις του έργου του, εκδόσεις Μετρονόμος
Η έκδοση συγκεντρώνει δεκαέξι μελέτες που καλύπτουν το σύνολο του έργου του Θάνου Μικρούτσικου. Τα κεφάλαια κινούνται πάνω σε τρεις κύριους άξονες: κοινωνία - ποίηση - μουσική, και εστιάζουν αντίστοιχα στις κοινωνικο-πολιτικές και ιστορικές αλληλεπιδράσεις του δημιουργού, τη σχέση του με τον ποιητικό λόγο, και τα ποικίλα μουσικά είδη στα οποία αυτός δραστηριοποιήθηκε με πυξίδα την ανανέωση της μουσικής φόρμας. Έμπειροι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και διακεκριμένοι μελετητές της ελληνικής μουσικής υπογράφουν κείμενα που διαπνέονται από αγάπη για το έργο του Θάνου Μικρούτσικου, χωρίς όμως να χάνουν την επιστημονική και κριτική οπτική τους. Κοινό εύρημα όλων των κεφαλαίων, όπως μαρτυρά και ο τίτλος του βιβλίου, είναι η αέναη προσπάθεια του συνθέτη να υπερβεί τις καθιερωμένες μορφές και τους παγιωμένους τρόπους, κυνηγώντας την αισθητική και πολιτική ουτοπία. Τον πρόλογο της έκδοσης υπογράφει η Μαρία Παπαγιάννη. Γράφουν οι: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, Σπύρος Αραβανής, Μιχάλης Γελασάκης, Μαρία Γεωργιάδου, Μάκης Γκαρτζόπουλος, Μανώλης Δαφέρμος, Τιτίκα Δημητρούλια, Δημήτρης Κουτσούμπας, Ανδρέας Μαράτος, Γιάννης Μηλιός, Αλεξάνδρα Μικρούτσικου, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Ηρακλής Οικονόμου, Φώντας Τρούσας, Γιώργος Χαρωνίτης, Θανάσης Χουλιαράς.

David Calle, Πόσο ζυγίζουν τα σύννεφα; - και άλλες απλές ερωτήσεις με τις αντίστοιχες επιστημονικές απαντήσεις, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Γιατί ο γείτονάς σου στον κάτω όροφο θα ζήσει περισσότερο από εσένα; Τι χρώμα είναι ο καθρέφτης; Πόσο ζυγίζει το σφυρί του Θορ; Γιατί δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε στο παρελθόν; Πόσα μεγαπίξελ έχει το ανθρώπινο μάτι; Για να διαβάσεις αυτό το βιβλίο θα αφιερώσεις το 0,0005% της ζωής σου, από 7.200 έως 14.400 δευτερόλεπτα. Ίσως όσα και για το Blade Runner 2049 ή για την αρχική τριλογία του Star Wars. Ξέρεις όμως ότι ο χρόνος είναι κάτι σχετικό, όπως τόσα άλλα πράγματα. Αν σε περιμένει μια ζωή μεγάλη και ευτυχισμένη, θα ζήσεις πάνω από δύο δισεκατομμύρια δευτερόλεπτα, παρότι το ένα τρίτο θα κοιμάσαι. Τα υπόλοιπα δευτερόλεπτα, έπειτα από κάμποσο καιρό πάνω στο μαξιλάρι, θα είσαι ξυπνητός, θα τα ζήσεις, θα τα απολαύσεις. Γιατί μπορεί να είναι υπέροχα. Σκέψου λοιπόν πώς θα τα αξιοποιήσεις με τον καλύτερο τρόπο. Σε μερικά χρόνια, κάποια από τα πράγματα που θα διαβάσεις σε τούτο το βιβλίο, απ’ αυτά που σήμερα θεωρούνται βέβαια, είναι πιθανόν να μην έχουν κανένα νόημα. Τίποτα δεν παραμένει ίδιο, τίποτα δεν είναι σταθερό. «Το μόνο σταθερό είναι η αλλαγή», πρόβλεψε ο Ηράκλειτος πριν από 2.500 χρόνια. Είναι το θαύμα της επιστήμης που προχωράει ασταμάτητη μέρα με τη μέρα.

Γιάννης Τζώρτζης, Η Ελληνική Δημοκρατία και η Χούντα - Η κρίση του καθεστώτος και η αποτυχημένη μετάβαση του 1973, εκδόσεις Πεδίο
Το 1973, στη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, πραγματοποιήθηκε ένα εγχείρημα αυτομετασχηματισμού του καθεστώτος σε μια μορφή πολιτικής διακυβέρνησης. Έχοντας πάρει την ονομασία του από τον πολιτικό που ανέλαβε να ηγηθεί της μεταβατικής κυβέρνησης, το λεγόμενο «Πείραμα Μαρκεζίνη» διήρκεσε μόλις οκτώ εβδομάδες, αντιμετώπισε σφοδρές αντιδράσεις τόσο από τις ελίτ της αντιπολίτευσης όσο και από την κοινωνία των πολιτών και τελικά κατέρρευσε έπειτα από ένα πραξικόπημα σκληροπυρηνικών του στρατού. Ο Γιάννης Τζώρτζης, διδάσκων Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, φωτίζει ένα από τα σημαντικότερα αλλά και λιγότερο αναλυμένα γεγονότα αυτής της επταετούς διακυβέρνησης. Το βιβλίο υποστηρίζει ότι η αποτυχία του «Πειράματος Μαρκεζίνη» άνοιξε τον δρόμο για την πραγματική δημοκρατική μετάβαση του 1974. Αξιοποιώντας βρετανικό και αμερικανικό αρχειακό υλικό, καθώς και ιδιωτικά αρχεία και προσωπικές συνεντεύξεις, η μελέτη ολοκληρώνεται αναζητώντας συνοπτικά ορισμένες πιθανές εναλλακτικές οδούς για το «πείραμα» και συνεκτιμώντας τις μακροπρόθεσμες πολιτικές συνέπειες αυτής της αποτυχημένης απόπειρας αυτομετασχηματισμού.

Σάκης Μουμτζής, Η Κόκκινη Βία 1943-1946 - Η μνήμη και η λήθη της αριστεράς, εκδόσεις Επίκεντρο
Ο συγγραφέας προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα εάν η εμφύλια βία που ξέσπασε από τα μέσα του 1943, σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, ήταν απόρροια των τοπικών ιδιομορφιών και των συνθηκών της Κατοχής ή ήταν αποτέλεσμα του τριτοδιεθνιστικού χαρακτήρα του ΚΚΕ, δηλαδή από τη λενινιστική θεωρία και πρακτική με την οποία ήταν μπολιασμένα τα Κ.Κ. Συγχρόνως ο συγγραφέας προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα εάν ο γενικευμένος Εμφύλιος πόλεμος 1947-1949 ήταν προϊόν ψυχρής πολιτικής επιλογής της ηγεσίας του ΚΚΕ ή προέκυψε από τις κοινωνικές συγκρούσεις της ελληνικής κοινωνίας. Για το εάν η εμφύλια σύρραξη ήταν κυρίως η αντανάκλαση των νεοδιαμορφούμενων συσχετισμών δυνάμεων στον ευρωπαϊκό χώρο και στη βαλκανική ή τελικά οφειλόταν στη«λευκή τρομοκρατία» του 1945-1946. Αναλύοντας την οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα την περίοδο 1943-1946 και τα συμβάντα στον ελληνικό στρατό της Μέσης Ανατολής το 1943 και το 1944, ο συγγραφέας συγκροτεί το δικό του ερμηνευτικό σχήμα. Το βιβλίο αποτελεί τον Α΄ τόμο ενός δίτομου έργου που καλύπτει την περίοδο 1943-1950. Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου ο καθηγητής Θάνος Βερέμης, «Το βιβλίο αποτελεί μία τίμια και κυρίως έγκαιρη προσπάθεια ερμηνείας του κοντινού μας παρελθόντος».

Σταύρος Γ. Καρτσωνάκης, Νίκος Γκάτσος. Δώστε μου μια ταυτότητα να θυμηθώ ποιος είμαι. Ποίηση και στιχουργική 1931-1991, εκδόσεις Μετρονόμος
Κρίσεις για τον ποιητή γνωστές και άγνωστες, τα νεανικά λογοτεχνικά βήματα της πρώτης περιόδου, αθησαύριστα σημειώματα, ραδιοφωνικές εκπομπές και χρονικά δημιουργίας σημαντικών έργων είναι μόνο μερικά και ενδεικτικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, και τα οποία ανιχνεύουν και φωτίζουν –το καθένα από άλλη οπτική γωνία– τον άνθρωπο Νίκο Γκάτσο παράλληλα με το έργο του, συμπληρώνοντας το διαρκώς μισοτελειωμένο παζλ ενός κάθε άλλο παρά σιωπηλού «ευαίσθητου ληστή» των συναισθημάτων μας. Μέσα στα πολλά κεφάλαια του βιβλίου θα συναντήσουμε την απάντηση για την εκδοτική ανακοπή που ακολούθησε τη μία και μοναδική Αμοργό  ακόμη, τη σάτιρα και την πολιτική διάσταση των στίχων του. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα εικοσαετούς έρευνας, που στοχεύει να απευθυνθεί σε ένα ευρύ κοινό. Κυρίως, σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να αποκτήσει επαρκή και τεκμηριωμένη επιστημονικά εικόνα σχετικά με τον άνθρωπο για τον οποίο η Γλώσσα και η Πατρίδα στάθηκαν «η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα» –όπως εύστοχα είπε ο ίδιος στους τελευταίους στίχους του– και του οποίου το έργο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ στα «ασυλλόγιστα χρόνια» που ζούμε.

Άλκης Χαραλαμπίδης, Μια μικρή ιστορία της τέχνης, εκδόσεις University Studio Press
Ποια έργα και ποιοι δημιουργοί θα μπορούσαν να δώσουν το ακριβές στίγμα κάθε εποχής στους τομείς της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της αρχιτεκτονικής ή ακόμη της κεραμικής, της φωτογραφίας αλλά και των σύγχρονων τρόπων έκφρασης, έτσι ώστε, παρά τους αναπόφευκτους αποκλεισμούς, να μη μειώνεται η ευκρίνεια της συνολικής εικόνας που επιδιώκεται να σχηματίσει ο αναγνώστης για την τέχνη της Δύσης από το 30.000 π.Χ. περίπου ως τις μέρες μας; Στόχος του βιβλίου είναι, μέσα από την πολλαπλότητα των ερεθισμάτων που προσφέρει ο συνδυασμός λόγου και εικόνας, να μπορέσει ο αναγνώστης, ανεξάρτητα από την προηγούμενη επαφή του με το αντικείμενο, να προσεγγίσει σφαιρικά την ιστορία της δυτικής τέχνης, κατανοώντας τόσο τη διαδοχή των εποχών της όσο και τους τρόπους που αυτές επικοινωνούν μεταξύ τους.

Κωνσταντίνος Γ. Παπαγεωργίου, Εκκλησιαστικό Δίκαιο: Θεωρία και Νομολογία, εκδόσεις Μπαρμπουνάκης
Μια επαυξημένη έκδοση-εκδοχή του 2022, με πλούσια αλλά και ποιοτική νομολογιακή παραγωγή που έχουν κατά τις τελευταίες δεκαετίες να επιδείξουν ιδίως το Συμβούλιο της Επικρατείας, από πλευράς ελληνικών δικαιοδοτικών οργάνων, καθώς και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επί υποθέσεων με κύρια ή παρεμπίπτοντα ζητήματα από την ύλη του Εκκλησιαστικού Δικαίου. Οι αλλαγές κατέστησαν αναγκαία την αναθεωρημένη έκδοση του καταξιωμένου, ήδη από το 2013, έργου, ώστε να παρακολουθηθούν οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις. Ο συγκεκριμένος τόμος επιχειρεί να κινηθεί στο πλαίσιο που συγκαθορίζουν τα νέα αυτά δεδομένα, αποτελώντας μία ισορροπημένη αρωγή τόσο στη θεωρητική καλλιέργεια όσο και τη νομολογιακή-εφαρμοσμένη διάπλαση των επιμέρους ερευνητικών κατευθύνσεων του Εκκλησιαστικού Δικαίου.

Λίλιαν Μήτρου (επιμ.), Μπορεί ο αλγόριθμος… να είναι ηθικός, να είναι δίκαιος, να είναι διαφανής, να δικάζει & να διοικεί;, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Τα ηθικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την αυξανόμενη χρήση συστημάτων ΤΝ είναι πολλά και πολύπλοκα. Οι συγγραφείς Λίλιαν Μήτρου, Σπύρος Τάσσης, Ηλιάνα Κωστή, Απόστολος Βόρρας και Βασίλης Καρκατζούνης επιχειρούν να διερευνήσουν ορισμένα θεμελιακά ερωτήματα: Ο Τάσσης διερευνά το ζήτημα των ηθικών κανόνων, που (πρέπει να) διέπουν την τεχνολογία, και παραθέτει έναν «οδικό χάρτη ηθικών αρχών». Η Κωστή παρουσιάζει τις προκαταλήψεις φύλου που μπορεί να ενσωματώνει και να αναπαράγει μια αλγοριθμική διαδικασία. Ο Βόρρας αναδεικνύει ίσως το μείζον πρόβλημα της ΤΝ, την έλλειψη διαφάνειας, τον κίνδυνο να εξελιχθεί το «μαύρο κουτί» σε κουτί της Πανδώρας. Ο Καρκατζούνης θέτει το ερώτημα αν «Μπορούν οι μηχανές να σκεφτούν “σύμφωνα με τον νόμο”», με άλλα λόγια αν μπορούν συστήματα ΤΝ να συμμετέχουν στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων και στην απονομή της δικαιοσύνης. Αντίστοιχο είναι το θέμα που πραγματεύεται η Λίλιαν Μήτρου: είναι νόμιμη, εφικτή και αποδεκτή η διοίκηση (διά) των αλγορίθμων; Το βιβλίο είναι γραμμένο από νομικούς που δεσμεύονται πρωτίστως από την πεποίθηση για την αξία της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά ταυτόχρονα αγαπούν και ισχυρίζονται ότι κατανοούν την τεχνολογία. Υπό αυτό το πρίσμα, επιχειρείται εδώ να διερευνηθούν τα ζητήματα που εγείρονται με την ανάπτυξη της ΤΝ και να δοθούν κάποιες απαντήσεις, εξ ορισμού προσωρινές.

Πέτρος Παπασαραντόπουλος, Νεωτερικότητα και Ακροδεξιά στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια, εκδόσεις Επίκεντρο
Η Δάφνη Χαλικιοπούλου γράφει για το βιβλίο: «Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μετακομμουνιστικών βαλκανικών χωρών, όπως η Ρουμανία, η Σερβία και η Βουλγαρία, είναι η πηγή της νομιμοποίησης των ακροδεξιών κομμάτων. Επειδή τα σημαντικότερα ακροδεξιά κόμματα αντλούν τη νομιμοποίησή τους από την ίδια την κομμουνιστική περίοδο, η κομμουνιστική κληρονομιά είναι υψίστης σημασίας για την κατανόηση των διαστάσεων τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης της υποστήριξης των ακροδεξιών κομμάτων σε αυτές τις χώρες. Όσον αφορά την προσφορά, οι «φαιοκόκκινοι συνασπισμοί» που υποστηρίζονται από τον εθνικισμό διαμορφώνουν το κομματικό επίπεδο. Όσον αφορά τη ζήτηση, το επίπεδό της το διαμορφώνει το «φαιοκόκκινο» προφίλ των ψηφοφόρων. Αυτή η συνεργασία μεταξύ των δύο άκρων μπορεί να ερμηνευθεί ως ανησυχητικό φαινόμενο όσον αφορά τις προοπτικές εκδημοκρατισμού. Επισημαίνοντας ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένο φαινόμενο, ο Παπασαραντόπουλος κάνει συγκριτικές αναφορές στην Ελλάδα, η οποία επίσης βίωσε έναν συνασπισμό μεταξύ απίθανων συντρόφων, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΑΝΕΛ, το 2015, κατά τη διάρκεια της κορύφωσης του ευρωπαϊκού λαϊκισμού. Τελικά, όμως, οι συνασπισμοί αυτοί δεν είχαν διάρκεια. Αντιθέτως, οι «φαιοκόκκινες» συμμαχίες μπορεί να συνέβαλαν στην παρακμή της ακροδεξιάς στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια: ο αναχρονιστικός χαρακτήρας της ακροδεξιάς στις χώρες αυτές και η προσκόλλησή της στο παρελθόν καταδικάζουν τα ακροδεξιά κόμματα στο περιθώριο του πολιτικού συστήματος».

Keith Schoppa, Μια σύντομη ιστορία του εικοστού αιώνα, εκδόσεις Ψυχογιός
Μέχρι το 1900 κανένας αιώνας στην Ιστορία δεν είχε γνωρίσει τον συνεχώς επιταχυνόμενο ρυθμό και την έκταση της αλλαγής του 20ού αιώνα. Οι επαναστατικές ανακαλύψεις, οι τεχνολογικές επινοήσεις, οι πολιτικές ανακατατάξεις και οι επιστημονικές πρόοδοι επέφεραν ριζικές αλλαγές σχεδόν σε όλες τις πλευρές της ζωής. Χρησιμοποιώντας έναν ευρυγώνιο φακό που καλύπτει την Αφρική, τη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία, την Ασία και τον Ειρηνικό, την Ευρώπη και την ήπειρο της Αμερικής, ο Σόπα καταγράφει τις σημαντικότερες εξελίξεις αυτού του αιώνα, από την κατάρρευση των αυτοκρατοριών ως την ανάδυση των αποαποικιοποιημένων εθνικών κρατών, από την άνοδο της παγκοσμιοποίησης ως την αυγή της ψηφιακής εποχής.

Ιωάννης Κ. Χασιώτης, Ο Οδυσσέας στις θάλασσες του νότου - Η ελληνική παρουσία στις υπερπόντιες κτήσεις της Ισπανίας (16ος-17ος αι.), εκδόσεις University Studio Press
Η παρουσία των Ελλήνων στις υπερπόντιες κτήσεις της Ισπανίας αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο της πρώιμης νεοελληνικής ιστορίας. Η επί τρεις και πλέον αιώνες οργανική πολιτική, οικονομική και πολιτιστική σύνδεσή της Ισπανίας με τις υπερπόντιες κτήσεις της επιβάλλει τόσο στον μελετητή της ιστορίας της Ισπανίας όσο και στον μελετητή των σχέσεων του ελληνικού κόσμου με τον ισπανικό την παρούσα έρευνα. Το βιβλίο αυτό, στηριζόμενο σε εξαντλητική χρήση δημοσιευμένων αλλά και ανέκδοτων πηγών, επιχειρεί να καταγράψει τους ανύμνητους Οδυσσείς, που τόλμησαν να διαπεραιωθούν ήδη από την αυγή των νεότερων χρόνων στις μακρινές και άγνωστες ακόμα εκείνες χώρες, και να δείξει την αξιοσημείωτη δραστηριότητά τους σε βασικούς τομείς (στρατιωτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς κ.ά.) της κοινωνίας των νέων τους πατρίδων. Μια έκδοση επομένως που συμβάλλει στην ιστορία καταρχήν της νεοελληνικής Διασποράς, αλλά και των πρώτων τουλάχιστον φάσεων της αποικιακής ανέλιξης των χωρών και των λαών του Νέου Κόσμου.

Γιάννης Μανέτας, Η συμβιωτική περιπέτεια - Η καταγωγή της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, και οι βιολογικές και κοινωνικές τους συνέπειες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Με την εμφάνιση της ζωής στη Γη ξεκίνησε ένας δαρβινικός διάλογος μεταξύ έμβιων όντων και άβιου περιβάλλοντος, που αενάως αλληλοεπηρεάζονται και αλλάζουν. Και όταν η εξέλιξη τα έφερε έτσι ώστε να εμφανιστεί και η ανθρώπινη νοημοσύνη, μια τρίτη ειδοποιός συνιστώσα ήρθε να εμπλακεί στον διάλογο. Αρχικά, η πολιτισμική εξέλιξη άσκησε ήπια επίδραση στα γήινα πράγματα. Μέχρι που φτάσαμε στην περίοδο την οποία οι γεωλόγοι ονόμασαν Ολόκαινο και οι αρχαιολόγοι Νεολιθική Επανάσταση, οπότε εγκαθιδρύθηκε μια ισχυρή βιολογική συμβίωση: η υιοθέτηση από τον άνθρωπο της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Έκτοτε τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν ραγδαία: για πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη ένα και μοναδικό είδος, ο Homo sapiens, αναγορεύτηκε σε κυρίαρχο παίκτη. Ωστόσο, η εξημέρωση ζώων και φυτών δεν άλλαξε μόνο το πώς ο άνθρωπος εξασφαλίζει την τροφή του. Επηρέασε βαθιά τη βιολογία, την υγεία, τον τρόπο ζωής, τις κοινωνικές δομές, την ιδεολογία, τα κοσμοθεωρητικά συστήματα και, τελικά, την ίδια του τη συμπεριφορά. Το βιβλίο αφηγείται το πότε, πώς και γιατί ο παλαιολιθικός άνθρωπος αντικατέστησε το κυνήγι, τη συλλογή τροφής από τη φύση και τη νομαδική ζωή με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την εδραία διαβίωση. Το πότε, πώς και γιατί τούτες οι αλλαγές οδήγησαν στην ανάπτυξη τεχνολογικού πολιτισμού και στη συσσώρευση πλούτου και ανθρώπων. Συνάμα όμως και στην υποχώρηση του εξισωτικού, γενναιόδωρου και συνεργατικού παλαιολιθικού ήθους, επιτρέποντας τη σταδιακή εμφάνιση των σημερινών ανταγωνιστικών κοινωνιών με την έκδηλη ανισότητα.

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Από μένα αυτά…, εκδόσεις Πατάκη
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, σε απρόβλεπτες συζητήσεις με τον Μάκη Προβατά και την Έφη Βασιλοπούλου, μιλά, μεταξύ άλλων, για τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια, για τους γονείς της, την Κατοχή και την Αντίσταση, για τη ζωή της στη Γαλλία, για τη μητρότητα και τον ρόλο της ως γιαγιάς. Συζητά για την «ελληνική συνέχεια», την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, για τη νεότερη ελληνική ιστορία που «πελοποννησιάζει» αλλά και για τις «ανιστόρητες ανοησίες» του Ταγίπ Ερντογάν, για την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Καταθέτει τις απόψεις της για το κατά πόσον βελτιώνει η εκπαίδευση τον άνθρωπο, για τους νέους την εποχή του διαδικτύου και τον σχολικό εκφοβισμό, το τι είναι όντως αυτονόητο στη ζωή, για την έννοια της μνήμης, της λήθης και της αλήθειας, για τον έρωτα και τον ευτυχισμένο γάμο, την προδοσία και την απώλεια, για το εφικτό ή όχι της αυτογνωσίας και τον γρίφο που λέγεται «ψυχή», για την ανθρωπιά ως μέγιστη αρετή και την τέχνη ως ζωντανό οργανισμό, για τους ποιητές που θαυμάζει. Η έκδοση συμπληρώνεται από παράρτημα με 14 δημοσιευμένα και αδημοσίευτα ποιήματά της.

Jessica Benjamin, Τα δεσμά του έρωτα - Ψυχανάλυση, φεμινισμός και το πρόβλημα της κυριαρχικότητας, εκδόσεις University Studio Press
Τα «Δεσμά του Έρωτα» αποτελούν μια ανάλυση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον έρωτα και την κυριαρχικότητα. Η κυριαρχικότητα λογίζεται ως μια αμφίδρομη διαδικασία, ένα σύστημα που περιλαμβάνει τη συμμετοχή εκείνων που υποκύπτουν στην εξουσία καθώς και εκείνων που την ασκούν. Πάνω από όλα, αυτό το βιβλίο, προσπαθεί να κατανοήσει πώς είναι αγκιστρωμένη στις καρδιές των κυριαρχημένων. Πού έγκειται η γοητεία της κυριαρχικότητας και της υποταγής και γιατί τις συναντούμε τόσο συχνά στην ερωτική ζωή; H διακεκριμένη φεμινίστρια θεωρητικός και ψυχαναλύτρια Jessica Benjamin εξηγεί γιατί αποδεχόμαστε και διαιωνίζουμε σχέσεις επιβολής και υποταγής. Μας αποκαλύπτει πως πρόκειται για μια σύνθετη ψυχολογική διαδικασία που παγιδεύει και τους δύο συμμετέχοντες σε δεσμά συνενοχής, καθώς καταδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους η επιβολή υποκρύπτεται στην οικογενειακή μας ζωή, τους κοινωνικούς μας θεσμούς και ιδίως τις σεξουαλικές μας σχέσεις παρά τη συνειδητή μας δέσμευση στην ισότητα και την ελευθερία.

Νικ. Κ. Μουτσόπουλος, Τα Θεσσαλικά Αμπελάκια: Εισαγωγή στην Ιστορία, την Κοινοπραξία και τα Αρχοντικά της Κωμοπόλεως, εκδόσεις Μπαρμπουνάκης
Το έργο του Ν. Μουτσόπουλου για τα Θεσσαλικά Αμπελάκια είναι μια σπουδαία σύνθεση και καταγραφή όχι μόνο των αρχοντικών της ξακουστής ορεινής κωμοπόλεως κτισμένης επάνω από την κοιλάδα των Τεμπών, αλλά και της ιστορικής πορείας και της κοινοπραξίας της (Κοινής Συντροφίας), η οποία αποτέλεσε πρότυπο λειτουργίας για τους μετέπειτα συνεταιρισμούς του ελλαδικού χώρου. Το έργο με έκταση 100 περίπου σελίδων αποτελεί το προϊόν μιας εκτεταμένης και στοχευμένης επιτόπιας έρευνας, με καταγραφές και αποτυπώσεις του οικιστικού περιβάλλοντος της κωμοπόλεως και εν συνεχεία σχεδίαση των σπουδαιότερων αρχοντικών της. Περιλαμβάνει πλούσια και πυκνά κείμενα, 52 φωτογραφίες από τον οικισμό και τα αρχοντικά του, όπως και τον εσωτερικό διάκοσμό τους, 49 γραμμικά και ελεύθερα, όπως και απόγραφα επιγραφών, αλλά και σκαριφήματα ναών, τοπίων, ανθρώπινων μορφών, φιλοτεχνημένων με το μοναδικό ταλέντο με το οποίο ήταν προικισμένος ο συγγραφέας ο Πασχάλης Ανδρούδης, επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ.

Ραϋμόνδος Αλβανός, Ο ελληνικός εμφύλιος - Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδόσεις Επίκεντρο
Γιατί είναι χρήσιμη η Ιστορία; Τι συνέβη κατά τη δεκαετία του 40 και γιατί οι δύο αντίθετες πολιτικές παρατάξεις του Εμφυλίου κλιμάκωσαν την αντιπαράθεσή τους που εξελίχθηκε σε ένοπλη και αιματηρή σύγκρουση; Πώς νοηματοδοτούσαν την τότε πραγματικότητα και πώς αντιλαμβάνονταν τους αντιπάλους τους; Πώς ο Εμφύλιος επηρεάζει σήμερα εμάς και τους άλλους γύρω μας; Το βιβλίο είναι ένα ταξίδι σε ένα δύσκολο παρελθόν για το οποίο υπάρχουν συγκρουόμενες μνήμες που αντιστοιχούν σε συγκρουόμενες ταυτότητες. Είναι μια προσπάθεια αφήγησης με απλό τρόπο τόσο των βασικών γεγονότων (για τα οποία δεν υπάρχει αμφισβήτηση από καμία πλευρά ότι έγιναν) όσο και των διαφορετικών ερμηνειών τους. Ταυτόχρονα είναι μια πρόσκληση αναστοχασμού, ενδοσκόπησης και κριτικής ανάλυσης των βεβαιοτήτων και των εικόνων που έχουμε τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους.

Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς, Αδρεναλίνη, εκδόσεις Ψυχογιός
Ο πιο αμφιλεγόμενος σκόρερ του ποδοσφαίρου δεν έχει ανάγκη πλέον να αποδείξει τίποτα ούτε να θυμηθεί τις μεγάλες επιτυχίες που τον έκαναν μοναδικό. Στο βιβλίο αυτό, για πρώτη φορά τον ακούμε να αποκαλύπτει τι πραγματικά σκέφτεται για τα χρόνια του στην Πρέμιερ Λιγκ και τι ένιωσε όταν «εκτέλεσε» την Αγγλία με ένα ανεπανάληπτο ανάποδο ψαλίδι. Μαθαίνουμε για την ομάδα που παραλίγο να τον αποκτήσει, για τους ξεκαρδιστικούς διαπληκτισμούς του με τα γαλλικά μίντια –και τους Γάλλους γενικά– και πολλά άλλα. Δύναμη, αποφασιστικότητα, τόλμη• αλλά και τρυφερότητα και ευαισθησία: το αγόρι από το Ρόζενγκαρντ είχε ό,τι χρειαζόταν για να φτάσει στην κορυφή του κόσμου και να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στην ιστορία του ποδοσφαίρου.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Tim Harford, Τι κρύβουν οι αριθμοί, εκδόσεις Κλειδάριθμος
Ένα επίκαιρο βιβλίο που µας δείχνει ότι, εάν παραµείνουµε σε εγρήγορση και αναρωτηθούµε πώς παρουσιάζονται οι αριθµοί και από πού αντλούνται, µπορούµε τελικά να ανακαλύψουµε όλα τα μυστικά τους. Ο Τιµ Χάρφορντ, ειδικός στο να εξετάζει περίπλοκες ιδέες και να τις κάνει κατανοητές για εκατοµµύρια αναγνώστες, µας προτείνει δέκα απλούς κανόνες, και έναν χρυσό, για να µπορέσουµε να αξιολογήσουµε µε αυτοπεποίθηση, περιέργεια και υγιή σκεπτικισµό τους αριθµούς και τις στατιστικές. Πότε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε µια βαρύγδουπη δήλωση, η οποία περιείχε κάποιον µεγάλο αριθµό, και αναρωτηθήκατε αν όντως ισχύει; Οι αριθµοί και οι στατιστικές έχουν τεράστια σηµασία, επειδή µας βοηθούν στην καθηµερινή επικοινωνία –τους διαβάζουµε στις εφηµερίδες και στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, τους ακούµε σε συζητήσεις– και παρ’ όλα αυτά, τους αµφισβητούµε περισσότερο από ποτέ. Δε χρειάζεται όμως να είµαστε δύσπιστοι απέναντι στις στατιστικές – αρκεί να καταλάβουµε τι σηµαίνουν και πώς µπορούν να βελτιώσουν τη ζωή µας. Τα στατιστικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη συµπεριφορά µέσα από το πρίσµα των αριθµών και συχνά αποτελούν «τον µόνο τρόπο να αντιληφθούµε πολλά από όσα συµβαίνουν γύρω µας». Εάν καταφέρουµε να παραµερίσουµε τους φόβους µας και µάθουµε να τα προσεγγίζουµε µε διαύγεια, τα στατιστικά στοιχεία µπορούν να µας δείξουν τρόπους για να δουλεύουµε πιο αποδοτικά και να ζούµε καλύτερα.

Brittany Polat, Ζήσε τη ζωή σου - Ένα ημερολόγιο 90 ημερών στωικής σκέψης, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Αρκούν 90 ημέρες για να οδηγηθείτε από την επίγνωση στην αποδοχή και στην ολοκλήρωση του σκοπού ζωής σας; Στο «Ζήσε τη ζωή σου», η Brittany Polat προτείνει ένα ημερολόγιο 90 ημερών για εσάς που θέλετε να πατήσετε γερά τα πόδια σας στη γη αλλά και να εμβαθύνετε στη γνώση του εαυτού σας. Ο Στωικισμός είναι μια φιλοσοφική μέθοδος με μακραίωνη παράδοση, η οποία όμως δεν αποτελεί απολίθωμα του παρελθόντος. Στις μέρες μας, άνθρωποι από όλο τον κόσμο καταφεύγουν σε αυτόν για να βρουν παρηγοριά, να ελέγξουν τις αρνητικές πλευρές του χαρακτήρα τους και να υλοποιήσουν τις ευγενείς φιλοδοξίες τους. Στις σελίδες του «Ζήσε τη ζωή σου» –όσοι καταφέρετε να καταγράψετε με συνέπεια και σαφήνεια τις σκέψεις σας– θα βρείτε ανακούφιση από τη θλίψη και θα επανασχεδιάσετε με έμπνευση το μέλλον σας. Χωρισμένο σε 3 ενότητες και με ξεχωριστές οδηγίες και ασκήσεις για κάθε ημέρα, αυτό το βιβλίο θα υποστηρίξει το ταξίδι σας προς την αυτογνωσία μέσα από την καθημερινή πρακτική και την ενσυναίσθηση, αξιοποιώντας τα διδάγματα και το έργο σοφών ανθρώπων. Εντρυφήστε σε κείμενα που σας ενθαρρύνουν να περπατήσετε στον δρόμο της αρετής και της γαλήνης, με οδηγό τον ορθό λόγο.

Rick Pitino, Συμβόλαιο μίας ημέρας, εκδόσεις Key Books
Ο Rick Pitino είναι ένας από τους πιο δυναµικούς και επιτυχηµένους προπονητές µπάσκετ όλων των εποχών. Σε αυτόν τον πρακτικό οδηγό µοιράζεται το κλειδί της επιτυχίας του στα παρκέ του µπάσκετ και στη ζωή: το µυστικό βρίσκεται στο περίφηµο συµβόλαιο της µίας ηµέρας µε τον ίδιο τον εαυτό σου. Υπογράφοντας αυτό το συµβόλαιο, κάθε τηλεφώνηµα, κάθε συνάντηση, κάθε δράση είναι σηµαντική για την επόµενη µέρα. Μέσα από το βιβλίο αυτό θα µάθεις πώς να εστιάζεις µε πειθαρχία σε ό,τι κάνεις, τον τρόπο να ανακαλύψεις το αληθινό κλειδί της επιτυχίας, που δεν είναι ούτε το χρήµα ούτε η φιλοδοξία, πώς να χρησιµοποιείς την τεχνολογία µε σύνεση και να μην την αφήνεις να υποκαταστήσει την επαφή µε τους κοντινούς σου ανθρώπους. Επίσης, διαβάζεις πώς να παραδέχεσαι τα προβλήµατά σου, ώστε να γίνουν µέρος του παρελθόντος σου κι όχι του μέλλοντός σου, αλλά και πώς να κάνεις µικρές αλλαγές που θα προσθέσουν αξία σε κάθε λεπτό της ζωής σου. Το Συµβόλαιο µίας ηµέρας θα αλλάξει τον τρόπο µε τον οποίο προσεγγίζεις τη δουλειά, τους στόχους και τη ζωή σου.

Emily Ratajkowski, Το σώμα μου, εκδόσεις Πεδίο
Το σώμα μου είναι μια προσωπική εξερεύνηση του φεμινισμού, της σεξουαλικότητας και της δύναμης, του τρόπου που αντιμετωπίζουν οι άνδρες τις γυναίκες και του τρόπου που οι γυναίκες εκλογικεύουν αυτή την αντιμετώπιση. Τα δοκίμια αυτά καταγράφουν στιγμές από τη ζωή της Ratajkowski, ενώ εξερευνούν τον τρόπο που η κουλτούρα μας μετατρέπει τα κορίτσια και τη γυναικεία ομορφιά σε φετίχ, την εμμονή της αλλά και την περιφρόνηση που δείχνει στη γυναικεία σεξουαλικότητα, τη διεστραμμένη δυναμική της βιομηχανίας της μόδας και του κινηματογράφου, και την γκρίζα ζώνη ανάμεσα στη συναίνεση και στην κακοποίηση. Η Έμιλι Ρατακόφσκι είναι επιτυχημένο μοντέλο και ηθοποιός, ενεργή προοδευτική πολίτης, εξαιρετική επιχειρηματίας, παγκόσμιο φαινόμενο των κοινωνικών δικτύων και, τώρα, συγγραφέας. Έχοντας γίνει παγκοσμίως γνωστή στην ηλικία των είκοσι ενός ετών, η Ρατακόφσκι προκάλεσε τόσο επαίνους όσο και οργή με τον προκλητικό τρόπο που παρουσίασε το σώμα της ως μια μη απολογητική δήλωση φεμινιστικής ενδυνάμωσης. Η μετέπειτα εξέλιξη της σκέψης της για την εμπορευματοποίηση των γυναικών είναι το θέμα αυτού του βιβλίου.

Ειρήνη Γεωργή, Αυτός που θέλουν οι γυναίκες, εκδόσεις Key Books
Αυτός είναι ένας οδηγός για το dating, που έχει αλλάξει και κολυμπάμε σε αχαρτογράφητα νερά. Από τότε που γεννηθήκαμε μας λένε ψέματα. Ότι οι γυναίκες θέλουν μόνο σχέση και οι άντρες μόνο σεξ. Ότι αν οι γυναίκες θέλουν σεξ, είναι τσούλες. Ότι αν οι άντρες θέλουν τρυφερότητα, δεν είναι αρκετά άντρες. Ότι υπάρχει μάχη μεταξύ των φύλων και είμαστε σε αντίπαλα στρατόπεδα. Κι ότι δεν επιτρέπεται να ζητάμε περισσότερα, παρόλο που έχουμε άπειρες επιλογές μέσα από τις dating εφαρμογές. Το dating αλλάζει. Πολλές γυναίκες έχουν ήδη καταλάβει. Οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν πια, όσα ξέραμε ήταν λάθος και χρειάζεται να τα μάθουμε ξανά. Να δούμε τις γνωριμίες μεταξύ των φύλων από άλλη σκοπιά. Με αληθινή περιέργεια. Με ειλικρίνεια. Με καλοσύνη. Με σεβασμό. Με διάθεση για γέλιο, διασκέδαση και παιχνίδι. Όλα είναι εδώ. Θα καταλάβεις τι σημαίνουν ακριβώς πράγματα που ακούς εδώ και καιρό, και θα μάθεις νέες έννοιες, που περιγράφουν το dating όπως είναι σήμερα. Από τα σεξιστικά αστεία ως την κουλτούρα του βιασμού, από το Friend Zone ως τα Καλά Παιδιά, από το φλερτ ως την παρενόχληση, από το σεξ ως τη συναίνεση κι από την απόλαυση ως το οργασμικό κενό.