Λογοτεχνικό ντέρμπι αιωνίων!

Με αφορμή τις «Θρυλικές ιστορίες» του γαύρου Αλέξη Σταμάτη και «Το γαμώτο ενός παναθηναϊκού» του βάζελου Χριστόφορου Κάσδαγλη, η A.V. βάζει τους δύο γνωστούς Έλληνες συγγραφείς να… παίξουν μπάλα.

X.K. Γαύρος και συγγραφέας, ε; Μεγάλη αντίφαση! Ξέρεις πολύ καλά, φίλε Αλέξη, τη γνώμη που έχω για τη δουλειά σου, αλλά αυτή τη φορά φοβάμαι πως κλήθηκες όχι απλώς να υπερβείς τον εαυτό σου, αλλά να πραγματοποιήσεις το άρρητο και το αδιανόητο.

A.Σ. Χριστόφορε, κάθετη πάσα στην περιοχή με τη μία, ε; Οk. Καταρχήν γαύρος σημαίνει πως είμαι ποδοσφαιρόφιλος. Λογοτέχνης και ποδοσφαιρόφιλος, λοιπόν. Κάτσε, φίλε μου, αυτό είναι αντίφαση; Για να το ξύσουμε λίγο… Για κάθε άντρα η επιβίωση στην κοινωνία είναι μια μικρή μάχη, έτσι; Το αρσενικό μπαίνει σε αυτό τον πόλεμο για να τον κερδίσει κι αυτό παράγει ένα μεγάλο ποσοστό οργής και έντασης. Ως πολιτισμένο ον, όμως, δεν μπορεί να τη διοχετεύσει κάπου ατόφια, δεν μπορεί να πάρει ένα καλάζνικοφ και να βγει έξω. Είναι αναγκασμένος να μεταθέσει την οργή του σε κάτι μαζικά αποδεκτό, θεσμοποιημένο. Μέσα από το παιχνίδι βρίσκει μια ισορροπία με μια κοινωνικά αποδεκτή συγκρουσιακή δραστηριότητα, η οποία ενέχει το άλλοθι της θεσμοποιημένης πάλης. Μπάλα, λοιπόν. Γι’ αυτό και κάπου σε αντιλαμβάνομαι. Ως παναθηναϊκός θα ’χεις πολλή οργή μέσα σου, οπότε το «γαμώτο» της επιλογής σου σε οδηγεί, ως γνωστόν ευαίσθητο περί τα κοινωνικά άτομο, σε μια μορφή πιο εξευγενισμένης επεξεργασίας, της δυστυχίας που σε βρήκε. Προφανώς παρασύρθηκες από μικρός…

X.K. Τέτοια λες και στο βιβλίο σου, και το πρόβλημα είναι ότι βιβλιόφιλοι θα σε καταλάβουν αρκετοί, ποδοσφαιρόφιλοι λίγοι, αλλά γαύροι... ελάχιστοι. Πού πας με τέτοια τεχνική κατάρτιση στις μπρουτάλ κερκίδες του σταδίου Καραϊσκάκη; Είναι σαν να βάλεις ένα φιλόσοφο-προπονητή, τον Φέργκιουσον ας πούμε, ή τον Χίντινκ, γιατί έτσι σε βλέπω στον κόσμο το δικό μου, να κοουτσάρει τον Ολυμπιακό στο Εουρόπα Λιγκ όπου θα παίξει φέτος – θα αποτύχει, είναι σίγουρο!

A.Σ. Για να μην επιπέσω σε αυτονόητα επιχειρήματα τύπου τι έχει γίνει τα τελευταία 13 χρόνια, ή το πόσο μπρουτάλ είναι οι κερκίδες του σταδίου μας σε σχέση με τη φαβέλα της Λεωφόρου ή το μελλοντικό Τζουράσικ Παρκ του Βοτανικού, έχω να σου επισημάνω ότι οι πλέον σοβαροί, ταλαντούχοι και ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι του πολιτιστικού χώρου ήταν και είναι φυσικά «γαύροι». Θυμάμαι, πιτσιρίκι, η εξίσωση ήταν: Ολυμπιακός - ροκ, αριστερά, αισθητική, πάθος, Παναθηναϊκός - «καρέκλα», λακόστ, δεξιά, κοστουμάκι στο πάρτι… Πες μου, σε παρακαλώ, σε ποια φροϋδική άβυσσο εδράζεται η επιλογή σου; Μάλλον για κάποια μετάθεση υποψιάζομαι… Μήπως κρύβεις ένα λανθάνοντα ολυμπιακό εντός σου; Ίσως θα έπρεπε να γράψω κι ένα 25ο διήγημα επί του θέματος…

X.K. Εντάξει, και η ποιητική άδεια έχει τα όριά της! Να περιγράφεις πώς παρακολούθησες τον Ολυμπιακό να παίρνει το πρωτάθλημα στο μπάσκετ μέσα στο ΟΑΚΑ, αυτό το αντέχει ο αναγνώστης. Είναι ο μηχανισμός των απωθημένων, βλέπεις. Αλλά το να με βγάλεις και κρυπτοολυμπιακό, αυτό ξεπερνάει τα όρια της λογοτεχνίας και γίνεται παραλογοτεχνία. Είναι η αντίφαση για την οποία είπαμε προηγουμένως. Σε συγχωρώ, όμως, γι’ αυτό που διατύπωσες μόλις τώρα: η φαβέλα της Λεωφόρου! Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να αποτυπώσεις αυτό που νιώθουμε για το γήπεδό μας. Λεωφόρος, τάφος του Ινδού, έκσταση. Κι αυτή είναι επίσης η εύστοχη απάντηση για το είδος του θυμού μας. Είναι το γαμώτο του ανυπόταχτου, αυτού που δεν θα συμμετάσχει στις φιέστες κανενός Κοσκωτά, που δεν θα γίνει ιδιωτικός στρατός κανενός Κόκκαλη (Μαρινάκη τώρα), που δεν θα εκλιπαρεί στο δικαστήριο να δείξει επιείκεια για κανέναν Σαλιαρέλη επειδή έσωσε την ομάδα από τον όλεθρο και την καταστροφή – και το χειρότερο είναι πως πρόκειται για αλήθεια. Το γαμώτο λοιπόν το δικό μας δεν έχει να κάνει με το ότι γεννηθήκαμε παναθηναϊκοί, αλλά με το ότι την ομάδα μας τη διαφεντεύει το μεγάλο κεφάλαιο και καρπώνεται την υπεραξία των συναισθημάτων μας. Κάτι που συμβαίνει βέβαια και στη δική σας ομάδα (αν και η συγκεκριμένη υπεραξία είναι χαμηλή και φθίνουσα), μόνο που εσάς δεν σας ενοχλεί – ίσως να σας αρέσει κιόλας. Λοιπόν, ναι, είμαστε από τη Λεωφόρο, είμαστε από τη φαβέλα – καλά το είπες. Είδες πόσο εύκολα λειτουργεί ο ποιητικός λόγος όταν φύγεις από τον άνυδρο χώρο του λιμανιού και περάσεις στην εύφορη κοιλάδα με τα τριφύλλια;

A.Σ. Το πρωτάθλημα μπάσκετ στο ΟΑΚΑ οσονούπω καταφθάνει, μαζί με τον Σπανούλη.  Άντε, να σου χαρίσω κι ένα επεισόδιο στον τάφο του Ινδού από πρώτο χέρι, για να καταλάβεις τι σημαίνει να είναι κανείς Ολυμπιακός. Κάποτε, έξι επτά χρόνων πιτσιρίκι, ήμουν κολυμβητής στην ομάδα του ΠΑΟ… Σε εκπλήσσω, ε; Μέναμε Αθήνα και για πρακτικούς λόγους η μάνα μου με είχε γράψει στην ομάδα. Προπονούμουν στο χλώριο του Ματζαβελάκη, κάτω από τις μπετονένιες κερκίδες. Όμως, πού και πού κάναμε και προπονήσεις στο κολυμβητήριο του Ρέντη, κι εκεί έβλεπα πως τα συνομήλικα παιδιά του Ολυμπιακού τα κέρδιζα με άνεση. Ε, λοιπόν, στους πρώτους και μοναδικούς αγώνες της ζωής μου, πήγα πιο σιγά για να κερδίσουν τα γαυράκια. Κι αμέσως την έκανα, «παραιτήθηκα»… Τώρα, επί της ουσίας: ανυπότακτος ο ΠΑΟ; ΧΑΧΑΧΑ! Ευτυχώς που είμαι παλιός κι έζησα άλλες εποχές, φίλε… Τώρα, για να σοβαρευτούμε λίγο και να επανέλθουμε στο παγκοσμιοποιημένο χωράφι, κάθε ομάδα εδώ και δεκαετίες είναι πλέον και μια επιχείρηση. Ολυμπιακός αλλά και Παναθηναϊκός είναι και ΠΑΕ. Αλλά ως οπαδοί, ως γαύροι, είμαστε «συναισθηματικοί μέτοχοι» της ομάδας μας. Δεν είναι φοβερό που ό,τι και να γίνει με τις αγοροπωλησίες, με τα μετοχικά, με τα «γαμώτο», με τους κορνέδες, εμείς εκεί…

X.K. Το μόνο που κατάλαβα απ’ όλο αυτό το παραλήρημα είναι ότι για να κερδίσουν δύο ολυμπιακοί έναν παναθηναϊκό –ακόμα και στην κολύμβηση– πρέπει ο παναθηναϊκός να κάτσει να χάσει, για λόγους ψυχαναλυτικούς ή άλλους. Επίσης ότι σιωπάς, ως γνήσιος γαύρος, για τα καμώματα του Κόκκαλη και αναλαμβάνεις κι από πάνω οικειοθελώς το ρόλο του «συναισθηματικού μετόχου». Εμείς δεν τις θελήσαμε ποτέ τέτοιες μετοχές, τους τις πετάμε πάντα στα μούτρα κι αφήνουμε αυτό το ύποπτο παιχνίδι στα χέρια άλλων. Βέβαια, καταλαβαίνω τώρα πολύ καλά, μέσα απ’ αυτή την ωραία συζήτηση, τι τον θέλουν οι γαύροι το συγγραφέα, παρόλο που δεν διαβάζουν. Είναι η ανάγκη της παραμυθίας, ο παρηγορητικός ρόλος της λογοτεχνίας – γι’ αυτό σε χρειάζονται. Όσο για μας, δεν μας χρειάζεται και τόσο η ποίηση, ούτε βέβαια η Ιθάκη, μας φτάνουν... τα ταξίδια. 

A.Σ. Να, είδες, την παιδική ευαισθησία ένας βαζέλος δεν την αντιλαμβάνεται, την εκτιμά αμέσως με όρους νικάω-χάνω… limit up-limit down. Όρους χρηματιστήριου. Όσο για το αν χρειάζονται οι γαύρoι ένα συγγραφέα... εδώ γελάνε! Ο συγγραφέας είναι γαύρος. Η ομάδα είναι που με ενέπνευσε, από το πρώτο διήγημα με πρωταγωνιστή τον Νίκο Γόδα που εκτελέστηκε στον εμφύλιο με την ερυθρόλευκη, μέχρι το τελευταίο, το μελλοντολογικό… Για να δούμε αν κάποτε κάποιος βάζελος συγγραφέας θα λειτουργήσει αμιγώς μυθοπλαστικά. Θα ’χει κάτι άραγε να εμπνευστεί; Εν κατακλείδι, ο Ολυμπιακός μπορεί να ’ναι ΠΑΕ, αλλά στη βάση του δεν έχει να κάνει με αποτιμήσεις μετοχών, κερδοφορία, οικόπεδα-φιλέτα. Είναι αδιαπραγμάτευτος, είναι κάτι «άλλο», πέρα από μετοχές και νομικίστικα τερτίπια. Ήταν και θα είναι το ποδοσφαιρικό «άλλο», κάτι μαγικό, που ευτυχώς, ακόμη και ποίηση εμπνέει και μυθοπλασία. Τυχαίο; Δεν νομίζω.

X.K. Έχεις δίκιο, ο Ολυμπιακός είναι πράγματι κάτι άλλο, κάτι πραγματικά μαγικό, που μπορεί να σκοράρει μονάχα με πέναλτι και να νικάει χωρίς να παίζει. Κι όσο για την Αριστερά, καλά που μου θύμισες τον Μεσσάρη, τον ξανθό άγγελο που σταμάτησε την μπάλα στα 23 του επειδή ήταν μέλος της ΟΚΝΕ, πρόλαβε όμως να βάλει τρία γκολάκια σ’ εκείνο το αξέχαστο 8-2. Τυχαίο; Δεν νομίζω.

A.Σ. Τώρα, θες να γυρίσουμε στη δεκαετία του ’30 και να θυμηθώ κι εγώ την εξάρα που σας ρίξαμε το ’35; Άσε… Προτείνω να αφήσουμε τους αναγνώστες να αποφανθούν πόσο έληξε το ντέρμπι μας… Όπως και να ’χει, ελπίζω να υπήρξε «θρυλικό», να ’χε πολλά γκολ κι ας είχε και κάποια «γαμώτο»...