Βασίλης Φλώρος: Πώς ξεπέρασα τον φόβο του θανάτου

Υπάρχει κάποιος που δεν φοβάται τον θάνατο; Νομίζω μόνο λίγοι ατρόμητοι είναι που τον αψηφούν. Οι υπόλοιποι δεν θέλουμε ούτε να τον σκεφτόμαστε. Ο Βασίλης Φλώρος αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον φόβο του με την πένα του. Το αποτέλεσμα ήταν το βιβλίο «Πώς ξεπέρασα το φόβο του θανάτου». Γιατί να διαβάσει κάποιος αυτό το βιβλίο; Γιατί δεν είναι ένα βιβλίο αυτό βελτίωσης ή εύπεπτης ψυχολογίας από αυτά που κατακλύζουν την αγορά ούτε κάποιο αυστηρό φιλοσοφικό δοκίμιο. Είναι η καταγραφή των σκέψεων του συγγραφέα με τρόπο χιουμοριστικό. Και οι σκέψεις αυτές δεν διαφέρουν πολύ από τις δικές μας. Στα συν του βιβλίου, η απολαυστική εικονογράφηση του σκιτσογράφου Αργύρη Μαυρέα.

Βασίλη, πώς αποφάσισες να γράψεις χιουμοριστικά για ένα τόσο δύσκολο θέμα;
Έχω γράψει θεατρικά έργα, ποιητικές συλλογές, νουβέλες, μυθιστορήματα όπου σε κάποια από αυτά προσεγγίζω το θέμα και με άλλους τρόπους. Τώρα είχα ανάγκη να το δω από μια ψυχαγωγική πλευρά. Έτσι θέτω κάποια παράξενα και ίσως για κάποιους αστεία ερωτήματα: Αν παραμείνουμε μ’ ένα τρόπο αθάνατοι πώς θα ήταν η ζωή μας; Αν δεν πέθαινε ποτέ κανείς και ζούσαμε δύο χιλιάδες, πέντε χιλιάδες χρόνια; Αν ζούσαμε για πάντα; Πώς θα ήταν ο κόσμος; Πόσες φορές θα παντρευόμασταν και πόσες πεθερές θα είχαμε; Τελικά κερδίζεις την αθανασία πεθαίνοντας ή όσο ζεις δεν γίνεσαι ποτέ αθάνατος; Τι είναι καλύτερο, να πεθάνεις ή όχι;

Τι είναι για εσένα ο θάνατος;
Ένα γεγονός της ζωής, ίσως ένα στάδιο της συνολικής Ύπαρξης. Στην ιστορία της φιλοσοφίας υπάρχουν πολλές απόψεις για το γεγονός του θανάτου. Αναμφίβολα πιστεύουμε πως είναι από τα χειρότερα δεινά. Γιατί αφαιρεί την ίδια την ύπαρξη. Όταν τον σκεφτόμαστε μας αφαιρεί την ίδια τη βάση για μια καλή ζωή. Συχνά, η σκέψη του εκμηδενίζει τη θέληση μας να αποβλέπουμε στο καλύτερο, αποδομεί τους στόχους που θέτουμε στη ζωή.

Αυτός είναι ο λόγος που απωθούμε τη σκέψη του; Που δεν ασχολούμαστε με την προβληματική του;
Οι σύγχρονες κοινωνίες προσπαθούν να ξεπεράσουν αυτό που ονομάζουμε «μεταφυσική». Προσπαθούν ν’ αποτινάξουν από τα γυαλιστερά σεντόνια του καταναλωτισμού και του ηδονισμού κάθε τι που μπορεί να θυμίζει την τελική μοίρα των ανθρώπων και την τελική τους πορεία. Μαθαίνουμε από μικροί να ζούμε με τρόπο λες και δεν θα πεθάνουμε ποτέ, να συμπεριφερόμαστε λες και θα είμαστε σε αυτή τη γη αιώνιοι. Να συσσωρεύουμε, να παλεύουμε και δημιουργούμε συνεχείς προϋποθέσεις μιας άσπλαχνης υλικότητας. Οι σύγχρονες κοινωνίες δεν ασχολούνται με την προβληματική του θανάτου και όταν αυτό συμβαίνει εξυπηρετεί συνήθως άλλους σκοπούς. Τα δελτία ειδήσεων είναι γεμάτα με αριθμούς θανάτων και νεκρολογίες. Δυστυχήματα, φόνοι και έπειτα διαφημίσεις για σαμπουάν και κρέμες νυχτός, έπειτα πάλι εκατόμβες νεκρών και αμέσως μετά πιστωτικές κάρτες και σάλτσες για μακαρόνια. Ο θάνατος είναι χρήσιμος για τον σημερινό μας πολιτισμό όταν πουλάει όταν γύρω από αυτόν μπορούν να στήσουν χορό, εταιρίες και συμφέροντα.

Όμως οι θρησκείες ακόμα και στις σύγχρονες κοινωνίες βασίζονται στη «μεταφυσική».
Ο αρχαίος Φιλόδημος έλεγε πως, ο φόβος του θανάτου πηγάζει από πεποιθήσεις και σκέψεις θρησκευτικής δεισιδαιμονίας, αλλά και από την επιθυμία μας να ζήσουμε μετά θάνατον. Έτσι οι περισσότεροι ψάχνουμε για μια παρηγοριά. Για πολλούς οι θρησκείες είναι μια παρηγοριά, κατευνάζουν τον φόβο του θανάτου με την πίστη στον Θεό της θρησκείας τους. Κάποιοι άλλοι απαλύνουν τον φόβο του θανάτου με την πίστη τους σ’ ένα άθρησκο Θεό ως Άγνωστο ανώτατο πνευματικό όν. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που ξεπερνούν ως ένα βαθμό τον φόβο τους για τον θάνατο, με την απιστία τους στον Θεό. Η πνευματική τους πλευρά ικανοποιείται με την επιστήμη, την έρευνα, τη φιλοσοφία, την τέχνη. Ο πανεπιστημιακός Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, σημειώνει πως ο στοχασμός των ανθρώπων για τον θάνατο, κουράζει το μυαλό με απίθανους μύθους, έθιμα και ιεροτελεστίες που μας τις επέβαλλαν κάποιοι άλλοι και εμείς τις δεχθήκαμε από φόβο. Το μυαλό του ανθρώπου, λέει παραγέμισε με τις πιο τρομακτικές φαντασιώσεις για το θάνατο, που δεν είναι αληθινές, που δεν έχουμε αποδείξεις.

Η αθανασία της ψυχής είναι μύθος;
Ο Σωκράτης πίστευε στην αθανασία της ψυχής, ότι μετά τον θάνατο αυτή θα ζούσε σε έναν άλλο κόσμο. Ο Πλάτωνας περιγράφει την αντίληψη περί αθανασίας της ψυχής στο έργο του «Φαίδων». Ο Επίκουρος τώρα, χλεύαζε τους θρησκευτικούς ηγέτες, που επιδιώκοντας να αυξήσουν τη δύναμή τους, ενέτειναν το άγχος του θανάτου φοβίζοντας τους ανθρώπους για τιμωρίες που θα επιβάλλονταν μετά θάνατον σε όσους δεν τηρούσαν συγκεκριμένους κανόνες που η θρησκεία επέβαλε. Έλεγε πως η ιδέα του θανάτου δεν πρέπει να μας σκοτίζει γιατί δεν τον συναντάμε ποτέ. Αν υπάρχει μετά θάνατον ζωή, δεν συναντάμε τον θάνατο αφού θα συνεχίσουμε να ζούμε. Αν δεν υπάρχει, πάλι δεν τον συναντάμε αφού δεν έχουμε τις αισθήσεις μας για να καταλάβουμε ότι πεθάναμε. Βέβαια είναι ένα ευφυολόγημα, όμως ταυτόχρονα σε αποδεσμεύει και από το φόβο.

Συμφωνείς με την προσέγγιση του Επίκουρου;
Νομίζω πως η φιλοσοφία του Επίκουρου μας βοηθάει να υποκλιθούμε μπροστά στον κύκλο της ύπαρξης και να πάρουμε δύναμη από τη σοφή σκέψη ότι είμαστε τυχεροί που ήρθαμε σε αυτή τη ζωή και πρέπει να τη ζήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε, να την χαρούμε με τους αγαπημένους μας και τους φίλους μας περνώντας όμορφα την κάθε μας μέρα.

Τελικά, για ποιο λόγο να διαβάσει κάποιος το βιβλίο; Τι θεωρείς ότι θα του προσφέρει;
Αυτό το βιβλίο είναι μια προσπάθεια απελευθέρωσης από τον φόβο του θανάτου, ίσως εξοικείωσης, όσο γίνεται βέβαια.
Σέβεται τον θάνατο ως μια εξελικτική διαδικασία της ζωής αλλά τον αντιμετωπίζει με χιούμορ, άλλοτε δεικτικό, άλλοτε λαϊκό και χειμαρρώδες και άλλοτε πιο εσωτερικό, πιο φιλοσοφικό χιούμορ που σε κάνει να σκεφτείς, όπως αυτό υπάρχει ατόφιο και αυθεντικό στα θαυμάσια σκίτσα του φίλου σκιτσογράφου και «συν-γραφέα» Αργύρη Μαυρέα.
Μέσα από αυτή τη χιουμοριστική και φιλοσοφική ματιά, το βιβλίο αυτό προσπαθεί να συμφιλιώσει και να λυτρώσει, ως ένα βαθμό, τον αναγνώστη από τον φόβο του Θεού τιμωρού, από τις δεισιδαιμονίες των δογμάτων και αν το καταφέρει να τον ανακουφίσει, να τον ησυχάσει από το άγχος του θανάτου και στο τέλος να δοξάσει τη ζωή. Την περίπλοκη και ταυτόχρονα απλή ζωή του καθενός ανθρώπου.
Πρώτα πρώτα αυτό το είχα ανάγκη ο ίδιος και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που το έγραψα.

Το βιβλίο του Βασίλη Φλώρου «Πώς ξεπέρασα το φόβο του θανάτου» θα παρουσιαστεί στις 14 Φεβρουαρίου στις 6:30 μ.μ. στην αίθουσα της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (Π.Ε.Λ.) Γερανίου 41 (Ομόνοια) Αθήνα.