9 βιβλία ιστορίας για να διαβάσετε τα Χριστούγεννα

C.A. Bayly, Η αναδιαμόρφωση του νεωτερικού κόσμου 1900-2015 - Παγκόσμιες διασυνδέσεις και συγκρίσεις, εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς της γενιάς του, πρωτοπόρος στη μελέτη της παγκόσμιας ιστορίας, επισκοπεί σε βάθος την παγκόσμια ιστορία στα πεδία της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού κατά τον 20ό αιώνα. Ο Κρίστοφερ Μπέιλι εντοπίζει κρίσιμα φαινόμενα και ιδέες, τις μορφές του κράτους, του κεφαλαίου και της επικοινωνίας ως καταλύτες αλλαγής σε παγκόσμια κλίμακα, διερωτάται αν ο πόλεμος υπήρξε πράγματι η κύρια προωθητική δύναμη της ιστορίας του 20ού αιώνα και διερευνά τις αιτίες της επανάκαμψης των τοπικών συγκρούσεων, συμπληρώνοντας έτσι τη σφαιρική θεώρηση που εγκαινίασε με το ρηξικέλευθο έργο του «Η γέννηση του νεωτερικού κόσμου, 1780-1914».

Gwynne Dyer, Σύντομη ιστορία του πολέμου - Ο διαχρονικός ρόλος του πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία, εκδόσεις Παπαδόπουλος 

Ένα επίκαιρο ανάγνωσμα που αφηγείται την ιστορία του πολέμου από τις προϊστορικές απαρχές του μέχρι τη σημερινή εποχή των αλγορίθμων, των ατομικών όπλων και της κλιμάκωσης της έντασης μεταξύ των παγκόσμιων υπερδυνάμεων, απαραίτητο για όσους θέλουν να κατανοήσουν τον ρόλο του πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία. Εν είδει επιλόγου, ο συγγραφέας διερευνά και την πιο πρόσφατη απειλή που διαμορφώνεται μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ανατροπή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Το βιβλίο του Gwunne Dyer είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να επανεξετάσουμε το φαινόμενο του πολέμου σε συνολικό επίπεδο, ειδικά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.

Ανδρέας Στεργίου, Αντιμετωπίζοντας το «Διάβολο» - Η ελληνική «Ostpolitik», εκδόσεις Επίκεντρο

Το βιβλίο μελετά ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο των ευρωπαϊκών διεθνών σχέσεων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: χρησιμοποιώντας πρωτογενείς πηγές από την Ελλάδα, τη Ρωσία, την Κύπρο, το ΝΑΤΟ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Στεργίου αναλύει τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ανατολικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, εστιάζοντας στην πολιτική στρατηγική της Ελλάδας προς αυτές. Επρόκειτο για μια πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική με σοβαρές επιπτώσεις στην περιφερειακή αρχιτεκτονική ισχύος και στη συνοχή του ΝΑΤΟ, καθώς από ένα χρονικό σημείο και μετά η πολιτική της Αθήνας προς αυτές τις χώρες δεν εξυπηρετούσε πλέον τα σύνδρομα ασφάλειας του «από βορρά κινδύνου» αλλά την υπαρξιακή «εξ ανατολάς απειλή».

Peter Frankopan, Οι δρόμοι του μεταξιού - Μια νέα ιστορία του κόσμου, εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Η περιοχή που συνδέει την Ανατολή με τη Δύση ήταν παλιά το κέντρο του κόσμου, εκεί όπου γεννήθηκαν και ρίζωσαν οι υψηλοί πολιτισμοί και οι μεγάλες θρησκείες, όπου ανταλλάσσονταν κάθε λογής αγαθά και εξαπλώνονταν γλώσσες, ιδέες και ασθένειες, όπου κερδίζονταν και χάνονταν αυτοκρατορίες. Οι Δρόμοι του Μεταξιού δεν ήταν κάποια εξωτικά περάσματα και σημεία συνάντησης, αλλά δίκτυα που συνέδεαν μεταξύ τους ηπείρους και ωκεανούς. Αποτελούσαν –κι αποτελούν ακόμη– το κεντρικό νευρικό σύστημα του κόσμου. Στη νέα εποχή που αναδύεται, η περιοχή αυτή δεσπόζει και πάλι στη διεθνή πολιτική, το παγκόσμιο εμπόριο και την οικουμενική κουλτούρα. Αντλώντας από ένα απίστευτο φάσμα πηγών (ελληνικές, λατινικές, γαλλικές, ιταλικές, γερμανικές, ολλανδικές, ισπανικές, πορτογαλικές, ρωσικές, αραβικές, τουρκικές, περσικές, εβραϊκές, κινεζικές…), το βιβλίο προσφέρει μια νέα και ρηξικέλευθη αποτίμηση της παγκόσμιας ιστορίας από την αρχαιότητα ως σήμερα.

Χρήστος Λούκος, Ιωάννης Καποδίστριας - Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας, εκδόσεις ΜΙΕΤ 

Ο αυταρχικός τρόπος που σκεπτόταν και δρούσε ο Ιωάννης Καποδίστριας ως Κυβερνήτης της Ελλάδος φαίνεται σήμερα ρεαλιστικός. Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι, στα καποδιστριακά χρόνια, το επαναστατικό πνεύμα και οι προσδοκίες που αυτό δημιούργησε ήταν ακόμη έντονες. Κάποιοι από όσους αντιπολιτεύτηκαν τον Κυβερνήτη είχαν οραματιστεί μια άλλη μετεπαναστατική κοινωνία, στον σχεδιασμό της οποίας ήλπιζαν ότι θα συμμετείχαν ενεργά. Ο συγγραφέας θεωρεί πως το να επικεντρωθεί κανείς μόνο στις πράγματι συντηρητικές πολιτικές επιλογές του Καποδίστρια χωρίς να δει το σημαντικό έργο που επιτέλεσε ή προσπάθησε να επιτελέσει για την οργάνωση της ελληνικής πολιτείας, προσφέρει μια μερική εικόνα μιας σύνθετης πραγματικότητας. Η εικόνα αυτή θα ήταν ακόμη περισσότερο ελλιπής αν δεν μελετηθούν τα κίνητρα και οι πρακτικές αυτών που δεν συμφώνησαν μαζί του, τον αντιπολιτεύτηκαν και κάποιοι τον δολοφόνησαν. Όσοι, για διάφορους λόγους, τον αντιπολιτεύτηκαν δεν δίστασαν δεχθούν αδιαμαρτύρητα τις όποιες αποφάσεις των Δυνάμεων, να βοηθήσουν τη συνεχή αγγλική προσπάθεια για την υπονόμευση του Κυβερνήτη, να καταφύγουν σε αστήρικτες κατηγορίες και σε συκοφαντίες. Η δολοφονία του βύθισε τη χώρα στον εμφύλιο πόλεμο και την ανυποληψία.

Ανδρέας Βενιανάκης, Ο κατοχικός εμφύλιος στην Μακεδονία (1942-1944) και οι τρεις Παπαδόπουλοι, εκδόσεις Επίκεντρο 

Η γερμανική κατοχή ξεκίνησε σε μια Ελλάδα αντιθέσεων και πολιτικών αντιπαραθέσεων με κυνήγι μαγισσών σε εξέλιξη, όσων θεωρούνταν κομμουνιστές. Η «δαιμονοποίηση» των πολιτών γινόταν βάση νόμου και οι συλλήψεις, καταδίκες και εξορίες ήταν μια καθημερινή εφαρμογή του. Η ίδια κοινωνία, που στιγμάτιζε με ευκολία και κατηγοριοποιούσε αυτούς τους ανθρώπους, είχε στιγματίσει και τα κύματα προσφύγων που έρχονταν ξεριζωμένοι από τη Μικρά Ασία και τη Θράκη, αποκαλώντας τους με απαξιωτικά «επίθετα» που πρόσβαλαν την ελληνικότητά τους. Αυτοί οι, κατά τον συγγραφέα, στιγματισμένοι ως μη Έλληνες, αυτοί οι «δαίμονες» και πρόσφυγες είναι που θα επιλέξουν τις δικές τους διαδρομές που θα οδηγήσουν σε εμφύλια σύγκρουση.

Hans-Peter Klausch, Oι 999άρηδες - Οι μονάδες Ανεπιθύμητων της Βέρμαχτ και η συμβολή τους στον αντιφασιστικό αγώνα (1942-1945), εκδόσεις Κέδρος 

Τα τάγματα Ανεπιθύμητων 999 της Βέρμαχτ αποτελούνταν από Γερμανούς πολιτικούς και ποινικούς κρατούμενους. Είχαν επιστρατευτεί με τη βία για να σταλούν ως εφεδρεία σε διάφορα μέτωπα. Εκατοντάδες από αυτούς τους στρατιώτες βρέθηκαν στην Ελλάδα αναζητώντας ευκαιρία να πολεμήσουν τον ναζισμό. Ήρθαν σε επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό και τις αντιστασιακές οργανώσεις και προσπάθησαν να προκαλέσουν δολιοφθορές στον γερμανικό στρατό ενώ πολλοί αυτομόλησαν στους αντάρτες. Η συναρπαστική και βαθιά τραγική ιστορία των μονάδων Ανεπιθύμητων 999 αποτελεί τον πυρήνα της μελέτης του Χανς-Πέτερ Κλάους, υπό την επιστημονική φροντίδα του Ιάσονα Χανδρινού και της Άννας Μαρίας Δρουμπούκη.