Αγγελική Ψακή – Κωβαίου: Η λογοτεχνία στοχεύει στο κέντρο της ψυχής

Γεννήθηκε και µεγάλωσε στην Αµοργό. Ο λόγος την µάγευε από παιδί και ξεκίνησε από νεαρή ηλικία το λογοτεχνικό της ταξίδι γράφοντας ποίηση, στίχους και πεζογραφήµατα. Στίχοι της έχουν µελοποιηθεί και παρουσιαστεί σε συναυλίες, κείµενα και άρθρα της δηµοσιεύονται σε περιοδικά και εφηµερίδες, ποιήµατά της έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισµούς ενώ έχουν εκδοθεί τρεις ποιητικές συλλογές της. Το 2020 εκλέχθηκε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, µίας από τις πιο παλαιές και δραστήριες λογοτεχνικές ενώσεις της χώρας. Συζητήσαµε µε την Αγγελική Ψακή - Κωβαίου µε αφορµή τους 37ους Δελφικούς Αγώνες Ποίησης, που πραγµατοποιήθηκαν πρόσφατα στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Μία από τις πιο παλιές λογοτεχνικές ενώσεις στην Ελλάδα, που αριθµεί πάνω από 500 µέλη. Θα µας πείτε πώς δηµιουργήθηκε;
Η ΠΕΛ δηµιουργήθηκε από µια παρέα 10 φίλων ποιητών που οραµατίστηκαν ένα σωµατείο µε µέλη του λογοτέχνες από όλη την Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1979, µε πρόεδρο τον αείµνηστο Γεώργιο Δέπο, και έχει 44 χρόνια ενεργής παρουσίας στα πολιτιστικά δρώµενα της χώρας.

Μιλήστε µας για τους στόχους της ένωσης. Η ανάδειξη νέων δηµιουργών είναι µέσα σε αυτούς;
Βασικός στόχος µας είναι το «άνοιγµα» του σωµατείου στην κοινωνία. Για την επίτευξη αυτού του στόχου κάνουµε εβδοµαδιαίες διαλέξεις και παρουσιάσεις µε ελεύθερη είσοδο. Βεβαίως, ο µεγάλος στόχος της ένωσης είναι η ανάδειξη νέων δηµιουργών και γι’ αυτό διοργανώνει τρεις ετήσιους λογοτεχνικούς διαγωνισµούς, µεταξύ των οποίων και το µαθητικό που απευθύνεται σε νέους έως 18 ετών. Μέσα από αυτούς τους διαγωνισµούς θεωρούµε ότι δίνεται η δυνατότητα στους συµµετέχοντες να δοκιµάσουν τις δυνάµεις τους στην τέχνη του λόγου και όσοι βραβεύονται να αποκτήσουν ένα διαβατήριο για τους ορίζοντες της λογοτεχνίας.

Είσαστε πρόεδρος της Ένωσης από το 2020, ενώ από το 2013 και µέχρι την εκλογή σας υπήρξατε έφορος. Ποιες είναι οι σηµαντικότερες επιτυχίες της ΠΕΛ κατά τη διάρκεια αυτών των ετών;
Κορυφαίο γεγονός για την ΠΕΛ είναι οι Δελφικοί Αγώνες Ποίησης που διοργανώνει επί 37 συναπτά έτη. Κάθε χρόνο, όµως, προσθέτουµε ένα λιθαράκι για να εµπλουτίσουµε αυτή τη µυσταγωγία. Φέτος, η µουσική επένδυση µε το κουαρτέτο εγχόρδων Quadrivium Quartet κατά τη διάρκεια των αγώνων στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και οι απαγγελίες µελών µε τη συνοδεία πιάνου µε τον µαέστρο Νίκο Φυλακτό, την πρώτη µέρα των αγώνων, αναβάθµισαν τη δράση και βελτίωσαν την ποιότητα. Επίσης, θεωρώ κατάκτηση της ΠΕΛ τη συµµετοχή µε δικό της περίπτερο στο φεστιβάλ βιβλίου στο Ζάππειο, τα δύο τελευταία χρόνια. Σηµαντικές στιγµές ήταν και τα µουσικά αφιερώµατα στο 1821 και στην καταστροφή της Σµύρνης µε καταξιωµένους ηθοποιούς και µουσικούς αλλά και το ότι συµµετείχαµε στη Διεθνή Έκθεση βιβλίου της Θεσσαλονίκης, το ότι συνεργαζόµαστε από το 2020 µε το Ίδρυµα Πολιτισµού κάνοντας εκδηλώσεις αξιώσεων και φυσικά ότι το ΥΠΟΑ αυτά τα δύο χρόνια, συνεχόµενα, επιχορηγεί της δράσεις µας.

Συνέδρια, συναντήσεις λογοτεχνών, εκδηλώσεις µουσικής και λόγου, πανελλήνιοι διαγωνισµοί. Θα έλεγα ότι η ΠΕΛ δραστηριοποιείται πολύ δυναµικά. Μιλήστε µας για τους συνεργάτες σας, τα άτοµα µε τα οποία πραγµατοποιείτε από κοινού όλες τις δράσεις.
Ένα τέτοιο σωµατείο, κατά τεκµήριον µε πνευµατικούς ανθρώπους-µέλη, δεν µπορεί παρά να έχει ιδιαίτερη αντίληψη στο θέµα της συνεργασίας. Καλλιεργεί το πνεύµα της συµµετοχής όλων των µελών. Βεβαίως, δεν µπορεί να αποφευχθεί η ανάγκη κάποιοι να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες αλλά στόχος µας είναι να δώσουµε ένα µήνυµα ενότητας και συνεργασίας προς την κοινωνία.

Η Έµιλυ Ντίκινσον έλεγε ότι η δουλειά των ποιητών δεν είναι να εκδίδουν βιβλία γιατί το να είσαι ποιητής είναι το παν, το να αναγνωρίζεσαι ως ποιητής είναι το τίποτα. Κάνοντας µια βόλτα στα ελληνικά βιβλιοπωλεία και βλέποντας αυτή την πληθώρα εκδόσεων θα λέγατε ότι συµβαδίζει η ποσότητα µε την ποιότητα;
Δεν µπορεί η ποσότητα να συµβαδίζει µε την ποιότητα, το «πολύ» έχει πάντα µέσα του το στοιχείο της αστοχίας. Όσο αφορά τον ποιητικό στίχο, από µόνος του προϋποθέτει εκλεπτυσµό. Βεβαίως υπάρχουν ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις οι οποίες παραδίδουν τη σκυτάλη στις γενεές, αλλά θεωρώ πως ξεφεύγουν από τα απλά χαρακτηριστικά του λογοτέχνη και ανάγονται στους σοφούς.

Ως «κλασικά» έργα χαρακτηρίζουµε αυτά που παραµένουν άφθαρτα στον χρόνο. Που συγκινούν το κοινό, ανεξάρτητα από το πότε δηµιουργήθηκαν. Ποιες προϋποθέσεις, κατά την άποψή σας, πρέπει να πληροί ένα λογοτεχνικό έργο για να χαρακτηριστεί ως «κλασικό»;  
Για να καταφέρει ένα έργο να περάσει αλώβητο στη διάρκεια του χρόνου οι προϋποθέσεις είναι πολλές. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η λογοτεχνική του αρτιότητα και για να γίνει αυτό πρέπει η γλώσσα να µην είναι µόνο µέσον επικοινωνίας αλλά φορέας ηθικών αξιών, όταν µάλιστα πρόκειται για την ελληνική γλώσσα που µιλιέται επί δυόµισι χιλιάδες χρόνια. Άρα δεν µένει ως κλασικό εάν η γλώσσα δεν είναι δηµιούργηµα υψηλής τέχνης κι αν οι ιδέες που προβάλλονται δεν έχουν τη δύναµη να διεγείρουν ψυχές και να περάσουν µηνύµατα στον αναγνώστη, ανεξάρτητα από την εποχή που αυτό διαβάζεται.

Είσαστε ποιήτρια, στιχουργός και πεζογράφος. Υπάρχουν έργα σας που ξεχωρίζετε κι άλλα που έχετε αποκηρύξει;
Κάποιος που γράφει δεν μπορεί να αποκηρύξει ένα έργο του στο σύνολο του, είναι πολύ δύσκολο. Μπορεί όμως να αλλάξει ένα στίχο ή μια φράση του αν δεν ανταποκρίνεται στο μέγεθος της πραγματικότητας που επιθυμεί.

Πιστεύετε ότι η φήµη µπορεί να είναι γίνει η βασική κινητήριος δύναµη για κάποιον που ασχολείται µε την τέχνη του λόγου;
Ένα από τα χαρακτηριστικά του λογοτέχνη, όπως διδασκόµαστε από όλους τους µεγάλους, είναι η ταπεινότητα. Ο Ελύτης έλεγε «µε τροµάζει η δηµοσιότητα». Ο χρόνος είναι αυτός που κρίνει έναν εργάτη της τέχνης. Για κάποιον που δηµιουργεί µε βασικό κίνητρο την απόκτηση φήµης είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτό που θα παράξει θα πνιγεί στην υπεροψία, στον εγωισµό και στο κυνήγι της προβολής.

Τι θα λέγατε σε κάποιον που θα ήθελε να ασχοληθεί µε τη λογοτεχνία ως συγγραφέας ή ποιητής;
Πιστεύω πως το κατεξοχήν λογοτεχνικό έργο στοχεύει στο κέντρο της ψυχής και της νόησης του ανθρώπου, το οποίο πρέπει να περιέχει το στοιχείο του ήθους και της ηθικής. Εποµένως, η πρώτη επιδίωξή του πρέπει να είναι το βέλτιστο µε στόχο το Άριστον.

Και τι θα θέλατε για την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, στο µέλλον;
Να καταφέρει να γράφει τη δική της ιστορία στο χώρο, να διασώζει και να διαδίδει πολιτισµό πάντοτε µε αξιοπρέπεια και εντιµότητα!

Δείτε το έργο της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, εδώ.