Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα

Λέμε τα τελευταία χρόνια για την Κρίση του Βιβλίου, που ξεκίνησε το 2015 (με τα capital control, αν θυμάστε) και κάθε χρόνο «κορυφώνεται», δυστυχώς… Το λέμε όσοι δουλεύουμε στον χώρο του βιβλίου – οι εκδόσεις στην Ελλάδα απασχολούσαν 50.000 άτομα πριν την Κρίση, κι οι εργαζόμενοι στον κλάδο έχουνε πέσει κάτω από τους μισούς τώρα. Τα πράγματα πάνε κατά διαόλου για το βιβλίο, με τις τιμές (των βιβλίων) αναγκαστικά να ανεβαίνουν, ακολουθώντας τις αυξήσεις (35%) στις τιμές του χαρτιού, των τσίγκων παραγωγής, των μεταφορικών, της ενέργειας κ.λπ. Και οι πιο κολλημένοι βιβλιοφάγοι, καταλαβαίνουμε ότι ο κόσμος προτιμάει να διαβάζει στις οθόνες των κινητών άρθρα, κουτσομπολιά, ειδήσεις και αθλητικά νέα, παρά βιβλία. Η γενιά των παιδιών που γεννήθηκαν από το 2000 και μετά έχει συνηθίσει την κινούμενη εικόνα και δύσκολα ανοίγει βιβλίο – η οθόνη έχει κερδίσει τη μάχη με το χαρτί, ή μάλλον με τη φαντασία, εδώ και πολλά χρόνια.

Όλα αυτά τα λέω επειδή ο ΟΣΔΕΛ πραγματικά έχει κινητοποιηθεί με μια ολόκληρη εκστρατεία που περιλαμβάνει βίντεο, ομιλίες και άρθρα, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει το καημένο το βιβλίο. Η πρόσφατη έρευνα που συντόνισε και χρηματοδότησε ο Οργανισμός έχει θέμα το αναγνωστικό κοινό: «Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα». Η έρευνα, με θέμα την αναγνωστική συμπεριφορά διενεργήθηκε από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022, υπό την επιστημονική διεύθυνση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στα αποτελέσματα καταγράφονται οι αλλαγές στην αναγνωστική συμπεριφορά σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνα που είχε διεξαχθεί το 2010 από το Ε.ΚΕ.ΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου). Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα του ΟΣΔΕΛ είναι η διαπίστωση ότι το βιβλίο και η ανάγνωση αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη κάθε πολίτη. Παράλληλα, ανοίγουν τον δρόμο για μια κοινωνία με ίσες ευκαιρίες για όλες/ους.

Με την πρωτοβουλία αυτή ο Οργανισμός, σε συνεργασία με συλλόγους συγγραφέων και εκδοτών, στοχεύει να αναδείξει το γεγονός ότι οι αναγνωστικές ανισότητες παράγουν κοινωνικές και πολιτισμικές ανισότητες. Απώτερος στόχος είναι το θέμα της ανάγνωσης να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιου διαλόγου και να αναδειχθεί η ανάγκη χάραξης εθνικής πολιτικής για την ανάγνωση και το βιβλίο».

Το παραπάνω κείμενο το ξεκόλλησα από το Δελτίο Τύπου του ΟΣΔΕΛ επειδή είναι όσο χρειάζεται πληροφοριακό, και επειδή αγαπάω πολύ το βιβλίο – είναι αδύνατον να γράφει βιβλία κάποιος που δεν τα αγαπάει και μάλιστα με πάθος. Στις αρχές του 2022 ιδρώναμε όλοι οι βιβλιοφάγοι και βιβλιο-παραγωγοί επειδή διαβάζαμε υπολογισμούς για ανατιμήσεις στα 40-60%, τώρα ακούγονται συζητήσεις για 70%. Είμαστε κοντά στο να γίνει απαγορευτική η τιμή του βιβλίου για μεγάλη μερίδα του (αναγνωστικού, ελπίζουμε) κοινού. Άρα το βιβλίο, όπως και το αναγνωστικό κοινό, χρειάζεται βοήθεια. 

Ο σκοπός του ΟΣΔΕΛ είναι ιερός. Υποστηρίζεται με online και offline εφαρμογές, υπαίθρια διαφήμιση, οπτικο-ακουστικό υλικό και δίκτυο χορηγών επικοινωνίας. Τα καλόγουστα και πληροφοριακά βίντεο θα προβληθούν στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την τηλεόραση και σε οθόνες ΗΣΑΠ και ΜΕΤΡΟ. Ελπίζουμε ότι κανένας δεν θα αδιαφορήσει, τόσο για την καμπάνια όσο και για το βιβλίο το ίδιο… 

*Η καμπάνια θα κορυφωθεί με τη διοργάνωση δημόσιας συζήτησης την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 19:00, στο Ωδείο Αθηνών, αμφιθέατρο «Ιωάννης Δεσποτόπουλος». Στην εκδήλωση, που θα μεταδοθεί ζωντανά στο κανάλι YouTube και στη σελίδα Facebook του ΟΣΔΕΛ, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της έρευνας και θα ακολουθήσει συζήτηση.