Πώς υπερδιπλασιάστηκαν οι απαγορεύσεις βιβλίων στις ΗΠΑ σε μία χρονιά

Οι απαγορεύσεις βιβλίων σε σχολεία και βιβλιοθήκες των ΗΠΑ έχουν υπερδιπλασιαστεί από πέρυσι, σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό της Αμερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκών (American Library Association - ALA). Σύμφωνα με εκπροσώπους της ένωσης, βιβλία με LGBTQ και φυλετική θεματολογία γίνονται στόχοι απομάκρυνσης σε ανησυχητικά μεγάλα νούμερα. «Το να έχουμε την ελευθερία να διαβάζουμε βιβλία πέρα από τις δικές μας εμπειρίες, διευρύνει τον κόσμο μας και την ικανότητα να αναγνωρίζουμε τις διαφορές μας», δήλωσε η πρόεδρος της ALA, Patty Wong, σε δήλωσή της. «Το να μοιραζόμαστε ιστορίες που είναι σημαντικές για εμάς, σημαίνει να μοιραζόμαστε ένα μέρος του εαυτού μας που προάγει την κατανόηση και την ένταξη. Δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένη την ελευθερία της ανάγνωσης και ενθαρρύνουμε τις κοινότητες παντού να αντισταθούν στη λογοκρισία και να διαβάσουν ένα απαγορευμένο βιβλίο» πρόσθεσε.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η ALA διοργάνωσε την ετήσια εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων, Banned Books Week, με τίτλο «Τα βιβλία μας ενώνουν. Η λογοκρισία μας χωρίζει», από τις 18 έως τις 24 Σεπτεμβρίου, για να υποστηρίξει την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση. Ενώ στο παρελθόν οι απαγορεύσεις στόχευαν συνήθως μεμονωμένα βιβλία, σήμερα διάφορες οργανωμένες ομάδες συμφερόντων κυνηγούν πολλούς τίτλους ταυτόχρονα, σύμφωνα με την ALA. Πολλοί ίσως θεωρούν ότι η απόπειρα απαγόρευσης ενός βιβλίου να οφείλεται σε κάποιον αντιδραστικό γονέα ή σε έναν που ανησύχησε αφού ξεφύλλισε το σχολικό βιβλίο του παιδιού του ή όταν το παιδί του έκανε κάποια δύσκολη ερώτηση σχετικά με κάποιο μυθιστόρημα που διδάσκεται στο σχολείο του. Όμως, η πλειοψηφία των απαγορευμένων βιβλίων σήμερα δεν είναι μια αυθόρμητη αντίδραση ανήσυχων πολιτών. Περισσότερο αντανακλούν το έργο συγκεκριμένων πολιτικών ομάδων συμφερόντων οι οποίες έχουν κάνει την προσπάθεια λογοκρισίας όσων βιβλίων με τα οποία δεν συμφωνούν, μέρος της αποστολής τους.

Μέχρι στιγμής φέτος, η ALA έχει παρακολουθήσει τις προσπάθειες για την απαγόρευση ή τον περιορισμό 1.651 τίτλων, από 729 που ήταν πέρσι. Είναι ο υψηλότερος ετήσιος αριθμός από τότε που η ALA άρχισε να συλλέγει τέτοια δεδομένα πριν από είκοσι χρόνια. Η πλειονότητα των απαγορευμένων βιβλίων έχει γραφτεί ή σχετίζεται με μέλη της LGBTQ κοινότητας και της κοινοτήτας των αφροαμερικανών. Τα περισσότερα απαγορευμένα βιβλία έχουν ως βασικό θέμα τη φυλή, τον ρατσισμό και το σεξ.

Οι απαγορεύσεις βιβλίων εντοπίζονται σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ, με καταγραμμένους περιορισμούς σε τουλάχιστον 32 πολιτείες. Μια λεπτομερής ανάλυση για όλες τις πολιτείες δείχνει ότι το Τέξας και η Φλόριντα έχουν απαγορεύσει τα περισσότερα βιβλία, σύμφωνα με την PEN America, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που υποστηρίζει την ελευθερία της έκφρασης.

Οι απαγορεύσεις ξεκινούν κυρίως από δεξιές πολιτικές ομάδες, όπως η Moms for Liberty και η No Left Turn in Education οι οποίες οργανώνονται σε εθνικό επίπεδο αλλά λειτουργούν τοπικά. Τέτοιου είδους ομάδες παρέχουν, κυρίως σε γονείς αλλά και σε οποιοδήποτε άλλον πολίτη ενδιαφέρεται, τρόπους για να οργανωθούν καλύτερα στην προσπάθεια άσκησης πίεσης έτσι ώστε να επιτύχουν την απαγόρευση. Συγκεκριμένα, παρέχονται λίστες με τα στοχευμένα βιβλία έτσι ώστε να είναι συντονισμένη η επίθεση, όπως επίσης και την κατάλληλη επιχειρηματολογία που να εκθέτει το περιεχόμενο του βιβλίου. Εκτός από συντηρητικές ομάδες, υπάρχουν και αριστεροί οργανισμοί, όπως οι We Need Diverse Books και Disrupt Texts, οι οποίες προσπάθησαν επίσης να αφαιρέσουν ή να αναθεωρήσουν βιβλία που διδάσκονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Όπως γίνεται ξεκάθαρο, η μάχη μεταξύ των συντηρητικών που προασπίζονται παραδοσιακές αξίες κυρίως σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας και φυλής και των προοδευτικών που ζητούν την απελευθέρωση από τα σεξουαλικά ταμπού και την ισότητα μεταξύ όλων των φυλετικών και κοινωνικών ομάδων έχει φθάσει μέχρι τα σχολεία και τις βιβλιοθήκες.

Η λίστα με τα απαγορευμένα βιβλία για το 2022 περιλαμβάνει τίτλους που είχαν υποστεί περιορισμούς τα προηγούμενα χρόνια. Περιλαμβάνουν το The Absolutely True Diary of a Part-Time Indian του Sherman Alexie, το The Blueest Eye της Toni Morrison και το Hate U Give της Angie Thomas. Υπάρχουν όμως και μερικές νέες προσθήκες. Το Gender Queer της Maia Kobabe και το Out of Darkness της Ashley Hope Perez.

Μεταξύ των 1.648 βιβλίων που κινδυνεύουν να απαγορευτούν για το 2022:

• 674 τίτλοι (41%) αναφέρονται σε θέματα LGBTQ ή έχουν πρωταγωνιστές ή δευτερεύοντες χαρακτήρες που είναι LGBTQ
• 659 τίτλοι (40%) περιέχουν έγχρωμους πρωταγωνιστές ή δευτερεύοντες χαρακτήρες
• 338 τίτλοι (21%) αναφέρονται άμεσα σε θέματα φυλής ή ρατσισμού
• 357 τίτλοι (22%) περιέχουν σεξουαλικό περιεχόμενο διαφόρων ειδών, συμπεριλαμβανομένων μυθιστορημάτων με περιγραφή σεξουαλικών εμπειριών εφήβων, ιστορίες για εφηβική εγκυμοσύνη, σεξουαλική επίθεση και άμβλωση, καθώς και ενημερωτικά βιβλία για την εφηβεία, το σεξ ή τις σχέσεις
• 161 τίτλοι (10%) έχουν θέματα που σχετίζονται με πολιτικά δικαιώματα και ακτιβισμό
• 141 τίτλοι (9%) είναι βιογραφίες, αυτοβιογραφίες ή απομνημονεύματα
• 64 τίτλοι (4%) περιλαμβάνουν χαρακτήρες και ιστορίες που αντικατοπτρίζουν θρησκευτικές μειονότητες, όπως εβραϊκές, μουσουλμανικές και άλλες θρησκευτικές παραδόσεις.