Βόλτα στα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς

Μικρά, ανεξάρτητα, με ήσυχες πίσω αυλές και με φιλόξενα σαλόνια-βιβλιοθήκες. Τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία είναι τα καταφύγια για όσους θέλουν να βρουν λίγα λεπτά για τον εαυτό τους μέσα σε μια πιεσμένη μέρα, ξεφυλλίζοντας ένα βιβλίο. Περιηγούμαστε σε κάποια από τα αγαπημένα μας στα στενά και τις γειτονιές της πόλης και γνωρίζουμε τους δημιουργούς τους.

Πρώτη στάση στο Λεξικοπωλείο. Το Λεξικοπωλείο (Στασινού 13, Αθήνα 21 0723 1201), γεννήθηκε μέσα από την μεταφραστική εταιρεία Texto το 2011 με ιδέα της Odile Bréhier. Στέκι των βιβλιοφάγων της γειτονιάς Βατραχονήσι, το βιβλιοπωλείο εστιάζει στην λογοτεχνία, ελληνική και μεταφρασμένη. Την ομάδα απαρτίζουν άλλα πέντε άτομα που όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, δίνουν το στίγμα τους στο χώρο, όπως μας περιγράφουν. 

«Ένα βιβλιοπώλης για να είναι καλός πρέπει να του αρέσει εκεί που βρίσκεται. Να έχει το βιβλιοπωλείο του σαν δεύτερο σπίτι του και να αγαπά την επικοινωνία και τους αναγνώστες. Πρόκειται για μια δυναμική σχέση με τους ανθρώπους που θα συχνάσουν εδώ. Οι κάτοικοι της γειτονιάς μάλιστα δείχνουν σε κάθε ευκαιρία ότι έχουν ανάγκη να υπάρχει ένα βιβλιοπωλείο κοντά τους. Όταν κάναμε ανακαίνιση ο κόσμος κοντοστεκόταν και ρωτούσε με φόβο μήπως κλείναμε. Υπάρχει και μεταξύ μας μια αμφίδρομη σχέση. Ο Γιάννης Σκούφης, Νίκος Σκαμάγκας, Γιώργος Ζαχαρόπουλος, Διαμαντής Διαμαντίδης, Sylvain Franceschi, έκαστος στο είδος του και όλοι προτείνουμε βιβλία! Όχι μόνο τα blockbusters αλλά και πιο σπάνιες κυκλοφορίες, με βάση το γούστο μας και τις προσωπικές μας προβλέψεις σχετικά με το τι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του κόσμου.

Σήμερα σε σχέση με την περίοδο που πρωτοανοίξαμε υπάρχει μια διαφοροποίηση ως προς την οικονομική δυνατότητα καθενός να αγοράζει βιβλία. Πριν από δέκα χρόνια μπορεί κάποιος να έμπαινε σε ένα βιβλιοπωλείο και να έδινε 70 ευρώ για να αγοράσει βιβλία και μάλιστα τακτικά. Από το ‘15 και μετά με τα capital controls, παρατηρήσαμε τους ανθρώπους να δυσκολεύονται και να αυτοπεριορίζονται. Θα πάρουν κανά δυο βιβλία, έρχονται πιο διαβασμένοι, κάνουν λίστες με συγκεκριμένα πράγματα που θέλουν να διαβάσουν. Το κόστος των βιβλίων βέβαια ήταν και 30% φθηνότερο τότε. Μειώθηκε ο χρόνος που διαθέτει κανείς για ανάγνωση και άλλαξαν και τα γούστα των αναγνωστών. Παρατηρούμε ότι ανάλογα με την επικαιρότητα επιλέγουν τα βιβλία, για παράδειγμα η Πανούκλα του Καμύ ξεπούλησε μέσα στην καραντίνα και γράφτηκαν βιβλία για την περίοδο του εγκλεισμού, όπως αστυνομικά με εγκλήματα που συνέβησαν μέσα στο lockdown.

Γενικά πάντως διαβάζουν βιβλία ψυχολογίας που είναι μια παγκόσμια τάση, το παιδικό βιβλίο συνεχώς εξελίσσεται ενώ ανεβαίνει και η ανάγνωση των κόμικς. Η αστυνομική λογοτεχνία μένει σταθερά στις προτιμήσεις του κόσμου. Εμείς σαν ομάδα προτείνουμε στους επισκέπτες που αναζητούν κάτι να διαβάσουν ολόκληρη τη καλαίσθητη σειρά της Άγκαθα Κρίστυ από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Αξίζουν όχι μόνο τα πιο εμπορικά της αναγνώσματα αλλά και τα λιγότερο γνωστά, ώστε να ανακαλύψει κανείς το μεγάλο συγγραφικό της ταλέντο.

Η αγαπημένη μας ανάμνηση στο βιβλιοπωλείο ήταν μια ενέργεια που πραγματοποιήθηκε λίγο πριν ξεσπάσει ο κορωνοιός, η Κουβερτούρα: Ένα παιχνίδι όπου δήλωνες τα αναγνωστικά σου γούστα σε μια πλατφόρμα κι ένας παντελώς άγνωστος σου αγόραζε βιβλίο. Αυτό έφερνε τους αναγνώστες στο βιβλιοπωλείο και φυσικά έφερνε κοντά τον έναν με τον άλλον».

Στον Γάτο Μαουρίτσιο για παιδικό βιβλίο
Η Σοφία Σφύρτζη και η Μιμή Νικολαίδη είναι δυο μαμάδες που γνωρίστηκαν στο σχολείο που ήταν συμμαθητές τα παιδιά τους. Η μία μουσικός και η δεύτερη υπάλληλος σε τεχνική εταιρεία, μετά από 5 χρόνια φιλίας και μια συνεργασία στην παιδική βιβλιοθήκη του σχολείου των παιδιών τους αποφάσισαν να πάνε την μεγάλη αγάπη τους για το βιβλίο ένα βήμα παρακάτω: Άνοιξαν από κοινού βιβλιοπωλείο, τον Γάτο Μαουρίτσιο (Ευφρονίου 10-12, Αθήνα, 21 1182 4881) και μάλιστα με εξειδίκευση στο παιδικό βιβλίο για να καλύψουν το αντίστοιχο κενό στην αγορά, όπως μας λένε.

«Με μια μικρή δόση άγνοιας κίνδυνου ανοίξαμε το παιδικό μας βιβλιοπωλείο. Εδώ θα βρει κανείς βιβλία για παιδιά από μηδέν ετών μέχρι για εφήβους, κατασκευές, επιτραπέζια, συγκεκριμένα ήδη γραφικής ύλης, εκπαιδευτικά παζλ για να παίζουν γονείς και παιδιά. Τα περισσότερα βιβλία είναι ξένων συγγραφέων μεταφρασμένα αλλά και κάποιες ανεξάρτητες εκδόσεις από πολύ καλούς Έλληνες συγγραφείς. Οι γονείς μπορεί να διαλέγουν βιβλίο για τα παιδιά τους αλλά εμπιστεύονται το αυθόρμητο άρπαγμα του βιβλίου από το παιδικό χεράκι που μπορεί να εντυπωσιαστεί από το εξώφυλλο.

Τα αγόρια επιλέγουν βιβλία με πληροφορίες όπως για τα ζώα, το περιβάλλον, το διάστημα, τα οχήματα, την εποχή των δεινοσαύρων ή τον άτλα της γης. Οι ιππότες και οι πειρατές είναι πάντα στα ενδιαφέροντά τους. Τα κορίτσια από την άλλη προτιμούν συνήθως ιστορίες και παραμύθια, όχι όμως κλασικά αλλά πιο σύγχρονες εκδοχές. Έπειτα οι γονείς διαλέγουν βιβλία με τα οποία έμμεσα διδάσκουν κάτι στα παιδιά τους, π.χ. πως να βγάλουν την πιπίλα ή πως να διαχειριστούν τον θυμό τους. Τους περιγράφουν περιφραστικά μέσα από την ιστορία που τους διαβάζουν τρόπους να διαχειριστούν διάφορες καταστάσεις. Η εικονογράφηση φυσικά παίζει τεράστιο ρόλο καθώς εσύ τους διαβάζεις τα γράμματα αλλά αυτά μέσα από τις εικόνες καταλαβαίνουν διάφορα.

Φυσικά το βιβλίο δεν κερδίζει το χαμένο έδαφος στις προτιμήσεις των παιδιών σε σχέση με το παιχνίδι αλλά η πανδημία βοήθησε. Πολλά παιδιά έβλεπαν τους γονείς που το έριξαν στα βιβλία και ακολουθούσαν το παράδειγμά τους. Έτσι κι εμείς εκείνο το διάστημα φτιάξαμε διαδικτυακό κατάστημα καθώς συνεχίζονταν οι πωλήσεις. Το βιβλίο που πουλάει περισσότερο από όλα είναι το «Ιστορίες να μου λες» του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ από τις Εκδόσεις Ψυχογιός. Ένα βιβλίο που έφτιαξε ο συγγραφέας με ιστορίες της ζούγκλας για να διαβάζει ο ίδιος στην κόρη του πριν κοιμηθεί. Είναι πάντα το πρώτο που προτείνουμε και συνέχεια εξαντλείται καθώς το ερωτεύεται κανείς μόλις από την περίληψη στο οπισθόφυλλο».

Πλειάδες
Σε έναν χώρο που διαθέτει έναν μικρό κηπίσκο στην πίσω μεριά του, το βιβλιοπωλείο Πλειάδες (Σπύρου Μερκούρη 62, Αθήνα, 21 0724 9604)άνοιξε πριν από 9 χρόνια από τον γέννημα θρέμμα Παγκρατιώτη, Αλκιβιάδη Tεμπονέρα. Στο βιβλιοπωλείο μπορεί να βρει κανείς ελληνική και ξένη λογοτεχνία, δοκίμια, φιλοσοφικά ιστορικά ή πολιτικά και παιδικό τμήμα. Τι διαβάζει ο κόσμος το τελευταίο διάστημα; Τον ρωτάμε.

«Τώρα το καλοκαίρι λογοτεχνία! Αυτή η προτίμηση συνδέεται με τις διακοπές και φαίνεται και στους καταλόγους των εκδοτών καθώς ο όγκος της παραγωγής τους δίνει βάρος στη λογοτεχνία τους μήνες που πλησιάζουν προς το καλοκαίρι. Η καραντίνα επηρέασε τις αναγνωστικές συνήθειες του κόσμου. Τους έβλεπα για παράδειγμα να επιλέγουν πολυσέλιδα έργα καθώς ένοιωθαν ότι στο σπίτι κατά τη διάρκεια του lockdown θα είχαν τον χρόνο να τα διαβάσουν. Πέρα από αυτό, είναι εμφανής η τάση προς τα βιβλία αυτοβελτίωσης. Επίσης επηρεασμένοι από τις πρόσφατες εξελίξεις, πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν βιβλία για τον πόλεμο και την Ουκρανία, προσπαθώντας να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει εκεί. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια άνοδος στην παραγωγή βιβλίου και έχουν αυξηθεί και οι αναγνώστες. Πιστεύω ότι διανύουμε μια περίοδο στην οποία το βιβλίο αγκαλιάζεται σταθερά από μεγαλύτερο κοινό.

Στις Πλειάδες προτιμάμε την διαζώσης επικοινωνία γι’αυτό και δεν έχουμε ηλεκτρονικό κατάστημα. Είμαστε χιλιομετρικά κοντά στο κέντρο στα μεγάλα βιβλιοπωλεία αλλά έχουμε καταφέρει να κρατήσουμε τους αναγνώστες στο Παγκράτι, στο «βιβλιοπωλείο της γειτονιάς». Το στοίχημα κερδήθηκε επειδή η ομάδα του βιβλιοπωλείου είμαστε δεινοί αναγνώστες με πραγματική αγάπη στο βιβλίο και τους ανθρώπους του: Τους συγγραφείς, τους καλλιτέχνες δηλαδή που δημιουργούν το δικό τους σύμπαν αλλά και τους εκδότες που θαυμάζουμε για το όραμά τους. Φανταστείτε έναν εκδότη να παίρνει στα χέρια του ένα κείμενο, να τον ενθουσιάσει και να πει «αυτό το έργο θέλω να το εκδώσω». Η διαδικασία της μετουσίωσης, η τύπωση, η επιλογή της γραμματοσειράς, το εξώφυλλο, οι διορθώσεις είναι μαγική. Ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός αφού αυτοί κάνουν πράξη τα όσα καταφέρνουμε να διαβάσουμε εμείς σήμερα.

Αγαπημένες μας επιλογές είναι το «Μονοπάτι για τα βάθη του Βορρά» του Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, από τις εκδόσεις Ψυχογιός βραβευμένο με το Booker. Στο βιβλίο μεταφερόμαστε στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο στα ιαπωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, συγκλονίζει από λογοτεχνικής αξίας αλλά και όσον αφορά το ιστορικό κομμάτι. Έπειτα από τον ίδιο οίκο και το εφηβικό βιβλίο «Ιστορία χωρίς Τέλος» του Μίχαελ Έντε. Ένας 12χρονος εγκαταλείπει το σχολείο μην μπορώντας να διαχειριστεί κάποια σοβαρά προβλήματα της ζωής του και βρίσκει καταφύγιο στην φαντασία του που πυροδοτείται από την επαφή του μέσα από ένα βιβλίο. Μεταφέρεται σε ένα άλλο σύμπαν και καταφέρνει να βγει από την δύσκολη φάση στην οποία βρίσκεται. Ένα βιβλίο που από το ‘85 μέχρι σήμερα ανατυπώνεται συνεχώς κι έχει περάσει στην σφαίρα του κλασικού πλέον».

Στο Zatopek για βιβλίο και καφέ
Το Zatopek (Π.Τσαλδάρη 209, Καλλιθέα, 21 1735 1013) είναι ο χώρος που δημιούργησαν οι Παρασκευή Γεροκώστα και Δημήτρης Ανανιάδης, ζευγάρι στην δουλειά και στη ζωή. Οραματίστηκαν ένα μέρος όπου μπορεί κανείς να πάρει βιβλία, να καθίσει να τα διαβάσει στις σκανδιναβικές πολυθρόνες, να δουλέψει στο λάπτοπ του, να πιεί καφέ ή ποτό ανάμεσα στα ράφια και να τσιμπήσει και κάτι. Σε δυο καφέδες κάποιοι μπορούν να τελειώσουν ολόκληρο βιβλίο, σχολιάζει ο Δημήτρης καθώς ξεφυλλίζει «Τα Σταυροδρόμια» του Τζόναθαν Φράνζεν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

«Έχω ιδιαίτερη αδυναμία στον συγγραφέα αυτό ...τους χαρακτήρες του αλλά και στο πως σκιαγραφεί γενικά την αμερικανική κοινωνία. Σε τέτοιου είδους χώρους το βιβλίο απομακρύνεται κάπως από το αυστηρό πλαίσιο του αμιγούς βιβλιοπωλείου… Εδώ τα βιβλία αποκτούν μια εξωστρέφεια, συνδυάζονται με χαρούμενα πράγματα. Είναι πολύ ωραίο να βλέπεις να πιάνουν κουβέντα θαμώνες από διαφορετικά τραπέζια, ή να σηκώνονται, ας πούμε, δύο από μια παρέα για να χαζέψουν τα βιβλία, ίσως αγοράσουν κάτι ή και όχι, κουβεντιάζοντας για τίτλους και συγγραφείς, και μετά να συνεχίζουν το κρασί τους. Έρχονται φοιτητές που κάνουν εργασίες, μεταπτυχιακά, διαβάζουν ή κάνουν τη δουλειά τους. Υπάρχει μια ησυχία που το επιτρέπει, η μουσική φροντίζουμε να είναι απαλή, θέλουμε το ήρεμο κλίμα να μεταφέρεται και από τους ανθρώπους που εργάζονται εδώ». 

Fata Libelli: Το μικρό εκλεκτικό βιβλιοπωλείο του Πειραιά
Στο κέντρο του Πειραιά άνοιξε ένα μικρό γοητευτικό βιβλιοπωλείο, το Fata Libelli (Πραξιτέλους 161-163, Πειραιάς, 21 0429 6681),ο Σπύρος Βαλτετσιώτης. Βιβλιοπώλης με δραστηριότητα από το 1996 και σπουδές πάνω στην συντήρηση έργων τέχνης, έχει περάσει από δύο εκδοτικούς και αρκετά βιβλιοπωλεία. Το όνειρό του όμως ήταν να ανοίξει το δικό του «κέντρο» βιβλίου στην γειτονιά του, τον Πειραιά , μας λέει.

«Όπου δεν υπάρχει βιβλιοπωλείο πρέπει να ανοίξει, είναι η άποψή μου. Ο Πειραιάς έχει ανάγκη από χώρους πολιτισμού και δεδομένου ότι είναι ο τόπος μου, δεν υπήρξε δεύτερη σκέψη στο να στήσω εδώ το FataLibelli. Μου άρεσε η αισθητική των παλιών ευρωπαϊκών βιβλιοπωλείων οπότε ήθελα και το δικό μου να παραπέμπει κάπως σε αυτά, να έχει τα χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε αυτό που λέμε «μικρό κλασσικό βιβλιοπωλείο» αλλά παράλληλα να έχει σύγχρονα και πρωτότυπα στοιχεία. Mέσα από αυτό προσπαθώ να φέρω τον κόσμο κοντά με διάφορες γιορτές του βιβλίου, εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων αλλά και την Λέσχη ανάγνωσης. Κάθε δύο εβδομάδες μαζευόμαστε και ανταλλάσσουμε απόψεις γύρω από τα βιβλία που αγαπάμε να διαβάζουμε όλοι μαζί. Έτσι τα κατανοούμε περισσότερο και κατευθυνόμαστε στο να ανακαλύψουμε άλλα.

Όταν χρειάζεται κάποιος ένα βιβλίο που δεν μπορεί για κάποιο λόγο να έρθει να το παραλάβει από το κατάστημα κάνω και διανομές κατ’ οίκον. Προσωπικά διαβάζω πολύ ξένη και ελληνική λογοτεχνία, δοκίμιο και φιλοσοφία, γύρω στα 10 βιβλία τον μήνα ανάλογα με τον χρόνο μου, το μέγεθος του βιβλίου αλλά και την δυσκολία του. Στα χέρια μου μόλις έφτασε το «Άλλες ζωές» του νομπελίστα Aμπντουλραζακ Γκρούρνα, από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Θέλω να το διαβάσω όχι μόνο επειδη έχω ακούσει καλά λόγια για τον συγγραφέα αλλά και επειδή μου έκανε το «κλικ» από μόνο του. Πολλές φορές εμπιστεύομαι το ένστικτό μου, αν κάτι μέσα μου μου λέει ότι αυτό που κρατώ θα μου αρέσει, συνήθως πέφτω μέσα.

Librofilo & co στο Κουκάκι
Ο Άγης Αθανασιάδης και η Ζωζέτα Ανδρουλάκη, ένας βιβλιοπώλης και μια δεινή αναγνώστρια, με αφορμή την μεγάλη τους αγάπη για το βιβλίο αποφάσισαν μέσα στο διάστημα της πανδημίας να ανοίξουν το δικό τους βιβλιοπωλείο, το Librofilo, στο Κουκάκι ( Βεΐκου 101, 21 0922 4899). Τι σημαίνει για σας «καλό βιβλίο»; Τους ρωτάμε

«Καλό βιβλίο είναι εκείνο που μας δίνει τροφή, θα συναντήσουμε τον εαυτό μας εκεί μέσα και τις αγωνίες μας και θα ανταποκρίνεται σε ορισμένα λογοτεχνικά στάνταρ φυσικά. Δεν μιλάμε απαραίτητα για κάποιο βαρύ βιβλίο, αρκεί να είναι καλογραμμένο.Τον περασμένο Νοέμβριο, αφού νιώσαμε πως η κατάσταση με τον κορωνοιό είχε σχετικά ομαλοποιηθεί, αποφασίσαμε να λάβουμε δράση, βρήκαμε γρήγορα τον χώρο που μας ταιριάζει στην περιοχή που θέλαμε και μέσα σε 50 ημέρες ανοίξαμε το βιβλιοπωλείο.

Οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας βιβλιοπώλης σήμερα είναι περισσότερες από κάθε άλλη φορά. Το στοίχημα του να εδραιωθούμε- κάτι που συνέβη τελικά χάρη στη στήριξη της γειτονιάς, τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες οι μικρές επιχειρήσεις εξαιτίας της ακρίβειας και η γενικότερη δυσκολία του επιχειρείν στην Ελλάδα σήμερα είναι κάποιες μόνο από αυτές. Ποιος θα περίμενε ότι πάνω που αχνοφαινόταν μια ανάκαμψη θα «έσκαζε» ο κορωνοιός, ο πόλεμος και η ενεργειακή κρίση; Χρειάζεται θετική σκέψη και πίστη στον εαυτό σου για να πάρεις το ρίσκο. Το βιβλίο έχει μέλλον και θα είναι πάντα εκεί για τους αναγνώστες του.

Τα social media επηρεάζουν πλέον αρκετά την κίνηση σε ένα βιβλιοπωλείο-όσο πιο πολύ φαίνεται προς τα έξω η επιχείρηση τόσο πιο καλά! Από εκεί και πέρα έχει να κάνει με το πόσο σωστός επαγγελματίας είσαι, πόσο ενημερωμένος και κατά πόσο μπορείς να δίνεις συμβουλές και προτάσεις στους αναγνώστες που κερδίζουν την εμπιστοσύνη τους. Αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα των μικρών βιβλιοπωλείων, η προσωπική σχέση με τον πελάτη, οι σχέσεις και οι φιλίες που αναπτύσσονται μέσα σε αυτό και το καθιστούν σε στέκι κι όχι σε απλό κατάστημα. Και η ικανοποίηση που νιώθουμε από την πλευρά μας όταν καταφέρνουμε να βρούμε στον αναγνώστη αυτό που αναζητούσε ή να του κάνουμε την ιδανική πρόταση, είναι ανεκτίμητη.

Τελευταία τους προτείνω το «Εγχειρίδιο ιχθύων» του Ρίτσαρντ Φλαναγκαν για τον τρόπο που διαχειρίζεται το ζήτημα της μοναχικότητας του ανθρώπου. Αγαπώ τον συγκεκριμένο συγγραφέα καθώς σε όλα του τα βιβλία όπως και σε αυτό καταπιάνεται όμορφα με τον έρωτα, τη μνήμη και τη λύση, την ύπαρξη και την ανθρώπινη αγωνία».

---

Info

Το άρθρο αυτό όπως και πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα για βιβλία, συγγραφείς, νέες κυκλοφορίες, νέα trends στο βιβλίο, συνεντεύξεις, παιδικά βιβλία και άλλα πολλά μπορείτε να διαβάσετε στο ένθετο «Bookιες» των εκδόσεων Ψυχογιός, που κυκλοφορεί με το καλοκαιρινό τεύχος της Athens Voice. Αναζητήστε το!