Από φύλο σε φύλο, 10 ιστορίες για την ελευθερία και την ισότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας

Σκεφτείτε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι ζωές όλων μας, ή πόσο διαφορετικά μπορεί να είχε διαμορφωθεί η σκέψη μας για πολλά κοινωνικά ζητήματα, αν τα αφηγήματα που διαβάζουμε ή αν τα παραμύθια που μας έλεγαν όταν ήμασταν παιδιά είχαν και ΛΟΑΤΚΙ+ ήρωες – αν, λόγου χάριν, ορισμένες φορές το βασιλόπουλο της ιστορίας ερωτευόταν κάποιον γοητευτικό, γενναίο ιππότη, και η πανέμορφη, αθώα ηρωίδα έκανε σχέση με την πιστή της φίλη.

Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν ιστορίες όπου αποτυπώνεται και η δική τους εμπειρία, ή μέσω των οποίων εκφράζεται και η δική τους ερωτική επιθυμία. 

Όλοι χρειαζόμαστε λογοτεχνικούς –και αληθινούς– ήρωες, με τους οποίους να νιώθουμε ότι έχουμε κοινά χαρακτηριστικά, και συνεπώς να μπορούμε να ταυτιστούμε μαζί τους από άποψη φυλής, καταγωγής, κοινωνικής τάξης, υγείας, σεξουαλικότητας. Είναι επομένως πολύ σημαντικό τα βιβλία που διαβάζουμε και οι ιστορίες που λέμε ο ένας στον άλλο να εκφράζουν την πολυσημία του ανθρώπινου βίου.

Αυτή η φυσική ανθρώπινη επιθυμία, να ενδιαφερόμαστε, να θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα, να θαυμάζουμε, ήρωες που μας μοιάζουν, θα μπορούσε να εξηγεί για πολλούς από εμάς την επιθυμία έκδοσης μιας συλλογής με ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνικούς χαρακτήρες.

Για πολλούς, αλλά όχι για όλους. Είναι βέβαιο ότι μερικοί αναρωτιούνται αν στις μέρες μας, που η ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ είναι μεγαλύτερη από ό,τι στο παρελθόν, υπάρχει λόγος να πραγματοποιούνται τέτοια εγχειρήματα, όπως η έκδοση μιας συλλογής ιστοριών με μη ετεροφυλόφιλους χαρακτήρες. Συζητώντας το τελευταίο διάστημα με φίλους και γνωστούς, διαπίστωσα πως σε κάποιους έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας είναι παντού: σε εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικές εκπομπές, ταινίες, διεθνείς διαγωνισμούς τραγουδιού, ακόμα και διαφημίσεις. Μην ξεχνάμε επίσης ότι τα τελευταία χρόνια γκέι πολιτικοί, ηθοποιοί, τραγουδιστές, μιλούν πλέον ανοιχτά για την σεξουαλικότητά τους. «Τι άλλο θέλουν;» είναι μια ερώτηση που ακούω συχνά -- άλλοτε με ειλικρινή απορία, και άλλοτε επιθετικά.

Για ορισμένους, η μεγαλύτερη δημόσια έκθεση των ΛΟΑΤΚΙ+ αποτελεί από μόνη της σημαντική κατάκτηση και δεν χρειάζεται κάτι παραπάνω – ίσως επειδή συγχέουν την ορατότητα με τη δύναμη και δεν αντιλαμβάνονται πως αν και έχει αξία η δημόσια παρουσία κάποιου ατόμου ή κάποιας ομάδας, ακόμα μεγαλύτερη αξία έχει η αναγνώριση των δίκαιων αιτημάτων και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.

Κατά τη γνώμη μου, το ειδησεογραφικό δελτίο αλλά και οι ιστορίες που ακούμε καθημερινά για τον σχολικό εκφοβισμό παιδιών με μη τυπική ετεροφυλόφιλη συμπεριφορά, θα έπρεπε να μην αφήνουν αμφιβολίες ότι στη χώρα μας είναι μακρύς ακόμα ο δρόμος ώσπου η ανοχή ή η αδιαφορία να μετατραπούν σε ειλικρινή αποδοχή.

Την στιγμή που σε 71 τουλάχιστον χώρες στον κόσμο η ομοφυλοφιλία τιμωρείται -σε 12 από αυτές, ανάμεσά τους το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, επιβάλλεται σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και θανατική ποινή - και στην Αμερική λειτουργούν κέντρα που εφαρμόζουν «θεραπείες μεταστροφής» και υπόσχονται ότι έχουν την ικανότητα να «μετατρέψουν» οποιονδήποτε ομοφυλόφιλο σε ετεροφυλόφιλο μέσα σε ένα σαββατοκύριακο, δημιουργείται σε κάποιους η εντύπωση ότι στην Ευρώπη είναι όλα καλά. Ωστόσο, σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες συμβαίνουν ομοφοβικά περιστατικά, κυρίως σε μικρότερες, επαρχιακές πόλεις. Στη Γαλλία μάλιστα, παρά το γεγονός ότι το 2013 νομιμοποιήθηκαν οι γάμοι μεταξύ ομοφυλόφιλων, έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση της ομοφοβικής βίας.

Το βιβλίο «Από φύλο σε φύλο - 10 ιστορίες για την ελευθερία και την ισότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας» είναι μία συνέκδοση του Free Thinking Zone και της Athens Voice Books, αφιερωμένο στη μνήμη της Μαρίας Γαλανού και του Ζακ Κωστόπουλου. Περιλαμβάνει κείμενα των συγγραφέων: Άννα Αφεντουλίδου, Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Φώτης Θαλασσινός, Λύο Καλοβυρνάς, Άννα Κουρουπού, Έλενα Μαρούτσου, Χίλντα Παπαδημητρίου, Εύα Στάμου, Δημήτρης Σωτάκης, Βασίλης Σωτηρόπουλος. Τον χαιρετισμό έγραψε ο νομικός Εμμανουήλ Αθανασίου.

Ως συντονίστρια της έκδοσης θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν πρόκειται για μια πραγματεία ψυχολογίας ή ένα εγχειρίδιο κοινωνιολογίας. Δεν αποτελεί επίσης μια ιστορική ανθολογία ΛΟΑΤΚΙ+ δημιουργών, ή μια γραμματολογία queer συγγραφέων – ένα τέτοιο εγχείρημα εκκρεμεί ακόμα στη χώρα μας, και υπάρχουν σημαντικοί φιλόλογοι που θα άξιζε κάποια στιγμή να το αναλάβουν. Το ζητούμενο σίγουρα δεν ήταν ένα λεξικό συγγραφέων, αλλά η επιλογή λογοτεχνικών κειμένων όπου πρωταγωνιστούν ΛΟΑΤΚΙ+ ήρωες από δημιουργούς που προέρχονται από όλο το φάσμα της σεξουαλικότητας.

Δεν αποσκοπούσαμε με άλλα λόγια στην συγκέντρωση αυτοβιογραφικών κειμένων ή μαρτυριών (παρόλο που κάποια από τα διηγήματα του βιβλίου αντλούν και από αυτό το είδος) αλλά σε λογοτεχνικά αφηγήματα στα οποία επικρατούν διαφορετικές αφηγηματικές οπτικές.

Η επιλογή των συγγραφέων έγινε με γνώμονα την πρωτοτυπία του λογοτεχνικού τους έργου, τις ενδιαφέρουσες αφηγηματικές τεχνικές και τη γενικότερη συμβολή τους στη σύγχρονη πεζογραφία, και όχι την σεξουαλική τους κατεύθυνση – γι’ αυτό και στις σελίδες του βιβλίου φιλοξενούνται διηγήματα συγγραφέων με διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα.

Άλλωστε η αντίληψη ότι ένας συγγραφέας οφείλει να γράφει μόνο για ήρωες που μοιάζουν στον ίδιο, και να αντλεί αποκλειστικά και μόνο από τα δικά του βιώματα, είναι μια άποψη που θα μπορούσε ίσως να υποστηρίξει μόνο όποιος δεν έχει διαβάσει ποτέ ένα καλό μυθιστόρημα. Η ακραία ιδεοληψία που απαγορεύει σε κάποιον συγγραφέα να αναφερθεί σε οτιδήποτε δεν είναι πιστή καταγραφή αποκλειστικά και μόνο της δικής του ζωής,  θα κατέστρεφε αυτομάτως το σύνολο της λογοτεχνίας, κλασικής, νεότερης, και σύγχρονης, αφού η μυθοπλασία αποτελεί συστατικό στοιχείο της.

Σκοπός μας είναι να καταλυθεί ο αποκλεισμός των μη ετεροφυλόφιλων ηρώων από τον οποίο υποφέρει ως έναν βαθμό και η σύγχρονη λογοτεχνία.

Επιθυμία μας είναι ο μη ομοφοβικός λόγος να διεισδύσει παντού, στα γραπτά ΛΟΑΤΚΙ+ μα και ετεροφυλόφιλων δημιουργών, ώστε να προσεγγίσουμε ένα κοινό που αν και αγοράζει βιβλία, αν και διαβάζει συστηματικά λογοτεχνία, αν και νοιάζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν έχει εξοικειωθεί με κείμενα σύγχρονης λογοτεχνίας που περικλείουν μη ετεροφυλόφιλους χαρακτήρες.

Αυτό το βιβλίο επιτυγχάνει κατά τη γνώμη μου δύο στόχους: αφενός  να εμπλουτίσει την ελληνική λογοτεχνία, αφετέρου να ενδυναμώσει την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, περνώντας το μήνυμα σε όλους ότι στον δίκαιο αγώνα τους οι ΛΟΑΤΚΙ+ δεν είναι, και ούτε πρέπει να είναι, μόνοι.