Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει για το βιβλίο «Η μεγαλύτερη εφεύρεση» της Σύλβια Φερράρα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Πάντα ήθελα να ταξιδέψω ως τη Νήσο του Πάσχα. Να με δροσίσει η αύρα της Πολυνησίας, να βουτήξω σε διάφανα νερά, να αντικρίσω από κοντά εκείνα τα μεγάλα αγάλματα μοάι που σαν φύλακες αγέρωχοι ενός άλλου κόσμου ατενίζουν τον ορίζοντα με μια αδιαφορία στωική. Γνώριζα από βιβλία και ντοκιμαντέρ για το μυστήριο εκείνων των πέτρινων μορφών, τις προσπάθειες που έκαναν επιστήμονες να λύσουν τον γρίφο τους, αλλά δεν ήξερα για ένα άλλο αίνιγμα που κρύβει εκείνο το νησί. Το αίνιγμα της γλώσσας των παλιών κατοίκων του, το αίνιγμα της γραφής ρόγκο ρόγκο, μιας γραφής που δεν έχει ακόμα αποκρυπτογραφηθεί κι έχει βρεθεί σε πετρόγλυφα, στις πλάτες των αγαλμάτων αλλά και σε κάτι λιγοστές ξύλινες πινακίδες.
Για εμένα, που έχω γεννηθεί σε νησί του Αιγαίου, απόγονος του Μινωικού πολιτισμού, μεγαλωμένος κοντά στην Κνωσό, μια γραφή που δεν έχει καταφέρει να διαβαστεί ακόμα αντηχεί στο μυαλό μου σαν τις δικές μας κρητικές γραφές που δεν έχουν βρει τον Σαμπολιόν τους. Στο πατρικό μου σπίτι στο Ηράκλειο υπήρχε ένα κέντημα που αποτύπωνε τον δίσκο της Φαιστού. Ήταν τόσο όμορφο που το υπεξαίρεσα ώστε να μείνει παντοτινά δικό μου. Ο δίσκος της Φαιστού δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Η κρητική ιερογλυφική δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Η γραμμική Α που την αντικαθιστά, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Ζηλεύω τον Μάικλ Βέντρις που έλυσε το αίνιγμά της.
Αυτή η περιπέτεια του ανθρώπινου νου, αυτή η έξοχη εφεύρεση που γέννησε πολιτισμούς κι αριστουργήματα της λογοτεχνίας, αυτός ο βατήρας των αναμνήσεων κι η απόχη λεπιδοπτέρων για συγγραφείς σαν τον Ναμπόκοφ, βρίσκει άξια αφηγήτρια στο πρόσωπο της Σύλβια Φερράρα που είναι Ιταλίδα και καθηγήτρια Αιγαιακών πολιτισμών στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Στο βιβλίο της «Η μεγαλύτερη εφεύρεση», με υπότιτλο «Η υπέροχη ιστορία της γραφής», η Φερράρα –σε εξαιρετική μετάφραση της Άννας Παπασταύρου, από τις εκδόσεις Πατάκη– μας ταξιδεύει, εμάς που αγαπήσαμε την ανάγνωση και τιμούμε τους αρχαίους γραφείς της Αιγύπτου, σε έναν κόσμο γεμάτο γρίφους κι αινίγματα ενώ δεν παύει να μας καθοδηγεί, με τον δικό της μίτο, μέσα από τον Λαβύρινθο της γραφής από την προϊστορία ως τις μέρες μας.
Για εμάς τους συγγραφείς, για εμάς τους αναγνώστες, η γραφή είναι το ιερό Γκράαλ, το Άγιο Δισκοπότηρο που βρέχει τα διψώντα χείλη μας με το νέκταρ ενός χυμού που άρχισε να αναβλύζει στις πηγές της ανθρώπινης περιπέτειας, μετά τη νωχελική ραστώνη του Κήπου της Εδέμ, στις σφηνοειδείς δέλτους της Μεσοποταμίας, ως τα λασπώδη τενάγη του Νείλου, κι από τα ιωνικά παλάτια ως τις κινέζικες δυναστείες.
Διαβάζουμε εδώ για το παράδοξο των Ίνκα, για το αυγό του ντόντο (είδος εξαφανισμένο πλέον χάρη στον άνθρωπο), για την ένδοξη Λαίδη Χάο, τον Ντιντερό αλλά και τον Τάνταλο. Μαθαίνουμε για το παιχνίδι της χήνας αλλά και τον μαύρο κύκνο, το ζωολόγιο της κοιλάδας του Ινδού αλλά και την πρωτο-κυπριακή γραφή.
Επιχείρησα κάποτε να μάθω γιαπωνέζικα μόνο και μόνο επειδή μου άρεσαν τα γράμματά τους. Αλλά καθώς δεν είμαι επιδέξιος στην καλλιτεχνία και στη χάραξη με πινέλο, γρήγορα τα παράτησα. Οπότε, για την ώρα καταφεύγω στο ελληνικό αλφάβητο που είναι αρκούντως αποκρυπτογραφημένο.
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
Το βιβλίο του, με τον τίτλο «Στον ίδιο δρόμο», είναι από κάθε άποψη ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Τόσο γιατί αφηγείται μια γοητευτική ζωή, όσο και γιατί είναι γοητευτική η γραφή του.
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
