Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη: Η ομορφιά της μελαγχολίας

Το θυμάμαι ακόμα. Ήταν τη βραδιά που γινόμουν τριάντα χρόνων κι ήμουν καλεσμένος στα εγκαίνια μιας έκθεσης γνωστού ζωγράφου. Για κάποιο λόγο που ξεχνώ, ήμουν βυθισμένος σε μια δυσοίωνη μελαγχολία. Κοντά μου μιλούσε σε μια παρέα ο Οδυσσέας Ελύτης με τον Μόραλη –μ’ άλλα λόγια, ήταν μαζεμένη η αφρόκρεμα της Αθήνας. Εγώ είχα πιάσει φιλίες με τον σερβιτόρο για να μη με ξεχνάει στις βόλτες του με τα ποτά. Από τη γωνιά μου παρατηρούσα με δυσαρέσκεια τον καλοντυμένο αυτό εσμό φιλοτέχνων. Έτυχε να περάσει από κοντά μου ο Μυταράς που είχε σχεδιάσει το εξώφυλλο του πρώτου μου βιβλίου. Στάθηκε και με κοίταξε με ύφος περιπαικτικό. «Πέσανε έξω τα καράβια σου;» είπε. Αναστέναξα με ύφος τραγωδού (ήμουν με μια ηθοποιό εκείνο τον καιρό) και ομολόγησα: «Γίνομαι τριάντα σήμερα». Ο Μυταράς γέλασε, «μόλις μπαίνεις στην καλύτερη δεκαετία», είπε και με άφησε στον ζόφο μου.

Δεν έχουν περάσει όλοι σπουδαία στη δεκαετία των τριάντα τους. Φέρνω στο νου τον Ιησού (που σταυρώθηκε), τον Μέγα Αλέξανδρο (που φαρμακώθηκε), τον αυτοκράτορα Νέρωνα που αυτοκτόνησε (υποβοηθούμενος) στα 31 του.

Ακόμη κι ο ήρωας της «Δίκης» του Κάφκα, αντί να γιορτάζει την επέτειο των τριάντα του χρόνων, βρίσκεται κατηγορούμενος ενώ δεν έχει διαπράξει κανένα αδίκημα.

Υπάρχει καμιά τέτοια κατάρα;

Μόλις διάβασα το βιβλίο του Τζανφράνκο Καλίγκαριτς, «Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη». Τιμώ τη μεταφράστρια Δήμητρα Δότση αλλά και τις εκδόσεις Ίκαρος που προσφέρουν αυτό το μυθιστόρημα στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Πρόκειται για βιβλίο μιας ξεχωριστής ομορφιάς.

Ο τίτλος –όπως κι η ομορφιά– ενέχει κιόλας μια μελαγχολία. Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη. Μα, για ποιο τέλος μιλάμε; Ο ήρωας του συγγραφέα δεν είναι παρά τριάντα χρόνων. Η ιστορία ξεκινάει από το βράδυ που, αντί να περνάει τα γενέθλιά του με κάποια αγαπημένη, βρίσκεται πεινασμένος σωματικά και ψυχικά στο σπίτι ενός φίλου που εκείνη τη νύχτα έχει καλέσει κόσμο στο σπίτι του. Εκεί, στη μεγαλοαστική εκείνη κατοικία, εισβάλλει στη ζωή του ήρωα (όμοια όπως εισβάλλουν στη ζωή του ήρωα του Κάφκα οι δεσμοφύλακές του) μια όμορφη κοπέλα που τον ανασύρει από τη θλιβή μοναξιά του για να τον κάνει έρμαιο της σαγήνης της και δεσμώτη του έρωτά της.

Ο ήρωας του Ιταλού συγγραφέα περιφέρεται στη Ρώμη κι εμείς τον συντροφεύουμε στις περιπλανήσεις του ανάμεσα στα ακέφαλα αγάλματα Λατίνων στρατηγών, στις πεσμένες κολώνες αρχαίων ναών, στα μαρμαρένια σιντριβάνια. Αναπολούμε τα δικά μας ταξίδια στην Αιώνια Πόλη, το λαχάνιασμα στα Ισπανικά σκαλιά, την κάμαρα του ποιητή Κητς (πέθανε ετών 25 από φυματίωση), το καφέ Γκρέκο και τα φωτόλουστα μαγαζιά στη Βία Κόρσο με τις πανάκριβες φίρμες τους που η αγαπημένη μας κοίταζε με νόημα ενώ εμείς σφυρίζαμε κλέφτικα ψαχουλεύοντας στην τσέπη το ήδη κάτισχνο πορτοφόλι.

Το μυθιστόρημα «Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη» φέρνει στο νου την «Dolce Vita» του Φελίνι ή την «Grande Belezza» του Σορεντίνο. Και οι δυο ταινίες κρύβουν μέσα τους ένα τέλος. Το βιβλίο;