Σαλμάν Ρουσντί, «Κισότ όπως Κιχώτης»: Ο κόσμος τώρα

Ο Σαλμάν Ρουσντί είναι από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της γενιάς του: μισή αλήθεια. Στο τελευταίο βιβλίο του ξεφεύγει από το περιορισμένο χρονικό συγγραφικό πλαίσιο «της γενιάς του». Θα το παραδεχθούν και οι πιο φανατικοί του αμφισβητίες: ο Ρουσντί είναι οικουμενικός συγγραφέας. Με το «Κισότ όπως Κιχώτης» αναμετριέται με τον Θερβάντες (ένας εντυπωσιακός ρεμίξ Δον Κιχώτης του 21ου αιώνα στην αναζήτηση της αγάπης), με τον Τζέιμς Τζόις («Οδυσσέας»), τον Ιονέσκο («Ρινόκερος»), τον Τόμας Πίντσον («Το ουράνιο τόξο της βαρύτητας), τον Ντάγκλας Άνταμς του «Γυρίζοντας τον Γαλαξία με οτοστόπ», τον Γουίλιαμ Γκίμπσον του «Νευρομάντη», αλλά και με το «Έπος του Γκιγκλαμές» ή τις «Χίλιες και μία νύχτες». 

Shake it all over. Ο Ρουσντί με το παρόν «τεμάχιο» κατάφερε το ακατόρθωτο: Στο «Κισότ όπως Κιχώτης» ο γεννηθείς το 1947 συγγραφέας επιδίδεται σε μια οργιαστική γραφή όπου το παραμύθι, η απαρχή της λογοτεχνίας αλλά και οι δεκάδες κατοπινές διακλαδώσεις της (ιστορικό, κοινωνικό, ερωτικό, σατιρικό, πολιτικό, μυθιστόρημα περιπλάνησης ή επιστημονικής φαντασίας, κατασκοπευτικό, φιλοσοφικό, ποπ, ροκ, της Παναγίας τα μάτια) μπλέκονται θεσπέσια. Τελειώνοντας την ανάγνωση νιώθεις όπως στο τέλος μιας ροκ συναυλίας: Θέλεις να φωνάξεις «κι άλλο, κι άλλο» και ας έπαιξε η αγαπημένη σου μπάντα όλα τα τραγούδια της. 

Συνεχίζω να καταλογογραφώ μερικές από τις λογοτεχνικές αλλά και τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές αναφορές αυτού του βιβλίου, εφόσον ο κύριος αποφάσισε δίπλα στη στιβαρή μυθιστορία των αιώνων («Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων») να παραθέσει μια ευρεία γκάμα προϊόντων εικόνας και ήχου: «Sex and the City» και «Dallas», «Μάγος του Οζ» και Τζέιμς Μποντ. Σε κάθε σελίδα του «Κισότ όπως Κιχώτης» το υψηλό εμπλέκεται με το ταπεινό, η ποπ κουλτούρα και η τρας τηλεόραση ή τα χολιγουντιανά μπλοκ μπάστερ παρεμβάλλονται με τις υψηλές ιδέες και την ηθική ή πνευματική ανωτερότητα των μεγάλων των γραμμάτων. 

Η ιστορία: Ο Σαμ ΝτιΣάμπ, ένας μέτριος συγγραφέας κατασκοπευτικών θρίλερ, δημιουργεί τον Κισότ, έναν ευγενή ονειροπαρμένο πωλητή που έχει εμμονή με την τηλεόραση και ερωτεύεται την τηλεοπτική σταρ Σάλμα Ρ. Μαζί με τον φανταστικό γιο του Σάντσο, που γεννιέται από το μυαλό του Κισότ αλλά διαθέτει πολλά χαρακτηριστικά του πραγματικού παιδιού του Σαμ ΝτιΣάμπ, Μαρσέλ ΝτιΣάμπ, ο Κισότ ξεκινά μια τραγελαφική εκστρατεία για να αποδείξει στη Σάλμα Ρ πως είναι άξιος να γίνει το ταίρι της. Αντιμετωπίζοντας κωμικοτραγικούς κινδύνους και διασχίζοντας την Αμερική του Τραμπ που έκανε όλα τα απίθανα να γίνουν πιθανά, καταφθάνει στη Νέα Υόρκη για να ζητήσει το χέρι της. Αν η Σάλμα Ρ δεχθεί, ο Κισότ δεν θα έχει κανένα πρόβλημα με την πιθανή καταστροφή του κόσμου. 

Ο Ρουσντί μας ταξιδεύει σε μια χώρα και έναν κόσμο του σήμερα, στις μέρες όπου τα όρια ανάμεσα στα γεγονότα και την επινόηση έχουν γίνει υπερβολικά δυσδιάκριτα: anything goes!

Ο Κισότ είναι σεμνός, υπομονετικός και η μόνη του φιλοδοξία είναι να γίνει μνηστήρας της Σάλμα Ρ. Αλλά μάντεψε: η αγαπημένη του είναι εξαρτημένη από φαρμακευτικά οπιούχα, όπως και η μισή Αμερική, οπιούχα που της εταιρίας του Μίστερ Σμάιλ-Σμάιλ, εξαδέλφου του Κισότ που έκανε την τύχη του ερχόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Ινδία. Περισσότεροι ήρωες, περισσότερη παραίσθηση: η Τραμπολίνο και ο Λανς Μακιότα, η μις Χάπι και η Αδελφή, ο Ιβ Σεντ και ο Κρίστιαν Άντερσεν, ο Καγκεμούσα του Κουροσάβα και ο Μπόρις Τζόνσον! 

Στο ιλιγγιώδες αυτό μυθιστόρημα, ο Ρουσντί συγγράφει μια επιτομή της ιστορίας του κόσμου μέσα και έξω από την Αμερική. Το Brexit, η κυβερνοτρομοκρατία και η μόνιμη ανοιχτή πληγή του μετανάστη (καμιά νέα πατρίδα δεν θα υποκαταστήσει αυτή που εγκατέλειψε) ορίζουν μερικές από τις επείγουσες προκλήσεις των καιρών. Ποιος μιλάει όμως; Η φαντασία του συγγραφέα Σαμ ΝτιΣάμπ ή ο Κισότ, που καταφέρνει να σύρει και όλους τους άλλους ήρωες σε μια περιπέτεια; Θα μπορούσε να είναι μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά, μια τεχνικολόρ περιπέτεια που αποτυπώνει τον υπάρχοντα κόσμο, ο οποίος ξεκίνησε σαν άπιαστο όνειρο αλλά η πραγμάτωσή του κατέληξε σε εφιάλτη. Καθώς ο πολιτισμός μας καταρρέει, αυτό το χωρίς αμφιβολία μεταμοντέρνο αφήγημα του Ρουσντί καταφέρνει να πικροκωμωδεί με οικουμενικούς όρους τη ζωή, πιάνοντάς την από τότε που ο ομηρικός Οδυσσέας ξεκίνησε το ταξίδι για την Ιθάκη έως και πρόσφατα που η Κάρι Μπράντσο αρνείται να παραδεχθεί στην Όπρα πως δεν θα ξαναϋπάρξει στη ζωή της μεγαλύτερος έρωτας από τον Μίστερ Μπιγκ. 

Αναμφίβολα πολλοί ταχυδακτυλουργοί μπορούν να παίζουν με έξι πορτοκάλια που δεν πέφτουν ποτέ ακυρώνοντας τον νόμο της βαρύτητας μέχρι να τελειώσει το σόου. Ε, νομίζω πως με το «Κισότ όπως Κιχώτης», ο Ρουσντί σαν ζογκλέρ δεν αφήνει ούτε ένα από τα εκατό πορτοκάλια με τα οποία παίζει να πέσει κάτω. Και είναι να απορεί κανείς πώς ο 70χρονος Σαλμάν μπορεί να μεγαλουργεί, βάζοντας κάτω νεαρότερους συγγραφείς που μοχθούν να αποτυπώσουν την πολυπλοκότητα του κόσμου από τη γέννησή του ως και τις μέρες μας. 

Οι Γιώργος Μπλάνας και Γιώργος Κασαπίδης κατάφεραν εξίσου έναν άθλο. Μεταφραστής και επιμελητής στάθηκαν βράχοι και τιτάνες. Παραδίνουν άρτια στον Έλληνα αναγνώστη τον οργιαστικό τρόπο γραφής, τη ρέουσα γλώσσα του Ρουσντί, τις μεγάλες προτάσεις και τις συνεχείς παραπομπές του σε ονόματα, ζώα, φυτά, δρόμους, πόλεις, τις αναφορές του στην ποπ κουλτούρα και τη μεγάλη λογοτεχνία.