Οικονομικά για όλους: Για να καταλαβαίνουμε τις ειδήσεις

Το βιβλίο-οδηγός του Ζήνωνα Ζαμπακίδη «Οικονομικά. Για να καταλαβαίνουμε τις ειδήσεις» (εκδ. Διόπτρα) μάς κέντρισε εξαρχής το ενδιαφέρον, γιατί είναι μεν σχετικώς μικρό (φτάνει τις 280 σελίδες) αλλά καταπιάνεται με πολλά, και τρομερά ενδιαφέροντα, θέματα. Ουσιαστικά, με όλους τους όρους που καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε στις ειδήσεις, στις στήλες των απόψεων και σε κάθε προσέγγιση της οικονομίας, είτε αυτή αφορά το παρόν, είτε το άμεσο ή μεσοπρόθεσμο μέλλον μας. Η ζωή μας, έτσι κι αλλιώς, περιστρέφεται γύρω από την οικονομία κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο περιστρέφεται γύρω από τα συναισθήματα ή την τέχνη ή τις ανθρώπινες σχέσεις. Η οικονομία είναι το άλφα και το ωμέγα των διεθνών σχέσεων: είμαστε «οικονομικά» όντα, γεννιόμαστε μέσα στην οικονομία και εξαρτιόμαστε από αυτήν.

Όμως δεν την ξέρουμε. Και σίγουρα όχι όσο καλά θα έπρεπε.

Πολλές φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου να «χάνω» τον ένα ή τον άλλο όρο σε μία συζήτηση ή σε ένα άρθρο, πράγμα που με γεμίζει αμηχανία και με φέρνει σε δύσκολη θέση. Από την άλλη, ξέρω πως πολλοί τα καταφέρνουν να τα βγάζουν πέρα μαζί της σε τρομερά υψηλό επίπεδο. Ίσως να ήρθε η ώρα να το αλλάξω αυτό. Κατά τον ίδιο τρόπο για τον οποίο διαβάζω βιβλία εκλαϊκευμένων θετικών επιστημών, νομίζω πως θα έπρεπε να αφιερώσω χρόνο και για τις θεωρητικές επιστήμες που ασχολούνται με πιο «πεζά» πράγματα. (Διόλου πεζά, βέβαια, στην πραγματικότητα — κάθε άλλο). 

Και όχι μόνο εγώ. Όπως θα διαβάσουμε και στον πρόλογο, «Η έλλειψη κατανόησης σύνθετων οικονομικών εννοιών να μετουσιωθεί σε έλλειψη εμπιστοσύνης και σε οχύρωση πίσω από πιο εύπεπτες αλλά μη επιστημονικά τεκμηριωμένες θέσεις και θεωρίες». Η Χρύσα Λεβέντη (Ph Din Economics) που υπογράφει τον Πρόλογο, μετέχει στο Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Οικονομικών και παράλληλα διδάσκει στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Και πιο κάτω θα γράψει, αναφερόμενη στη δομή του βιβλίου:

«Τα κεφάλαια του βιβλίου διαθέτουν ορισμένα χαρακτηριστικά που κάνουν την ανάγνωση ελκυστική στο ευρύ κοινό. Πρώτον, είναι συνοπτικά και αυτοτελή. Ο συγγραφέας εστιάζει στην περιγραφή της βασικής πληροφορίας, χωρίς να κουράζει με περιττές λεπτομέρειες, σύνθετους τεχνικούς όρους και θεωρητικά υποδείγματα. Δεύτερον, περιέχουν πληθώρα παραδειγμάτων, αντλημένων τόσο από την επικαιρότητα, όσο και από το μακρινό παρελθόν. Εδώ, η πολυετής εμπειρία του συγγραφέα στον τομέα της εκπαίδευσης φαίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη: με τη χρήση των παραδειγμάτων καταφέρνει να περάσει στον αναγνώστη δύσκολα νοήματα με τρόπο βιωματικό και άμεσο.[…]. Τρίτον, η παρουσίαση της πληροφορίας γίνεται σφαιρικά. […]. Ο συγγραφέας φροντίζει να παραθέτει ολόκληρη την γκάμα των επιστημονικών επιχειρημάτων, αποφεύγοντας αξιολογικές κρίσεις και αφήνοντας χώρο στο αναγνωστικό κοινό για την καλλιέργεια ελεύθερης και κριτικής σκέψης».

                                                             * * *

Είχαμε τη μεγάλη χαρά να θέσουμε τέσσερις ερωτήσεις στον Ζήνωνα Ζαμπακίδη. Διαβάστε τι μας απάντησε:

1. Σε ποιους κυρίως απευθύνεται το βιβλίο σας, κύριε Ζαμπακίδη;
 
Κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω στην Αthens Voice για το βιβλίο. Τα οικονομικά μάς επηρεάζουν όλους και αποτελούν για τα περισσότερα νοικοκυριά ένα σημαντικό θέμα συζήτησης – συχνά και πηγή άγχους. Ειδικά μετά από τη δεκαετή κρίση χρέους, την πανδημία και την τωρινή κρίση πληθωρισμού. Το βιβλίο απευθύνεται σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να κατανοεί περισσότερο τα οικονομικά. Είναι δηλαδή για κάποιον που θέλει να καταλαβαίνει τις οικονομικές εξαγγελίες των κυβερνήσεων ή ό,τι ακούει στις εφημερίδες και στις ειδήσεις, χωρίς όμως αναγκαστικά να έχει τον χρόνο ή την όρεξη να ξοδέψει αμέτρητες ώρες για να διαβάσει σύνθετα και βαρύγδουπα ακαδημαϊκά οικονομικά κείμενα. Άλλωστε ο χρόνος είναι περιορισμένος στις ζωές των περισσότερων από εμάς. Γι’ αυτό και διάλεξα 30 βασικές έννοιες και φορείς που να ενισχύουν την κατανόηση των οικονομικών. Κάποιες είναι πιο βασικές έννοιες, όπως η ανεργία και ο πληθωρισμός, ενώ κάποιες άλλες είναι λίγο πιο μοντέρνες, με όλο και αυξανόμενη επίδραση όμως στις ζωές μας, όπως η πράσινη οικονομία και τα κρυπτονομίσματα. Σε αυτές πρόσθεσα και κάποιους φορείς που έχουν τεράστια επιρροή στο διεθνές οικονομικό στερέωμα αλλά και στη χώρα μας, όπως το ΔΝΤ. Επικεντρώθηκα στο να κάνω τα κείμενα ευκολοδιάβαστα, ζωντανά, ευνόητα και γεμάτα από παραδείγματα τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, ενώ ο διαχωρισμός του βιβλίου σε τριάντα κεφάλαιαεπιτρέπει στον αναγνώστη να διαβάσει οτιδήποτε τον ενδιαφέρει χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερος κόπος.
 
2. Γιατί πρέπει να ξέρουμε οικονομικά και όχι, π.χ., μαθηματικά ή θεωρητική φυσική;
 
Πιστεύω πως κάθε τομέας έχει να προσφέρει το δικό του λιθαράκι στο να καταλαβαίνουμε τον κόσμο γύρω μας καλύτερα. Προσωπικά εύχομαι να είχα καλύτερη κατανόηση των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας. Συγκεκριμένα για τα οικονομικά, η αλήθεια είναι πως έχουν μεγάλη πρακτική σημασία για όλους μας, όπως ανέφερα και προηγουμένως. Η οικονομία είναι στη βάση όλων των μοντέρνων, και όχι μόνο, κοινωνιών. Και μάλιστα, λόγω της αυξημένης παγκοσμιοποίησης, γεγονότα που συμβαίνουν στην άλλη μεριά του κόσμου μπορούν να επηρεάσουν την Ελλάδα συνολικά αλλά και κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά. Για να μπορεί έστω και σε κάποιο βαθμό ένας άνθρωπος να προστατευτεί από αρνητικές οικονομικές αλλαγές και να εκμεταλλευτεί ευκαιρίες, πρέπει να μπορεί να έχει έστω μια βασική κατανόηση των οικονομικών και να αποκωδικοποιεί τα κυβερνητικά οικονομικά μέτρα. Δυστυχώς αυτή η βασική γνώση συχνά λείπει σήμερα, κάτι για το οποίο ευθύνεται σε κάποιο βαθμό και η τυπική εκπαίδευση. Αυτό το πρόσεξα και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, όταν πολλοί δυσκολεύονταν να αποκωδικοποιήσουν τι συνέβαινε. Αυτό φυσικά προκαλούσε άγχος και οδηγούσε σε λανθασμένα συμπεράσματα.

3. Νιώθει κανείς πιο ασφαλής όταν γνωρίζει τις βασικές έννοιες των οικονομικών; Ή είναι και πιο ασφαλής;
Νομίζω πως είναι. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή ζούμε πιθανώς τη μεγαλύτερη πληθωριστική κρίση του αιώνα μας. Αυτό όμως τι ακριβώς σημαίνει και πώς θα μας επηρεάσει; Πώς επηρεάζει την ανεργία και το πραγματικό μας εισόδημα, την αγοραστική μας δύναμη δηλαδή και την ικανότητά μας να καλύπτουμε τις ανάγκες μας; Ποιες αγορές αναμένονται να επηρεαστούν παραπάνω για να ξέρουμε τι θα μας συμβεί αν εργαζόμαστε η δραστηριοποιούμαστε σε αυτές; Και φυσικά για να ξέρουμε τι να κάνουμε με τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις μας. Αρματωμένοι με βασική κατανόηση, μπορούμε να δράσουμε πιο στοχευμένα και να προβλέψουμε λίγο καλύτερα το μέλλον της οικονομίας. Επίσης μπορούμε να καταλάβουμε και να κρίνουμε καλύτερατις διάφορες οικονομικές αναλύσεις που θα ακούσουμε σε ειδήσεις και εφημερίδες, να τις «χωνέψουμε καλύτερα» και να βοηθηθούμε από αυτές.

4. Πολλοί βλέπουν τα κρυπτονομίσματα σαν μια ευκαιρία να βγάλουν κάποια χρήματα χωρίς πολύ κόπο. Τους βοηθά το βιβλίο σας να φερθούν όσο πιο ορθολογικά γίνεται;
Η συμβουλή μου είναι σίγουρα πριν επιλέξει κάποιος να επενδύσει στα κρυπτονομίσματα να αφιερώσει αρκετό χρόνο στο ψάξιμό τους. Ο στόχος του βιβλίου για τα κρυπτονομίσματα (όπως και γενικότερα για κάθε έννοια) είναι να τα κάνει προσιτά και κατανοητά, όχι κάτι απόκοσμο, κάτι που μας κάνει να λέμε, «Δεν είναι αυτά για μένα». Θα θεωρούσα προσωπικά τεράστια επιτυχία του βιβλίου αν γίνονταν οι αναγνώστες πιο υποψιασμένοι όσον αφορά εξαγγελίες για «μεγάλες ευκαιρίες», είτε πρόκειται για κρυπτονομίσματα είτε για άλλα οικονομικά προϊόντα, και αν ήταν πιο έτοιμοι να αμφισβητήσουν, να διερευνήσουν και να αισθανθούν σίγουροι για τα βήματά τους, οπλισμένοι με τη γνώση που θα βρουν στις σελίδες του βιβλίου.

                                                            * * *

Τα 30 Κεφάλαια για τα οποία μάς έκανε λόγο ο Ζήνωνας Ζαμπακίδης, χωρισμένα σε τέσσερα Μέρη, είναι τα εξής:

1. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ
¤ Γιατί φορολογούμε τα ζαχαρούχα αναψυκτικά; Αρνητικές εξωτερικότητες ¤ Καθολικό Εγγυημένο Εισόδημα (UBI) ¤ Kρυπτονομίσματα ¤ Πώς η κυκλική οικονομία μπορεί να σώσει τον πλανήτη ¤ Πράσινη οικονομία ¤ Γιατί επιδοτούνται τα μουσεία; Πολιτισμός και οικονομία ¤ Πώς παίρνουμε οικονομικές αποφάσεις – Συμπεριφορικά οικονομικά
2. OIKONOMIKOI ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ
¤ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ¤ Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI) ¤ Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ¤ Πώς λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ¤ Μετριέται η ευτυχία; (Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας) ¤ Μορφές οικονομικής ολοκλήρωσης
3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
¤ Το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας ¤ Δημόσιο χρέος και κρίση χρέους ¤ Επεκτατική δημοσιονομική πολιτική – Το μεγάλο όπλο της κυβέρνησης ¤ Εμπορικός προστατευτισμός ¤ Καρτέλ: Όταν οι εταιρείες συνεννοούνται, οι τιμές ανεβαίνουν! ¤ Κεντρική Τράπεζα ¤ Μακροοικονομικοί στόχοι ¤ Νομισματική πολιτική – Το μεγάλο όπλο της Κεντρικής Τράπεζας ¤ Ρόδα είναι και γυρίζει (οικονομικός κύκλος) ¤ Πληθωρισμός ¤ Πλαφόν (ανώτατη τιμή) ¤ Παραγωγικότητα ¤ Φόροι ¤ Φτώχεια
4. ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
¤ Τέσσερις μεγάλοι οικονομολόγοι ¤ To κραχ του ’29 και η Μεγάλη Ύφεση... ή πώς το πάθημα μιας οικονομικής κατάρρευσης έγινε μάθημα ¤ Το χρονικό του χρέους

Παραθέτουμε αμέσως παρακάτω ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο για τον Πληθωρισμό, έναν όρο που συζητείται πολύ και στις μέρες μας (όχι για καλό…), για να δει αμέσως ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης τι εννοούμε με όλα τα προηγούμενα. Άλλωστε, είναι από μόνο του πολύ ενδιαφέρον — διαβάστε το:

                                                                 * * *

23. Πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός μπορεί να αποτελέσει πολύ σημαντικό πρόβλημα σε μια κοινωνία, εξίσου σημαντικό ίσως με την ανεργία. Οι Γερμανοί μάλιστα έχουν έναν παθολογικό φόβο για τον πληθωρισμό, αφού η συλλογική μνήμη δεν μπορεί να ξεπεράσει τον τρόμο του μεσοπολεμικού υπερπληθωρισμού και την πείνα και την εξαθλίωση που προκάλεσε. Μάλιστα αρκετοί Γερμανοί θεωρούν αυτόν τον υπερπληθωρισμό έναν από τους βασικούς λόγους για την επικράτηση του ναζισμού πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τι είναι όμως ακριβώς ο πληθωρισμός και πώς μας επηρεάζει στην καθημερινότητά μας;

Ο πληθωρισμός είναι η συνεχής αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών. Κατ’ αρχάς, είναι σημαντικό να τονιστεί πως όταν μετράμε τον πληθωρισμό δεν μετράμε όλα τα προϊόντα που καταναλώνονται σε μια χώρα! Η πιο συνηθισμένη μέτρηση του πληθωρισμού είναι ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ). Αυτός βασίζεται στο «καλάθι του καταναλωτή» (που συχνά στις ειδήσεις λέγεται παρωχημένα και «καλάθι της νοικοκυράς»), δηλαδή σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνει το μέσο νοικοκυριό.

Εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, προϊόντα μετριούνται σε κάθε χώρα. Όμως κάποια από αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο από άλλα και άρα η αλλαγή στην τιμή τους θα έχει μεγαλύτερη επίπτωση στο κόστος ζωής των ανθρώπων. Για να ληφθεί και αυτό υπόψη, τα προϊόντα πολλαπλασιάζονται με έναν πολλαπλασιαστή (επίσημα λέγεται συντελεστής στάθμισης) ανάλογα με τη χρήση τους. Στην Ελλάδα, τον μεγαλύτερο συντελεστή στάθμισης με στοιχεία του 2020 τον έχουν τα προϊόντα στην κατηγορία Διατροφή και μη Αλκοολούχα Ποτά.

Είδη πληθωρισμού
Τα δύο βασικά είδη πληθωρισμού είναι ο πληθωρισμός ζήτησης και ο πληθωρισμός κόστους. Ο πρώτος προέρχεται από την αύξηση της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης. Λόγω της ανάπτυξης, η ανεργία μειώνεται, αλλά και η οικονομία σιγά σιγά πλησιάζει την πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής (εργασία, κεφάλαιο, γη, επιχειρηματικότητα). Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντιδράσουν στην αυξημένη ζήτηση με συνεχή αύξηση της παραγωγής και γι’ αυτό ανεβάζουν τις τιμές. Αυτή η μορφή πληθωρισμού, λόγω της σύνδεσής της με την ανάπτυξη και την αύξηση της εργασίας, μπορεί κατά κάποιον τρόπο να θεωρηθεί «καλή μορφή» πληθωρισμού. Μια κυβέρνηση μπορεί κάλλιστα να είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί λίγο μεγαλύτερο πληθωρισμό για να πετύχει μικρότερο ποσοστό ανεργίας.

Ο πληθωρισμός κόστους δεν έχει τέτοιες θετικές παρενέργειες. Αν ανέβει το κόστος παραγωγής των εταιρειών (επειδή π.χ. ανεβαίνει ο κατώτατος μισθός ή αυξάνεται το κόστος βασικών μορφών ενέργειας ή ανεβαίνουν οι φορολογικές επιβαρύνσεις), οι εταιρείες αναγκάζονται να μετακυλήσουν ένα μέρος του κόστους στην τιμή των προϊόντων τους, προκαλώντας πληθωρισμό. Ταυτόχρονα, όμως, αναγκάζονται να παραγάγουν και λιγότερο λόγω του μεγαλύτερου κόστους παραγωγής, αυξάνοντας και την ανεργία. Η αύξηση της τιμής των πρώτων υλών που έρχονται από το εξωτερικό (εισαγόμενος πληθωρισμός) μπορεί και αυτή να αυξήσει το κόστος των ντόπιων παραγωγών, δημιουργώντας πληθωρισμό κόστους.

Τι επιπτώσεις έχει ο πληθωρισμός;

• Ο πληθωρισμός επηρεάζει κυρίως τους ανθρώπους με σχετικά σταθερά εισοδήματα, δηλαδή μισθωτούς και συνταξιούχους. Καθώς τα εισοδήματά τους είτε δεν αυξάνονται καθόλου είτε αυξάνονται πιο αργά από τον πληθωρισμό, η αγοραστική τους δύναμη και η ικανότητά τους να καλύψουν τις ανάγκες τους μειώνονται, ωθώντας ειδικά τους πιο χαμηλόμισθους προς τη φτώχεια. Αντιθέτως, αυτοί που έχουν ακίνητη περιουσία ή είναι ιδιοκτήτες εταιρειών, και άρα μπορούν να περάσουν την αύξηση των τιμών στα προϊόντα τους, επηρεάζονται πολύ λιγότερο. Έτσι, αυξάνεται και η κοινωνική και η οικονομική ανισότητα (που αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στις μέρες μας).
• Ειδικά στην περίπτωση του πληθωρισμού κόστους, αυξάνεται και η ανεργία, δυσχεραίνοντας κι άλλο την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών που ενδέχεται να καταλήξουν με άνεργα μέλη.
• Ο πληθωρισμός επίσης μειώνει και την αξία των αποταμιεύσεων στις οποίες βασίζεται κυρίως η μεσαία τάξη. Δηλαδή, αν ένα νοικοκυριό έχει 100.000 ευρώ σε αποταμιεύσεις, σήμερα με αυτό το ποσό μπορούν να αγοραστούν συγκεκριμένα πράγματα, αλλά στο μέλλον, λόγω της αύξησης των τιμών, θα μπορούν να αγοραστούν λιγότερα. Αυτό οδηγεί σε μακροχρόνια μείωση του οικονομικού επιπέδου των ανθρώπων.
• Καθώς τα προϊόντα μιας χώρας γίνονται πιο ακριβά, τείνουν να γίνονται και λιγότερο ανταγωνιστικά. Έτσι, μειώνονται οι εξαγωγές, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να αυξηθούν οι εισαγωγές (αφού τα ξένα προϊόντα είναι συγκριτικά φτηνότερα). Οπότε και οι τομείς που επικεντρώνονται σε εξαγωγές μαραζώνουν και μπορεί να δημιουργηθεί (ή να επιδεινωθεί) το εμπορικό έλλειμμα.
• Οι φορολογικές επιβαρύνσεις αυξάνονται. Η φορολογία μετριέται από τη νομισματική αξία του εισοδήματος ενός νοικοκυριού (π.χ. 40.000 ευρώ τον χρόνο) και όχι από το τι μπορεί να αγοράσει, δηλαδή την αγοραστική δύναμή του. Επομένως, αν το εισόδημα ενός νοικοκυριού αυξηθεί κατά 5%, θα πληρώσει πιο πολλούς φόρους – ειδικά αν αλλάξει φορολογική βαθμίδα. Αλλά αν ο πληθωρισμός είναι 10%, το νοικοκυριό όχι μόνο έχει μειωμένη αγοραστική δύναμη και άρα είναι σε χειρότερη οικονομική κατάσταση απ’ ό,τι ήταν, αλλά καταλήγει να πληρώνει και περισσότερους φόρους! 
• Υπάρχει και η εφιαλτική περίπτωση του υπερπληθωρισμού, στον οποίο οι τιμές αυξάνονται ανεξέλεγκτα και συνήθως τουλάχιστον κατά 50% κάθε μήνα. Στη Βενεζουέ­­λα το 2018 οι τιμές αυξήθηκαν περίπου κατά 2.800%! Η Ελλάδα το 1944 γνώρισε τα δεινά του υπερπληθωρισμού, με τις τιμές να διπλασιάζονται κάθε τέσσερις μέρες περίπου, ενώ η Γερμανία είδε την αξία του μάρκου σε σχέση με το δολάριο να πηγαίνει από το 4,2 προς 1 το 1914 στα 4,2 τρισ. μάρκα προς 1 το 1923! Αυτό το –ευτυχώς– ασυνήθιστο φαινόμενο είναι «από τις μεγαλύτερες καταστροφές που μπορούν να συμβούν σε μια οικονομία». Κατ’ αρχάς, εξαερώνει τις αποταμιεύσεις, αφού οι τιμές των προϊόντων εκτοξεύονται. Ακόμα πιο σημαντικό, το χρήμα χάνει το νόημά του, καθώς η αξία του πέφτει συνέχεια. Στη μεσοπολεμική Γερμανία, μάλιστα, έδιναν δεσμίδες με χρήματα στα παιδιά για να παίξουν, αφού ήταν πιο φτηνό από το να αγοράσουν παιχνίδια! Φυσικά, σε αυτή την κατάσταση οι επενδύσεις από το εξωτερικό στερεύουν, οι εταιρείες κλείνουν, η ανεργία και η φτώχεια εκτοξεύονται, ενώ η κοινωνική και η οικονομική κρίση έρχονται ως φυσικό επακόλουθο.[…]

                                                       * * *

Βιογραφικό
O Ζήνωνας Ζαμπακίδης έχει σπουδάσει Οικονομικά και Μάρκετινγκ στη Μεγάλη Βρετανία. Έχει διατελέσει ερευνητικός συνεργάτης για το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στον τομέα του e-learning, κυρίως σε θέματα διαχείρισης και εταιρικών συμμαχιών. Επίσης, έχει διδάξει στο MBA του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου Διαχείριση Καινοτομιών και Οικονομικά Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Έχει πολύχρονη εμπειρία στον κλάδο των επιχειρήσεων και της συμβουλευτικής επιχειρήσεων σε Μεγάλη Βρετανία και Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως καθηγητής Οικονομικών και Διοίκησης Επιχειρήσεων στο πρόγραμμα International Baccalaureate της Σχολής Μωραΐτη. Ταυτόχρονα, είναι διεθνής εξεταστής για το International Baccalaureate. Τα «Οικονομικά. Για να καταλαβαίνουμε τις ειδήσεις» είναι το τρίτο του βιβλίο.

---

«Οικονομικά. Για να καταλαβαίνουμε τις ειδήσεις» (πρόλογος Χρύσα Λεβέντη, 280 σελ., 14,35 €, Εκδόσεις Διόπτρα).