Η Κατερίνα Λάκκα μιλάει για το βιβλίο της «Για μια κάποια Γαλάτεια» (εκδ. Εστία), για τις γυναίκες στη λογοτεχνία, την πατριαρχία και το MeToo.
Τις ιστορίες της Κατερίνας Λάκκα τις διάβαζα από έφηβη σε διαδικτυακά φόρουμ, τότε που επιχειρούσαμε να αποτυπώσουμε τις ανησυχίες μας και τα πρωτόγνωρα συναισθήματα που μας προκαλούσε η ζωή σε ένα αδειανό λευκό word. Χρόνια μετά, κρατάω στα χέρια μου το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Για μία κάποια Γαλάτεια», από τις εκδόσεις Εστία, και από τις πρώτες σελίδες αναγνωρίζω την χαρακτηριστική γραφή της με τις μακροσκελείς περιγραφές και αφηγήσεις της. Ξαφνικά, η Γαλάτεια με συνοδεύει στο μετρό μετά τη δουλειά, στο μπαλκόνι μου τα σαββατοκύριακα και πριν κοιμηθώ. Και πριν το καταλάβω, ακροβατώ ανάμεσα στους χαρακτήρες της Γαλάτειας και της δίδυμης αδελφής της Θαλασσινής, που αντιδρούν η κάθε μία διαφορετικά σε επίκαιρα θέματα που ταλανίζουν την εποχή μας, μέσα από μια απολαυστική αφήγηση.
Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, η Κατερίνας Λάκκα, χρόνια μετά την πρώτη μας συνάντηση σε ένα καφέ της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη, μου μιλάει με ήρεμη φωνή για την έμπνευσή της για τη Γαλάτεια και τη Θαλασσινή, για τον μύθο της Γαλάτειας και πώς αυτή τοποθετείται στον 21ο αιώνα, πώς μέσα από τις δίδυμες αντικατοπτρίζεται ο τρόπος που μεγαλώνει και μαθαίνει να φέρεται ένα κορίτσι που γίνεται γυναίκα, για τον έρωτα, για τους φόβους του, τις απογοητεύσεις, την εξέλιξη και την εκπλήρωση του στόχου: να διεκδικήσει το μοντέλο την ελευθερία του και να ξεπεράσει τον δημιουργό του.
Ποια είναι η ιδέα πίσω από την Γαλάτεια;
Η ιδέα μου ήρθε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2013, όταν παρακολουθούσα στο πανεπιστήμιο ένα σεμινάριο πάνω στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου και, παράλληλα, μόλις είχα επιστρέψει από το Erasmus μου στο Μπορντό. Ένα απόγευμα, βρισκόμουν σπίτι της θείας μου στη Θεσσαλονίκη και εξιστορούσα στον ανιψιό μου διάφορους μύθους από τις «Μεταμορφώσεις». Συνειρμικά, μου ήρθε η εικόνα μιας νέας γυναίκας, να κάθεται μόνη σε ένα μπαλκόνι στο Μπορντό και να δέχεται την πρόταση ενός γλύπτη να ποζάρει για αυτόν. Αναρωτήθηκα πώς θα είναι η ιστορία μιας Γαλάτειας στον 21ο αιώνα και πώς θα εξιστορούσε η ίδια την ιστορία της. Την ιδέα την έβαλα και την έβγαλα από το συρτάρι πολλές φορές, μέχρι που στις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 2020 ξεκίνησα να γράφω μανιωδώς και ολοκλήρωσα το πρώτο μου μυθιστόρημα.
Άρα ήταν μία ιδέα που είχες καιρό μέσα σου αλλά την υλοποίησες μέσα σε τρεις μήνες. Πως ήταν αυτό το διάστημα για σένα;
Ήταν σαν να είχα συνέχεια πυρετό. Δεν έκανα τίποτα άλλο. Όλη μέρα έγραφα. Έκανα όλα τα απαραίτητα, αλλά ένιωθα σαν να είχα συνέχεια πυρετό. Έτρεμα συνέχεια.
Το εξώφυλλο του βιβλίου «Για μια κάποια Γαλάτεια» της Κατερίνας Λάκκα, με φόντο τον Θερμαϊκό, στη Θεσσαλονίκη.
Υπήρχε κάποιος σκοπός που ήθελες να εκπληρώσεις με αυτό το βιβλίο;
Το βιβλίο το ξεκίνησα γιατί ήθελα να πω την ιστορία του αγάλματος, δηλαδή της γυναίκας που ποζάρει για τον καλλιτέχνη, που σε πάρα πολλές περιπτώσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας και την ιστορία της τέχνης έχει κάνει η ίδια ένα πολύ μεγάλο μέρος της δουλείας του καλλιτέχνη και, όμως, δεν της το αναγνώριζαν ποτέ. Ήθελα αυτή η γυναίκα να πει τη δική της ιστορία. Ταυτόχρονα, σκεφτόμουν πάρα πολύ πόσο είχε μεταμορφωθεί ο μύθος της Γαλάτειας ανά τους αιώνες. Ήθελα αυτή η γυναίκα να απορρίψει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο η πατριαρχία επιχειρεί να πλάσει τις γυναίκες ως καλλιτέχνιδες και ως μούσες. Θέλησα η Γαλάτεια να χαράξει τη δική της πορεία.
Την Γαλάτεια συνοδεύει η Θαλασσινή, που, αν και είναι η δίδυμη της αδελφή, οι χαρακτήρες τους διαφέρουν και αντικρούονται. Γιατί επέλεξες να δημιουργήσεις αυτό το δίπολο;
Όταν ξεκίνησα να γράφω το 2019, μου ήρθε η εικόνα δύο κοριτσιών που μεγαλώνουν μαζί, είναι ίδιες εμφανισιακά, αλλά ουσιαστικά η μία είναι η σκιά της άλλης. Μου φάνηκε πάρα πολύ ενδιαφέρον ότι η Θαλασσινή κατά κάποιον τρόπο αντιστοιχεί πάντοτε στην πράξη και η Γαλάτεια στη σκέψη. Εγώ δεν έχω αδέλφια, αλλά, παρατηρώντας τις ανθρώπινες σχέσεις, μου έκανε πάντα μεγάλη εντύπωση πώς σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει το «έξυπνο» παιδί και πώς τα άλλα παιδιά έπρεπε να αποδείξουν ότι είναι εξίσου καλά σε κάτι. Με ενδιέφερε πολύ να εξερευνήσω πώς ένιωθε το άλλο παιδί και όχι αυτό που είναι το πρώτο σε όλα.
Μέσα από τους δύο χαρακτήρες θίγεις θέματα όπως ο σεξισμός, η πατριαρχία, ακόμα και το coming out. Πώς λειτουργεί η αντίθεση στις οπτικές της Γαλάτειας και της Θαλασσινής και τι ήθελες να αντικατοπτρίζει;
Νομίζω ότι η Γαλάτεια αντικατοπτρίζει μια περίοδο που προσωπικά εγώ έχω περάσει, μετά το τέλος της εφηβείας, κατά την οποία διακατέχεται από εσωτερικευμένο μισογυνισμό, επειδή θεωρεί ότι αυτός θα είναι ο τρόπος να γίνει αποδεκτή από τον κύκλο της. Για αυτόν τον λόγο την τοποθέτησα σε έναν κύκλο παιδιών που θαυμάζουν τους μεγάλους άντρες συγγραφείς. Στη Θαλασσινή, ήθελα να βάλω την αντίδραση σε αυτό τον κόσμο. Δηλαδή, την αντίδραση στην πίεση του να μεγαλώνεις και να προσπαθείς να βρεις ποια είσαι μέσα σε μια πατριαρχική κοινωνία, η οποία σε καταπιέζει, σε αντικειμενικοποιεί, σε κακοποιεί. Η Θαλασσινή έχει απόλυτη επίγνωση αυτών των κινδύνων από πιο μικρή ηλικία, ενώ η Γαλάτεια, επειδή φοβάται, δεν ακούει τόσο το ένστικτό της και προσπαθεί να υιοθετήσει μια στάση που της επιτρέπει να είναι μέλος μιας παρέας, χωρίς να έρχεται σε ρήξη μαζί τους.
Στο βιβλίο υπάρχει μια σοκαριστική περιγραφή ενός βίαιου περιστατικού που βιώνει η Γαλάτεια. Γιατί επέλεξες να συμπεριλάβεις τη σκηνή αυτή;
Προβληματίστηκα πολύ για το εάν έπρεπε να υπάρχει η σκηνή ή απλά αν έπρεπε να συνεχίσω κατευθείαν στο μετά και στις σκέψεις για αυτό το συμβάν. Ήμουν σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση όταν έγραψα για αυτή τη σκηνή. Αυτά τα δύο κεφάλαια δεν μπορούσα καν να τα διορθώσω, πριν στείλω το χειρόγραφο. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο για εμένα. Συνέβη όντως πολύ ξαφνικά στο βιβλίο, γιατί πάρα πολλοί βιασμοί μέσα σε σχέσεις συμβαίνουν κάπως έτσι… Είναι μια σκηνή που είχα σκεφτεί από την αρχή ότι είναι μέρος αυτής της ιστορίας. Με είχε προβληματίσει η ρομαντικοποίηση του βιασμού, ο βιασμός ως φαντασίωση και η βία χωρίς συναίνεση. Εγώ ήθελα να το παρουσιάσω από την πλευρά της γυναίκας που υφίσταται αυτή τη βία πάνω στο σώμα της και βλέπει πώς μεταμορφώνει αυτή η βία το σώμα της βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα.
Θέλω να βάλω στην κουβέντα μας και τις καταιγιστικές αποκαλύψεις του Metoo τον τελευταίο χρόνο στη χώρα μας. Μια μερίδα της κοινωνίας μας συνέχισε να ρωτάει γιατί τώρα, αμφέβαλλαν και δεν τάσσονται με το πλευρό των γυναικών που είναι θύματα. Θέλω τη γνώμη σου πάνω σε αυτό.
Το χειρότερο είναι όχι μόνο ότι δεν πιστεύουν τις επιζώσες αλλά θεωρούν ότι λένε ψέματα για να καταστρέψουν την καριέρα κάποιου ή για να τραβήξουν την προσοχή. Όλες αυτές οι φράσεις, στάσεις και συμπεριφορές αποτελούν κομμάτι του προβλήματος, της πατριαρχίας και της κουλτούρας του βιασμού. Είναι πάρα πολύ δύσκολο για ένα θύμα βιασμού να μιλήσει για αυτό που βίωσε, και νομίζω ότι το πιο δύσκολο είναι ότι δεν ξέρεις ποτέ πώς θα αντιδράσει το άτομο στο οποίο θα μιλήσεις. Δεν ξέρεις ποτέ πώς θα αντιδράσουν οι αστυνομικές δυνάμεις σε περίπτωση που το καταγγείλεις. Στο βιβλίο ήθελα πάρα πολύ να υπάρχουν μορφές υποστηρικτικές και χαρακτήρες που θα πίστευαν αμέσως τη Γαλάτεια. Ήθελα να δείξω τη σημασία του να έχεις έναν υποστηρικτικό περίγυρο, που κατανοεί τη σημασία του MeToo και έναν περίγυρο που αγωνίζεται προκειμένου να ακουστούν όλες οι εμπειρίες. Να προχωρήσουμε σε έναν κόσμο που δεν θα φοβόμαστε πλέον και μέσα στο σπίτι μας και έξω από αυτό.
Ποια είναι η Κατερίνα Λάκκα
Η Κατερίνα Λάκκα γεννήθηκε το 1992 στην Κοζάνη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στην
Κομοτηνή και στο Μπορντώ, και Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης,
όπου και ολοκληρώνει την διδακτορική της διατριβή. Το θέμα της διατριβής της είναι οι
ετεροτοπίες στη λογοτεχνία και συγκεκριμένα στα έργα των Φρανσουά Ραμπελαί, Μιχαήλ
Μπουλγκάκοφ και Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Το πρώτο της μυθιστόρημα Μια κάποια Γαλάτεια κυκλοφόρησε απ’ τις εκδόσεις της Εστίας το 2021. Το podcast της 7-2 θα
συμμετέχει στο 24o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο Εκτός Συναγωνισμού Τμήμα.
Στο βιβλίο του «Αντιπαθητικές λέξεις» ο συγγραφέας πετάει μέσα σε ένα καλάθι λέξεις που περιέγραψαν ιδέες κατά τα έτη 2015-2019, την περίοδο της μεγάλης διαπραγμάτευσης.
Διαβάστε ένα κεφάλαιο που υπογράφει ο Omar El Akkad από το βιβλίο «Ο κόσμος όπως τον ξέραμε: Αναφορές από ένα κλίμα που αλλάζει», σε επιμέλεια των Amy Brady και Tajja Isen
12°
