Πέθανε ο λογοτέχνης, μεταφραστής και ζωγράφος Αλέξανδρος Ίσαρης

Πέθανε το απόγευμα της Πέμπτης σε ηλικία 81 ετών από επιπλοκές του κορωνοϊού ο διάσημος λογοτέχνης, μεταφραστής και ζωγράφος, Αλέξανδρος Ίσαρης.

Σε ανάρτηση που πραγματοποίησε ο εκδοτικός οίκος Κίχλη σημειώνει:

«Αγαπητοί φίλοι, σήμερα το απόγευμα έφυγε από τη ζωή ο Αλέξανδρος Ίσαρης. Δυσαναπλήρωτο το κενό για όσους τον γνωρίσαμε. Θα τον θυμόμαστε μέσα από το πολυσχιδές δημιουργικό έργο του, τα ποιήματα και τα πεζά του, τη ζωγραφική, τις μεταφράσεις, τις φωτογραφίες του. Ήταν ένας άνθρωπος απολύτως αφοσιωμένος στην Τέχνη».

Συλληπητήριο μήνυμα για τον θάνατο του Έλληνα συγγραφέα έστειλε και η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη:

«Για περισσότερο από πέντε δεκαετίες ο Αλέξανδρος Ισαρης εκφράστηκε με πολλά πρόσωπα, με πολλά γνωρίσματα, με πολλές διαφορετικές εκφάνσεις της πολύπλευρης δημιουργικότητάς του. Από την αρχιτεκτονική και την αποτύπωση του ανακτόρου της Ζάκρου, δίπλα στον καθηγητή Νικόλαο Πλάτωνα, μέχρι τη ζωγραφική, την ποίηση, την πεζογραφία, τη μετάφραση, τη γραφιστική, τη φωτογραφία, η τέχνη του Ισαρη δεν είχε περιορισμούς, κανόνες, στεγανά. Στην πλούσια, ευρύτατη εργογραφία του, βρίσκονται ταυτόχρονα οι μεταφράσεις του Ρίλκε και του Μπέρνχαρτντ, με την επιμέλεια του καταλόγου για έργα Μπαχ στο Μέγαρο Μουσικής, και με δεκάδες εξώφυλλα βιβλίων που φιλοτέχνησε για πολλούς εκδοτικούς οίκους. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος έγραφε, ζωγράφιζε, φωτογράφιζε ή έκανε παραγωγή ραδιοφωνικών εκπομπών, πάντα με το ίδιο πάθος και την ίδια προσήλωση στην τέχνη του. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους και στους φίλους του».

Από την πλευρά του, ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης, ανέφερε: 

«Αλέξανδρος Ίσαρης (Γιάννης Δημητριάδης) 1941-2022. Σέρρες, Θεσσαλονίκη, Γκρατς, Βερολίνο, Αθήνα, αρχιτέκτονας, ποιητής, συγγραφέας, μεταφραστής, ζωγράφος, φωτογράφος, γραφίστας… Πολλές ταυτότητες, πολλές ιδιότητες, πολλές ζωές… «Έχω σχεδιάσει πάνω από πεντακόσια εξώφυλλα. Εργάστηκα ως αρχιτέκτονας, αποτύπωσα το μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, έκανα ένα σωρό μεταφράσεις (λογοτεχνικές και θεατρικές), έγραψα έντεκα βιβλία, πραγματοποίησα 10 ατομικές εκθέσεις και συμμετείχα σε 18 ομαδικές, έχω επίσης βγάλει κάπου 2.000 καλλιτεχνικές φωτογραφίες… Νιώθω καμιά φορά ότι έζησα πέντε ζωές!» είχε πει ο ίδιος. Δυσαναπλήρωτο, τεράστιο το κενό που αφήνει στον σύγχρονο πολιτισμό η απώλεια του Αλέξανδρου Ίσαρη, ο οποίος με όποια τέχνη κι αν καταπιάστηκε διακρίθηκε, βραβεύθηκε, αγαπήθηκε. Τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του και τους αναρίθμητους φίλους του».

Αλέξανδρος Ίσαρης: Ποιος ήταν ο σπουδαίος συγγραφέας - Η ζωή και το έργο του

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης γεννήθηκε το 1941 στις Σέρρες. Σπούδασε Aρχιτεκτονική και από το 1962 ώς το 1978 έζησε στη Θεσσαλονίκη. Το 1968 συνεργάστηκε με τον καθηγητή Ν. Πλάτωνα στις ανασκαφές της Κ. Ζάκρου. Από το 1970 ώς το 1978 ήταν υπεύθυνος της ελληνικής σύνταξης του περιοδικού Ausblicke. Έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς δοκίμια, πεζά, ποιήματα και μεταφράσεις σε πολλά περιοδικά. Το 1974 φιλοτέχνησε τα σκηνικά και τα κοστούμια για τους Ιππής του Αριστοφάνη (Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης). Την ίδια χρονιά εκπόνησε τη μελέτη για δύο νέους οικισμούς στους νομούς Φλώρινας και Καστοριάς. Για την πρώτη του ποιητική συλλογή Όμιλος Φίλων Θαλάσσης - Ο Ισορροπιστής, του απενεμήθη το βραβείο Μαρίας Ράλλη (1977). Το 1982 έκανε μια σειρά εκπομπών στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, όπου παρουσίασε Έλληνες και ξένους λογοτέχνες. Το 1985 πήρε μέρος στην Εβδομάδα Ελληνικής Ποίησης που οργανώθηκε στο Άμστερνταμ και στο Χρόνινγκεν. Το 1986 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Θεατρικό Φεστιβάλ του Μύλχαϊμ της Γερμανίας. Το 1978 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου ζει ώς σήμερα, ασκώντας το επάγγελμα του γραφίστα.

Το 1987 κυκλοφόρησε το ολλανδικό περιοδικό De Tweede Ronde με ένα αφιέρωμα στο λογοτεχνικό και εικαστικό του έργο. To 1989 έμεινε επί ένα μήνα στο Μεταφραστικό Κέντρο του Στράλεν της Γερμανίας. Το 1990 ύστερα από πρόσκληση του Ινστιτούτου Γκαίτε επισκέφθηκε σημαντικά πολιτιστικά κέντρα της Γερμανίας όπου συνάντησε σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο των Τεχνών. Τα έτη 1990, 1992, 1994 και 1999 έμεινε στη Βιέννη, ως προσκεκλημένος της Εταιρίας Αυστριακών Λογοτεχνών. Το 1997 εξελέγη ιδρυτικό μέλος της Thomas Bernhard Foundation. Το 1993 διοργανώθηκε στο Βαφοπούλειο Ίδρυμα της Θεσσαλονίκης μία εκδήλωση για να τιμηθεί το λογοτεχνικό του έργο. Το 1996 διάβασε ποιήματά του στο Literaturhaus του Αμβούργου μαζί με άλλους Έλληνες ποιητές. Το 1997 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για το μυθιστόρημα του Τόμας Μπέρνχαρντ Μπετόν. Το 1999 σκηνοθέτησε ένα θέαμα στο Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη με θέμα τον Γερμανικό Ρομαντισμό (Σούμαν και Νοβάλις). Το 1999 παρέδωσε μαθήματα λογοτεχνικής μετάφρασης στο μεταπτυχιακό τμήμα της Γερμανικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Το 2001 εκπροσώπησε την Ελλάδα στον Διεθνή Μήνα Ποίησης που διοργανώθηκε στο Βερολίνο. Την ίδια χρονιά το βιβλίο του Θα επιστρέψω φωτεινός ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (short list). Επίσης το 2001 δίδαξε στο ΕΚΕΜΕΛ της Αθήνας λογοτεχνική μετάφραση επί ένα εξάμηνο. Το 2002 ήταν υποψήφιος για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Μούζιλ Οι αναστατώσεις του οικότροφου Ταίρλες. Το 2004 δημοσιεύτηκαν ποιήματά του στην Antologiadellapoesiagrecacontemporanea (εκδόσεις Crocetti). To 2006 πήρε μέρος στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ποίησης της Λοντέβ ( Ν. Γαλλία). Οκτώ ποιήτριες έγραψαν ποιήματα εμπνευσμένα από το ποιητικό του έργο. Το 2007 του απονεμήθηκε το βραβείο μετάφρασης του ΕΚΕΜΕΛ για το βιβλίο του Λούντβιχ Τηκ Ο Ξανθός Έκμπερτ-Το Ρούνενμπεργκ. Το 2011 ανακηρύχθηκε «Συγγραφέας της χρονιάς» από το περιοδικό Status για το βιβλίο του Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο. Για το ίδιο βιβλίο του απονεμήθηκε την ίδια χρονιά το βραβείο διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω. Την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης του ΕΚΕΜΕΛ για το βιβλίο Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Το 2011 μεταδόθηκε από την τηλεόραση της ΕΡΤ το Παρασκήνιο που ήταν αφιερωμένο σ’ αυτόν. Η σκηνοθεσία ήταν του Γιώργου Σκεύα. Το 2012 δημοσιεύτηκαν ποιήματά του στην Anthologie de la poésie grecque 1975-2005 (Eκδόσεις L’ Harmattan). Επίσης το 2012 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίχλη το διήγημά του Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς. Το 2013 διάβασε ποιήματά του στο Καφέ Γκρι. Την ίδια χρονιά η Όλια Λαζαρίδου διάβασε στο Salon de Bricolage το Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς. Επίσης το 2013 έδωσε μία συνέντευξη στον Χρήστο Παπαγεωργίου στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ. Κυκλοφόρησε το περιοδικό Ο Μανδραγόρας με ένα αφιέρωμα στην ποίησή του. Στο θέατρο Εμπρός παρουσιάστηκε το βιβλίο Anthologie de la poésie greque 1975 - 2005. Από τις εκδόσεις Κίχλη κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του με τον τίτλο Εγώ ένα ξένος, Ποιήματα 1967 - 2011. Το 2013 κυκλοφόρησε το περιοδικό Θεσσαλονικέων πόλις με ένα αφιέρωμα στη ζωγραφική του. Το 2014 παρουσιάστηκε στον Ιανό το βιβλίο του Εγώ ένας ξένος. Ο Μισέλ Βόλκοβιτς παρουσίασε στη Λυών το Εγώ ένας ξένος. Το 2014 του απονεμήθηκε το βραβείο του Public για το Εγώ ένας ξένος. Την ίδια χρονιά πήρε μέρος με 10 φωτογραφίες σε μια ομαδική έκθεση του βιβλιοπωλείου Λεμόνι στην Αίγινα. Επίσης, παρουσιάστηκε το Εγώ ένας ξένος στην Αναγνωστική Εταιρεία της Κέρκυρας.

Ώς τώρα έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του:

• Όμιλος Φίλων Θαλάσσης- Ο Ισορροπιστής (Ποιήματα, Λέσχη του Δίσκου, 1976), 
• Οι παρενέργειες της μοναξιάς (Ποιήματα, Ύψιλον, 1984), 
• Ανάμεσά τους η μουσική (Πεζογραφήματα, Άγρωστις, 1991, Νεφέλη, 1998), 
• Τριστάνοι, (Ποιήματα, Νεφέλη, 1992), 
• Θα επιστρέψω φωτεινός (Ποιήματα, Άγρα, 2000), 
• Πρόσωπα μιας εικοσαετίας (Φωτογραφικά πορτρέτα, Ερμής, 1998), και 
• Γιώργος Χειμωνάς, Χειρόγραφα από το αρχείο του Αλέξανδρου Ίσαρη, (Ίκαρος, 2006).
• Το 2007 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Κάτω από τόσα βλέφαρα. Σημειώσεις για τον Ρίλκε. (Ίκαρος)
• Το 2010 το βιβλίο του Βίνκελμαν ή το Πεπρωμένο με πέντε διηγήματα (Εκδόσεις Κίχλη).
• Το 2013 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κίχλη το διήγημα Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς και το βιβλίο Εγώ ένα ξένος. Ποιήματα 1967 - 2011.

Έχει μεταφράσει τα εξής βιβλία: 

• Μαξ Φρις, Ανδόρρα, Κωνσταντινίδης 1968, Μελάνι 2016.
• Τόμας Μαν, Τόνιο Κρέγκερ, Τραμ 1973, Ύψιλον 1977.
• Ρόμπερτ Μούζιλ, Ο Νεαρός Τέρλες, Βιβλιοθήκη 1977, Ύψιλον 1984, Οι αναστατώσεις του οικότροφου Ταίρλες, Πατάκης 2001.
• Ρόμπερτ Μούζιλ, Το μαγεμένο σπίτι - Η Γκρίτζα, Ηριδανός 1978, Εξάντας 1998.
• Ρότζερ Σάττακ, Μαρσέλ Προύστ, Ηριδανός 1981.
• Πέτερ Χάντκε, Η αγωνία του τερματοφύλακα τη στιγμή του πέναλτι, Εκκρεμές 1984, Σμίλη 1990, Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι, Gutenberg 2017.
• Πέτερ Χάντκε, Λάθος κίνηση, Καστανιώτης 1986.
• Πέτερ Χάντκε, Η ώρα της αληθινής αίσθησης, Καστανιώτης 1986.
• Τόμας Μπέρνχαρντ, Μπετόν, Αξιός/Βαστέρ 1988, Εστία 1996.
• Βίλχελμ Μύλλερ, Το χειμωνιάτικο ταξίδι, Άγρωστις 1988.
• Αντρέι Ταρκόφσκι, Μαρτυρολόγιο, Νεφέλη 1990, Ίνδικτος 2006.
• Εκκλησιαστής, Ολκός 1993.
• Αντόν Τσέχωφ, Τρεις αδελφές, Νεφέλη 1994, Ύψιλον 2005.
• Γκούσταφ Μάλερ, Το τραγούδι της γης, περιοδικό Ποίηση, 1994.
• Γόζεφ Χάυδν, Η Δημιουργία, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1994.
• Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Τα κατά Ματθαίον Πάθη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1994.
• Άρτουρ Σνίτσλερ, Φυγή στο σκοτάδι, Άγρα 1995.
• Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Φιντέλιο, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1995.
• Κλάους Μαν, Λούντβιχ (Σιδερόφραχτο παράθυρο), Άγρα 1996.
• Κλαους Μαν, Ομοφυλοφιλία και φασισμός, Άγρα 1998.
• Τόμας Μπέρνχαρντ, Ο μίμος των φωνών, Άγρα 2000.
• Ελίας Κανέττι, Η άλλη δίκη, Scripta 2000, Αρμός 2016.
• Ρίχαρντ Βάγκνερ, Τριστάνος και Ιζόλδη, Ίκαρος 2002.
• Ρότζερ Σάττακ, Από τη μεριά του Προυστ, Μεταίχμιο 2003.
• Γκέοργκ Μπύχνερ, Λεντς, Άγρα 2005.
• Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, Ο Μαγικός Αυλός, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2005.
• Λούντβιχ Τηκ, Ο Ξανθός Έκμπερτ-Το Ρούνενμπεργκ, Σμίλη 2006.
• Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή, Αρμός 2010.
• Έξι Ευρωπαίοι ποιητές, Gutenberg 2015.
• Βιρτζίνια Γουλφ, Ορλάντο (θεατρική διασκευή της Ιούς Βουλγαράκη), Κάπα 2017.
• Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε, Κίχλη 2018.

Επίσης έχει μεταφράσει τα εξής μουσικά έργα:

• Σεμπάστιαν Μπαχ Τα κατά Ματθαίον Πάθη, 
• Γιόζεφ Χάυδν Η Δημιουργία, 
• Λούντβιχ βαν Μπετόβεν Φιντέλιο, 
• Γκούσταφ Μάλερ Το τραγούδι της γης, και
• Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ Ο Μαγικός αυλός.

Πρωτοπαρουσίασε ζωγραφική του το 1968, όταν πήρε μέρος στο Διαγωνισμό Κώστα Παρθένη όπου τιμήθηκε με έναν έπαινο. Μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει έργα του σε δεκατρείς ατομικές εκθέσεις: Το 1973 στην γκαλερί Ζήτα Μι της Θεσσαλονίκης, το 1981 στις Νέες Μορφές της Αθήνας, το 1981 στην γκαλερί του Βερολίνου Bodo von Langenn,τo 1982 στην Αίθουσα Τέχνης Ηρακλείου, το 1983 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ζωγράφου με πορτρέτα του Καβάφη και το 1993 στην γκαλερί Κρωνίδης της Αθήνας. Επίσης το 1993 στην γκαλερί της Θεσσαλονίκης Παρατηρητής, Το 1999 στην γκαλερί Σκουφά της Αθήνας, το 2000 στην γκαλερί Ειρμός της Θεσσαλονίκης, τα έτη 2004 και 2008 στην γκαλερί 7 της Αθήνας και το 2011 στο βιβλιοπωλείο Λεμόνι της Αθήνας. Η τελευταία του ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2016. Έχει πάρει μέρος σε δεκατρείς ομαδικές εκθέσεις. Το 1996 συμμετείχε στην έκθεση Σουρρεαλισμός - Η ελληνική διάσταση, που διοργάνωσε στην γκαλερί Titanium ο Μάνος Στεφανίδης και το 2009 στην έκθεση Πέρα από το Πραγματικό-Απόηχοι του Σουρρεαλισμού στην Ελλάδα, που οργάνωσε η Μπία Παπαδοπούλου στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Το 2015 πήρε μέρος στην έκθεση Βίοι Παράλληλοι στα κτίρια του πρώην ΕΑΤ ΕΣΑ. Έργα του βρίσκονται σε διαφορές ιδιωτικές συλλογές και ιδρύματα. Έχουν εκδοθεί τρία βιβλία για τη ζωγραφική του: Αλέξανδρος Ίσαρης. Ζωγραφική 1984-1992 με ένα κείμενο της Αθηνάς Σχινά, Ολκός 1993, Αλέξανδρος Ίσαρης-Ο άνθρωπος και το αίνιγμα, με κείμενα των Γιάννη Μπόλη και Ευθυμίας Γεωργιάδου-Κούντουρα, Εξάντας 2004,και Αλέξανδρος Ίσαρης-Ο Νέος της Μοτύης και άλλα μυστήρια με ένα κείμενο της Ευθυμίας Γεωργιάδου –Κούντουρα, Ίνδικτος 2008.

Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου, του Τεχνικού Επιμελητηρίου και της Ενωσης Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.