Ο Εικονογραφημένος Άνθρωπος: Όταν ο Ray Bradbury είδε το μέλλον
«Θα μείνω στον Άρη και θα διαβάσω ένα βιβλίο»
Εικονογραφημένος Άνθρωπος: Παρουσίαση του βιβλίου του Ray Bradbury, που επανακυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση του Βασίλη Δουβίτσα, από τις εκδόσεις Άγρα.
Είναι αξιοσημείωτα πολλές οι φορές που η μυθοπλασία επιστημονικής φαντασίας έχει προβλέψει με σοκαριστική ακρίβεια το μέλλον δεκάδες χρόνια ή και αιώνες μετά την εποχή της. Από τον Jonathan Swift που το 1735 στα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» προέβλεψε με ακρίβεια τους φυσικούς δορυφόρους του Άρη, μέχρι τον Ted Chiang και το μετα-σύμπαν που απλώνεται στο φόντο της πρόσφατης συλλογής διηγημάτων του με τίτλο «Εκπνοή», οι συγγραφείς που συνέδεσαν το όνομά τους με την sci-fi κουλτούρα επέδειξαν ουκ ολίγες φορές την οξεία διορατικότητα που εύλογα οδηγεί στην απομάκρυνση από τον όρο «φαντασία» και στην προσέγγιση της έννοιας του «οράματος».
O αμερικανός συγγραφέας και σεναριογράφος Ray Bradbury ήταν από εκείνους που –έστω και ακούσια– συνέλαβαν από τους πρώτους τη ρεαλιστική διάσταση της «επιστημονικής φαντασίας»– παρότι για εκείνον η «science fiction» ταμπέλα ήταν ένας μεγάλος λόγος σύγχυσης των λογοτεχνικών ειδών. Για τον Bradbury η sci-fi κουλτούρα, ήταν απλώς «η τέχνη του εφικτού», και η μυθοπλασία θα έπρεπε να διαχωρίζεται από τη φαντασία. «Κατ’ αρχάς δεν γράφω sci-fi. Το μοναδικό sci-fi έργο μου είναι το “Φαρενάιτ 451”, το οποίο βασίστηκε σε πραγματικότητα. Η επιστημονική μυθοπλασία είναι μια απεικόνιση του πραγματικού, κάτι που θα μπορούσε να έχει συμβεί, που ίσως να έχει συμβεί. Ενώ η επιστημονική φαντασία αποτυπώνει το μη πραγματικό. Εγώ είμαι ένας συγγραφέας του φανταστικού», δήλωνε επανειλημμένα ο Bradbury σε πανεπιστημιακά συγγραφικά συμπόσια και συνεντεύξεις τα τελευταία χρόνια πριν τον θάνατό του το 2012, υπερθεματίζοντας για τη διαχρονική δύναμη των αρχαίων μύθων που βρίσκονται στον πυρήνα της τέχνης του φανταστικού. Τον διαχωρισμό ωστόσο μεταξύ της ρεαλιστικής μυθοπλασίας και της μυθοπλαστικής φαντασίας ήρθε να καταρρίψει –εκτός από την ενοποιητική απόδοση των ορισμών στην ελληνική γλώσσα– ένα ακόμη έργο του Bradbury, ο εικονογραφημένος του άνθρωπος και οι μυθικές, προφητικές ζωγραφιές του.
Ο «Εικονογραφημένος Άνθρωπος», που κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1951, είναι μια συλλογή διηγημάτων γραμμένων κυρίως τη δεκαετία του 1940 και –σε μεγάλο βαθμό– δημοσιευμένων σε διάφορες εκδοχές σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής. Δεκαοχτώ διηγήματα διαδέχονται το ένα το άλλο στη ραχοκοκαλιά της ιστορίας ενός παράξενου ήρωα, με το κορμί γεμάτο μυστηριώδεις «εικονογραφήσεις» –προδρόμους των σύγχρονων τατουάζ– που τα βράδια ζωντανεύουν και διηγούνται στις σκοτεινές φανταστικές ιστορίες του. Το ευφυές εύρημα εξυπηρετεί ιδανικά τη διαμόρφωση αυτού που στη σημερινή γλώσσα της τέχνης ονομάζουμε συχνά με μεγάλη ευκολία «concept», ενώ παράλληλα δημιουργεί και μεγεθύνει μια αναμονή κοινού για το «τι θα γίνει στο τέλος» που δύσκολα συναντάμε σε μια συλλογή αυτοτελών διηγημάτων. Ποιος είναι ο Εικονογραφημένος Άνθρωπος και ποιος ζωγράφισε πάνω του αυτές τις τρομαχτικές εικόνες από το μέλλον; Ποια θα είναι η επόμενη ζωγραφιά, η επόμενη ιστορία; Τι θα γίνει στο τέλος; Τι θα γίνει με τον Εικονογραφημένο Άνθρωπο, τι θα γίνει με τον κόσμο;
Αυτό το «τι θα γίνει με» συναντάει το «τι θα γινόταν αν» που ο συγγραφέας έθεσε ως συνθήκη διατύπωσης των θραυσμάτων της φαντασίας του, τα οποία με μαγικό τρόπο συνάντησαν τα θραύσματα του μέλλοντος του και του παρόντος μας. Οι ιστορίες του Εικονογραφημένου Ανθρώπου διαπνέονται έντονα από τις αγωνίες και το πνεύμα της εποχής τους, ενώ συγχρόνως αντανακλούν εντυπωσιακά τα μεγάλα προβλήματα και τις προκλήσεις της δικιάς μας εποχής. Ο μακαρθισμός της πρώιμης ψυχροπολεμικής περιόδου επικοινωνεί μέσα από τον καθρέφτη με το είδωλο της σύγχρονης εθνικιστικής προπαγάνδας. Ο σκεπτικισμός απέναντι στην τεχνολογία της τηλεόρασης αντικατοπτρίζει τον σημερινό φόβο του «αγνώστου» της τεχνητής νοημοσύνης. Όσο για τις φυλετικές διακρίσεις των ΗΠΑ του 1950 λίγο διαφέρουν από το φόντο που το στιγμιότυπο ενός ανθρώπου που πεθαίνει στη μέση του δρόμου μιας μεγαλούπολης με μια αστυνομική μπότα στον λαιμό να του στερεί τη ζωτική αναπνοή.
Πέρα από κάποιες προφανείς –και ίσως προσωρινές– αστοχίες της φαντασίας του Bradbury που κατά κύριο λόγο έχουν να κάνουν με την επιλογή των πυραύλων ως βασικού μεταφορικού μέσου της εποχής μετά το 2000 και τη συστηματική εξωγήινη ζωή, τα τατουάζ του Εικονογραφημένου Ανθρώπου μιλάνε στην εποχή μας με την ίδια δύναμη που μίλησαν στα χαοτικά χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα διλήμματα και οι προκλήσεις όχι απλώς παραμένουν τα ίδια στον πυρήνα τους αλλά ζωγραφίζουν ξεκάθαρα πια την απειλή που συνεπάγεται η όποια αποτυχία επίλυσης. Η ίδια εκείνη αιώνια νοσταλγία για ένα εξιδανικευμένο παρελθόν όπου όλα ήταν καλύτερα, αγνά κι ευτυχή παραμένει μια επικίνδυνη εναλλακτική. Η τελευταία νύχτα του κόσμου ίσως να είναι πιο κοντά από ποτέ. Εβδομήντα χρόνια μετά το ντεμπούτο του Εικονογραφημένου Ανθρώπου ο Ray Bradbury συνεχίζει να εικονογραφεί το μέλλον δίνοντας τροφή για σκέψη σε όσους μένουν ακόμη στη Γη και θέλουν να διαβάσουν ένα βιβλίο.
* Ο Εικονογραφημένος Άνθρωπος του Ray Bradbury επανακυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση του Βασίλη Δουβίτσα, από τις εκδόσεις Άγρα τον Ιούλιο του 2021. Συνοδεύεται από επίμετρο του μεταφραστή και ένα κείμενο της Margaret Atwood για τον Ray Bradbury.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.