Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης: Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο

Τετρακόσιες τριάντα επτά σελίδες με Ιαπωνία εφ’ όλης ή και πώς ο Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης έκανε το όνειρό του αληθινό και από την Κυψέλη (ο θρύλος τη θέλει πυκνοκατοικημένη όσο και το Τόκιο) βρέθηκε να ζει μόνιμα πλέον εκεί. Τα «Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο» είναι μια διαρκής περιπλάνηση-ανταπόκριση από τη χώρα με τη ματιά του, που δεν έπαψε ποτέ να αποπλανείται και να γοητεύεται από τις αντιθέσεις της. Το προσόν όμως της έκδοσης είναι η κουλαριστή ψυχραιμία της και η απόστασή της από τις φολκλόρ καταγραφές των περισσότερων ταξιδιωτικών ρεπορτάζ. 

Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης: Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο

Φωτογραφίες και κείμενα με όλα τα σχετικά για τα γνωστά και τα άγνωστα της καθημερινότητας: αυτό είναι το περιεχόμενο του βιβλίου του Μηλιαρέση. Γράμματα και εικόνες, πολιτισμός και ιστορίες Ιαπωνίας, κερασμένα με οξεία διεισδυτικότητα. Το παρελθόν και το μέλλον, η παράδοση και η καινοτομία, το συνηθισμένο και το ασυνήθιστο, η Ανατολή και η Δύση, το ιδιωτικό και το κοινωνικό, το φανερό και το κρυφό, το νόμιμο και το παράνομο, το τυπικό και το αυτοσχέδιο, το προγραμματισμένο και το αυθόρμητο, το διονυσιακό και το απολλώνιο συνυπάρχουν σε μια έκδοση που αψηφά τα στερεότυπα και γι’ αυτό και γοητεύει. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24 Γράμματα και από το Τόκιο ο Γρηγόρης στέλνει άλλη μια ανταπόκριση για τη Φωνή της Αθήνας. 

Άραγε υπάρχουν Ιάπωνες που αγαπούν την Ελλάδα με την ίδια ζέση που λατρεύεις εσύ την Ιαπωνία; Πες το και καρμικό, αλλά την ώρα που ετοιμάζομαι να σε ρωτήσω για τα σχετικά με το βιβλίο, η τηλεόραση απέναντι παίζει ένα ρεπορτάζ που δείχνει μια μπάντα από το Τόκιο να διασκευάζει τη «Φραγκοσυριανή» του Βαμβακάρη!
Σίγουρα υπάρχουν Ιάπωνες που αγαπούν την Ελλάδα και δεν εννοώ μόνο τους Pyramidos που υποπτεύομαι ότι εννοείς (αν και σε αυτούς αρέσει μουσικά όλη η ανατολική Μεσόγειος, όχι μόνο η Ελλάδα). Έχω μια φίλη που έχει ελληνικό εστιατόριο στο Τόκιο, έχω γνωρίσει μια κυρία που τα ελληνικά της είναι τόσο καλά που όχι μόνο είναι μεταφράστρια της πρεσβείας αλλά έχει και δικό της φροντιστήριο, μια άλλη κυρία που διδάσκει ελληνικό πολιτισμό σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Ιαπωνίας και φαντάζομαι ότι υπάρχουν κι άλλοι. Δε θα έλεγα ωστόσο ότι εγώ «λατρεύω» την Ιαπωνία: η σχέση μου μαζί της, αν και πολυετής και περίπλοκη, δεν είναι ακριβώς σχέση «αγάπης». Μάλλον σχέση βαθέος ενδιαφέροντος και περιέργειας είναι –από την πλευρά μου τουλάχιστον καθώς δεν νομίζω ότι η Ιαπωνία ενδιαφέρεται πολύ για εμένα. Ή για οποιονδήποτε άλλον ξένο. 

Πώς θέλεις να διαβάσει ο αναγνώστης το βιβλίο; Σαν ένα ταξιδιωτικό χρονικό, σαν έναν οδηγό για αρχάριους, σαν ένα ολότελα προσωπικό memoir, ή σαν κάτι άλλο;
Από τις τρεις επιλογές, το «οδηγός για αρχάριους» είναι ίσως το κοντινότερο. Δεν είναι «ταξιδιωτικό χρονικό», αφού τα περισσότερα κείμενά του είναι προϊόν παρατηρήσεων, μελέτης (εν τη ευρεία εννοία) και εμπειριών πολλών χρόνων, και δεν είναι «ολότελα προσωπικά», καθώς προσπαθώ να κρατήσω μια απόσταση από αυτό για το οποίο γράφω, με εξαίρεση ένα κείμενο για την πεθερά μου που είναι απολύτως προσωπικό. Σαφώς γράφω για πράγματα που εγώ θεωρώ άξια παρατήρησης, όμως τα επιλέγω και με βάση πόσο συνεισφέρουν στην ερμηνεία της Ιαπωνίας –σίγουρα αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή για το βιβλίο. Πιστεύω ότι αν κανείς ενδιαφέρεται για την Ιαπωνία, ασχέτως βαθμού ή προσανατολισμού του ενδιαφέροντος αυτού, θα βρει πολλά πράγματα γι’ αυτή, γραμμένα στη γλώσσα του και ιδωμένα με τα μάτια κάποιου που καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ του χταποδιού σε μια ταβέρνα στις Κυκλάδες και σε ένα σουσάδικο στο Τόκιο.

© Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης: Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο

© Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης: Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο

Και τι γυρεύεις στην Ιαπωνία, στρατηγέ, εσύ ένας Κυψελιώτης Αθηναίος;
Σαν το Old Spice, είναι μια από εκείνες τις κολόνιες που κρατάνε χρόνια. Άρχισα να ενδιαφέρομαι για την Ιαπωνία από τότε που ήμουν στο δημοτικό, χωρίς να ξέρω γιατί, αν και φαντάζομαι ότι ίσως ο πατέρας μου, που είχε πάει στην Κορέα στον πόλεμο, να είχε πει κάποια ιστορία που έχω ξεχάσει· επίσης τότε είχε γνωρίσει και έκανε και μετά παρέα με έναν παλιό δημοσιογράφο, τον Γιώργο Καράγιωργα, που τον θυμάμαι να λέει ιστορίες από την Ιαπωνία, όπου είχε μάθει και τζούντο, οπότε ίσως και αυτό να έπαιξε ρόλο. Όπως και να ’χει, κάτι μου κίνησε το ενδιαφέρον, διάβαζα ό,τι σχετικό έβρισκα, που τα χρόνια εκείνα, τέλη δεκαετίας του 1970-αρχές δεκαετίας του 1980, βασικά ήταν για τις πολεμικές τέχνες, και άρχισα να ασχολούμαι με το καράτε και αργότερα με το αϊκίντο, το ιάιντο και άλλες πολεμικές τέχνες μιας και δεν υπήρχε τίποτα άλλο ιαπωνικό για να ασχοληθώ. Από το 1995 που μπήκε στη ζωή μου το Ίντερνετ (ναι, πολύ νωρίς: πιθανότατα μάλιστα είχα και το πρώτο μπλογκ στην Ελλάδα, έναν χρόνο πριν εμφανιστεί ο ίδιος ο όρος «μπλογκ»), το πράγμα πήγε πολύ πιο πέρα μιας και υπήρχαν διαθέσιμες πιο πολλές πληροφορίες, βιβλία κ.λπ. και το 2009 ήρθα για την πρώτη μου… επιτόπια έρευνα.

Υποθέτω πως η ζωή σου πλέον ορίζεται από δύο χρονολογίες, πριν επισκεφθείς τη χώρα και μετά που της εγκαταστάθηκες. Ας ξεκινήσουμε από το πριν. Μένεις στην Αθήνα και «ονειρεύεσαι» την Ιαπωνία, να πω; Πώς ξεκίνησε η φάση με τον «κίτρινο» πυρετό;
Αντίθετα με τους μανιακούς των μάνγκα ή του Κουροσάβα ή των χαϊκού, το δικό μου ενδιαφέρον ήταν πάντοτε πιο ψύχραιμο και ποτέ δε σκέφτηκα την Ιαπωνία σαν ιδανικό τόπο -ή σαν τόπο μετανάστευσης- και σε αυτό συνέβαλε και η δουλειά στα Μέσα και η εμπλοκή με τις πολεμικές τέχνες και τον βουδισμό Ζεν, γιατί και τα τρία σε κάνουν αρκετά ρεαλιστή. Σίγουρα ήθελα να έρθω στην Ιαπωνία και σίγουρα βλέποντάς την ζωντανά, και γειώνοντάς την στην πραγματικότητα, κάτι άλλαξε μέσα μου –με την έννοια ότι αποφάσισα, σχεδόν ακαριαία, ότι θα ήθελα να ζήσω εδώ περισσότερο. Το οποίο «περισσότερο» εξελίχθηκε σε μόνιμο.

Και έρχεται η ευλογημένη στιγμή της πρώτης φοράς. Πότε. Και ποιες ήταν οι άγουρες, να υποθέσω σε σχέση με το σήμερα, εντυπώσεις σου;
Με τον κίνδυνο να ακουστώ μπλαζέ, δεν ήταν άγουρες γιατί είχαν πίσω τους σχεδόν τριάντα χρόνια ενασχόλησης, κυρίως θεωρητικής αλλά και πρακτικής –ναι, οι πολεμικές τέχνες είναι περιθωριακή ενασχόληση ακόμα και στην Ιαπωνία, όμως είναι κομμάτι της κουλτούρας της και σίγουρα προσφέρουν γνώσεις γι' αυτή, χώρια που παράλληλα είχα μεταφράσει ως τότε και περισσότερα από είκοσι βιβλία σχετικά. Ακόμα, ήρθα στην Ιαπωνία χωρίς απολύτως καμία προσδοκία, επίσης (υποθέτω) προϊόν της εμπλοκής με τον βουδισμό Ζεν, οπότε οι εντυπώσεις μου δε χρειάστηκε να συγκρουστούν με κάποια φαντασίωση, κινηματογραφική ή άλλη. Υπήρξαν, φυσικά, όμως όπως είχα γράψει σε ένα «Γράμμα» από αυτά που δεν μπήκαν στο βιβλίο, το μόνο σοκ που αισθάνθηκα ήταν στη συνειδητοποίηση ότι δεν αισθάνθηκα σοκ. Για πρώτη φορά στη ζωή μου, αισθάνθηκα ότι βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον που λειτουργεί ακριβώς όπως πρέπει –από τους δρόμους και τα τρένα και τα μηχανήματα ως τους ανθρώπους και την κοινωνία και το κράτος. Και σχεδόν 13 χρόνια μετά, όχι μόνο αισθάνομαι, αλλά ξέρω πια ότι τα πράγματα είναι έτσι. 

Ώσπου το παίρνεις απόφαση και λες μετακομίζω. Αναρωτιέμαι πόσο εύκολο είναι για τον καθένα μας να ζήσει εκεί, να προκόψει και να ενσωματωθεί στη χώρα. Πώς ξεκίνησες και άρχισε να δικτυώνεσαι;
Δεν νομίζω ότι η Ιαπωνία είναι για όλους –γενικά μιλώντας, νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα που να είναι για όλους. Μετανάστευσα στην Ιαπωνία επειδή η Ιαπωνία με τσίγκλαγε από παιδί, επειδή πολλά πράγματα που ήξερα ότι έχει μου έλειπαν (ΠΟΛΥ!) στην Ελλάδα και επειδή έχω κάποια ενδιαφέροντα όπως οι πολεμικές τέχνες ή ο βουδισμός Ζεν ή η αστική κουλτούρα του Έντο (του Τόκιο από το 1600 ως το 1868) που με κρατάνε ακόμα και όταν η Ιαπωνία μου γρυλίζει και μου δείχνει τα δόντια της. Αν κανείς δεν έχει κάποια τέτοια πράγματα, καλύτερα να πάει κάπου αλλού, σε μια χώρα που είναι πιο φιλική προς τους μετανάστες γιατί εδώ, ακόμα και στην τουαλέτα αν θέλεις να πας, αν δεν ξέρεις να διαβάζεις ιαπωνικά, δεν ξέρεις πώς να τη χειριστείς. (Και δεν πιάνω καν το ερώτημα αν κανείς θέλει να ζήσει σε μια χώρα όπου μια τουαλέτα χρειάζεται «χειρισμό» ή τι σημαίνει αυτό για το πώς σκέφτονται οι Ιάπωνες.) 

Ασχολείσαι με πολλά και διάφορα! Μπορείς να τα ιεραρχήσεις με μια σειρά;
Επαγγελματικά κάνω εδώ και 35 χρόνια το ίδιο πράγμα: γράφω και μεταφράζω. Στην Ιαπωνία προστέθηκε και η φωτογραφία την οποία κάποτε είχα σπουδάσει, ούτως ειπείν, αλλά είχα εγκαταλείψει –πλέον τραβάω φωτογραφίες που, εκτός από το δικό μου βιβλίο, έχουν μπει και σε μερικά άλλα, στο πολεμικοτεχνίτικο περιοδικό με το οποίο συνεργάζομαι εδώ και σε ορισμένα σάιτ τρίτων. Επίσης, τα δύο τελευταία χρόνια πριν την πανδημία, είχα αρχίσει να κάνω ξεναγήσεις σε Έλληνες, γεγονός αποκαλυπτικό και για μένα και, από ό,τι είδα, γι' αυτούς μια και, όπως υποψιαζόμουν, ένα ταξίδι εδώ είναι ενδιαφέρον ακόμα και αν δεν είναι κανείς ιαπωνόφιλος. Σχετικά με την ιαπωνική κουλτούρα, μελετάω δύο ένοπλες κλασικές πολεμικές παραδόσεις, έκανα για δύο χρόνια μαθήματα γραφής στο στιλ που χρησιμοποιείται στο θέατρο Καμπούκι και, τα τελευταία πέντε χρόνια, συνεργάζομαι με ένα εργαστήριο που τα τελευταία 150 χρόνια φτιάχνει κάτι αντικείμενα που αγοράζονται (κυρίως) από επιχειρήσεις για γούρια και που λέγονται «κουμάντε» –λέγοντας «γούρια» δεν εννοώ μικρά πραγματάκια που κρεμιούνται σαν μπρελόκ: οι κουμάντε ξεκινάνε από δέκα πόντους και φτάνουν ή και ξεπερνούν τα δύο μέτρα! Και ασκούμαι και στον βουδισμό Ζεν για 19 χρόνια. 

Ο μύθος της χώρας (εργατικοί, πρωτοπόροι, tech junkies, φιλοσοφημένοι, μοδάτοι και ευγενικοί) κρατά ακόμα για μένα, που μένω εκτός και ό,τι ξέρω για τα του Ήλιου της έχει να κάνει με τις ταινίες του Σόνι Τσίμπα ή τα βιβλία του Μίσιμα ή του Τανιζάκι, τις γκέισες, τα Χάτζο Σατόρι σπαθιά του Ταραντίνο, τις μηχανές Γιαμάχα και τα Asics Tiger σνίκερ, τα Harajuku kids και το σούσι. Βέβαια στην Ελλάδα, όπως και παντού στον πλανήτη, η λατρεία της Ανατολής τον τελευταίο καιρό έχει να κάνει με τη Νότια Κορέα, που, εκτός από τη βιομηχανία της τεχνολογίας, σαρώνει την ποπ κουλτούρα· όλη ασχολούνται με το Παιχνίδι του Καλαμαριού και ακούνε K-pop. Πόσο κοντά ή πόσο μακριά βρίσκονται οι δυο κουλτούρες;
Τα τελευταία 100 και κάτι χρόνια, βασικά η Κορέα αντιγράφει την Ιαπωνία –και η K-pop μια αντιγραφή της J-pop είναι, τόσο στο περιεχόμενο όσο και στην εμφάνιση (που είναι κομμάτι του περιεχομένου). Ιστορικά, η Ιαπωνία έχει επηρεαστεί από την Κορέα με την έννοια ότι διάφορα στοιχεία του κινεζικού πολιτισμού έρχονταν στην Ιαπωνία μέσω Κορέας λόγω γεωγραφίας. Δεν είμαι πάντως ο πιο αρμόδιος να μιλήσω για τους Κορεάτες μια και τους ξέρω μόνο σαν τουρίστες στην Ιαπωνία και μου έχει κάνει εντύπωση πόσο ίδιοι είναι μεταξύ τους ως προς τα κουρέματα και τα γυαλιά: στερεοτυπικά ίδιοι!

Φαγητό: Πες αλήθεια, δε νοσταλγείς χωριάτικη σαλάτα, γύρο στα κάρβουνα, γιουβετσάκια, κεφτεδάκια και λοιπά ελληνικά; Πέρα από την πλάκα, το ρωτώ γιατί βρίσκω το διατροφικό έναν πολύ σημαντικό παράγοντα, που μαζί με τον καιρό και τα διαφορετικά ήθη -για παράδειγμα, στο φλερτ και στις διαπροσωπικές κοινωνικές σχέσεις- καθορίζουν απόλυτα αποφάσεις τύπου… να μείνω ή να φύγω.
Συμφωνώ απολύτως για το φαγητό, όμως, αν θέλω να είμαι απολύτως ειλικρινής, δε συμπάθησα ποτέ ιδιαίτερα την ελληνική κουζίνα και μάλλον συμφωνούσε και το σώμα μου, γιατί κάτι χρόνιες ενοχλήσεις στο στομάχι εξαφανίστηκαν εντός τριμήνου εδώ και δεν επανεμφανίστηκαν. Η αλήθεια είναι ότι μεγάλωσα λίγο ανορθόδοξα καθώς, λόγω προβλημάτων υγείας του πατέρα μου, η μητέρα μου μαγείρευε με πολύ μεγαλύτερη φειδώ στα λάδια και στα μπαχαρικά από ό,τι οι περισσότερες Ελληνίδες της γενιάς της. Από εκεί και ύστερα, χωριάτικη σαλάτα και κεφτέδες και γιουβέτσι μπορώ να φτιάξω κι εδώ: στην Ιαπωνία ζω, όχι σε κανένα απίθανο νησί του Νότιου Ειρηνικού! Το μόνο πράγμα που μου λείπει για να πετύχω την κλασική αστική κουζίνα της μητέρας μου είναι η Φυτίνη, αν και υπάρχουν μαγειρικά λίπη που την πλησιάζουν, και όσο για τον γύρο, υπάρχουν τα ντονεράδικα των Τούρκων που είναι αρκετά κοντά. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα: πάντοτε ήμουν, ας πούμε, «χρηστικός» καταναλωτής φαγητού, δηλαδή έτρωγα γιατί έπρεπε, όχι γιατί με ενδιέφερε το φαγητό. Αυτό άλλαξε στην Ιαπωνία τόσο επειδή ήθελα να την καταλάβω καλύτερα όσο και επειδή, για πρώτη φορά, βρέθηκα σε ένα μέρος με πραγματικά πολυδιάστατη κουζίνα –αμφιβάλλω αν υπάρχει αλλού στον κόσμο κουζίνα με τόσες διαφορετικές επιλογές. Το μόνο πράγμα που θα ήθελα πού και πού είναι κανένα ελληνικό τυρί γιατί εδώ υπάρχει μόνο φέτα, για την οποία δεν τρελαίνομαι. 

Επιστρέφω στο βιβλίο. Αν κρίνω από τις συχνές ψηφιακές αναρτήσεις σου, το χαρτί της έκδοσης θα μπορούσε να θεωρηθεί και σαν Volume 1, αφού άνετα τα κείμενα και οι φωτογραφίες σου θα μπορούσαν να τυπογραφηθουν και σε πολλές άλλες εκδοτικές συνέχειες. Έχεις τέτοιον στόχο κατά νου;
Έχω πολλά «Γράμματα» ακόμα, όμως δεν ξέρω αν θα υπήρχε ενδιαφέρον για έναν δεύτερο ή έναν τρίτο τόμο –αυτό θα φανεί από το πώς θα πάει το βιβλίο εκτός πανδημίας. Και έχω και μερικές διαφορετικές ιδέες, αφού, όσο περνάει ο χρόνος, καταλαβαίνω καλύτερα την Ιαπωνία και μπορώ να γράψω καλύτερα γι' αυτή. Όμως και αυτό εξαρτάται από το αν υπάρχει ενδιαφέρον από τον κόσμο. 

Αθήνα - Τόκιο, με το χέρι στην καρδιά: ποια είναι εύκολη και ποια όχι; Όπως επίσης και πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι για κάποιον να μεταναστεύσει εκεί και να ξεκινήσει, επαγγελματικά μιλώ, μια νέα ζωή. Και αν ναι, ποιοι τομείς προσφέρουν ακόμα ευκαιρίες;
Με το ένα χέρι στην καρδιά και το άλλο σε μια ντάνα ιερά κείμενα όλων των γνωστών θρησκειών, το Τόκιο! Ποτέ δεν αισθάνθηκα την Αθήνα σαν «εύκολη» και ποτέ δεν αισθάνθηκα το Τόκιο σαν κάτι άλλο παρά σαν «εύκολο», ακόμα και όταν είχα περάσει 40 χρόνια στην Αθήνα και δέκα μέρες στο Τόκιο. Για τη μετανάστευση, όπως είπα πρωτύτερα, το Τόκιο (και γενικά η Ιαπωνία) δεν είναι η καλύτερη επιλογή γιατί η Ιαπωνία είναι πιο πολύ για τους Ιάπωνες από ό,τι είναι η Ελλάδα για τους Έλληνες ή η Γαλλία για τους Γάλλους. Οι Ιάπωνες ποτέ δεν κατάλαβαν απολύτως τι σημαίνει να μην είσαι Ιάπωνας και πάντοτε σε αντιμετωπίζουν με αμηχανία, σαν να περιμένουν ότι θα κάνεις κάτι που δεν πρέπει και δικαίως, γιατί σχεδόν πάντα θα το κάνεις, επειδή αγνοείς τα έντεκα εκατομμύρια «κάτα» («μοντέλα» ή «τρόπους») που έχουν επινοήσει για να είναι λειτουργική και απροβλημάτιστη η ζωή τους σε ένα μέρος απάνθρωπα δύσκολο. Φυσικά μπορείς να ζήσεις εδώ, και δεν το λέω μιλώντας μόνο προσωπικά: έχω γνωρίσει και άλλους ξένους που το έχουν κάνει, όμως όλους εμάς οι Ιάπωνες μας αποκαλούν ενίοτε «χένα γκάιτζιν» που σημαίνει «αλλόκοτος» ή «περίεργος» ή «εκκεντρικός ξένος» επειδή αφήσαμε τις χώρες που γεννηθήκαμε για να ζήσουμε σε μια άλλη και παλεύουμε να μάθουμε μια πολύ δύσκολη γλώσσα και εκατοντάδες πολύ δύσκολες συνήθειες και κανόνες, πράγματα δηλαδή που εκείνοι δεν κάνουν σχεδόν ποτέ. 
Θα έλεγα ότι αν όντως ενδιαφέρεται κανείς για μετανάστευση στην Ιαπωνία, θα πρέπει να την επισκεφθεί τουλάχιστον μία φορά και δη για τουλάχιστον έναν μήνα –αυτό θα το έλεγα για κάθε χώρα, όμως πιστεύω ότι ισχύει εδώ περισσότερο από ό,τι αλλού. Όχι ότι έτσι θα δει τον επαγγελματικό χώρο (ο οποίος περιλαμβάνει επίσης πολλές ιδιαιτερότητες όπως οι χαμηλοί, αναλογικά, μισθοί, οι συχνά φεουδαρχικοί όροι εργασίας ή η σχεδόν απόλυτη βεβαιότητα ότι η δουλειά ενός ξένου θα είναι κατά 90% είτε χειρωνακτική, είτε διδασκαλία αγγλικών), αλλά τουλάχιστον θα ξέρει πού τελειώνει ο Ακίρα Κουροσάβα και πού αρχίζει ο ανιψιός του ο Χιρόσι, που δουλεύει σε μια μεγάλη εταιρεία και κάθε πρωί στριμώχνεται στο τρένο για να πάει να δουλέψει δέκα ώρες την ημέρα, ενίοτε έξι μέρες την εβδομάδα. Όσο Ιαπωνία είναι ο πρώτος και οι ήρωές του, άλλο τόσο είναι και ο δεύτερος και οι συνάδελφοί του και το πιο εντυπωσιακό πράγμα στην Ιαπωνία είναι ότι όλα αυτά είναι μέρη ενός σφιχτού πολιτισμικού συνεχούς που ξεκινάει από την «Ιστορία του Γκέντζι», το πρώτο μυθιστόρημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που γράφτηκε το 1008 και φτάνει ως τη Χατσούνε Μίκου, την τραγουδίστρια-ολόγραμμα που δίνει συναυλίες με ζωντανή μπάντα μπροστά σε χιλιάδες θεατές.