Βιβλιο

Σίλβερβιου: εκατό τοις εκατό John le Carré

Μια αντικατασκοπεία πέντε αστέρων σε μια μυθοπλασία ολκής

4754-202316.jpeg
Στέφανος Τσιτσόπουλος
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Βιβλιοκριτική στο νέο μυθιστόρημα Σίλβερβιου του John Le Carre, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell.
Τζον λε Καρέ © EPA/GUIDO MANUILO

Βιβλιοκριτική στο νέο μυθιστόρημα Σίλβερβιου του John Le Carre, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell.

«Όμως το Σίλβερβιου κάνει κάτι που κανένα άλλο μυθιστόρημα του le Carré δεν έχει κάνει ως τώρα. Παρουσιάζει μια υπηρεσία κατακερματισμένη: γεμάτη με τις δικές της πολιτικές κλίκες, όχι πάντα καλή απέναντι σε αυτούς που πρέπει να εκτιμά, όχι πάντα πολύ αποτελεσματική ή σε εγρήγορση, και τελικά όχι και τόσο σίγουρη, πλέον, ότι έχει λόγο ύπαρξης. Στο Σίλβερβιου, οι κατάσκοποι της Βρετανίας, όπως και πολλοί από εμάς, έχουν χάσει τη σιγουριά τους για το τι σημαίνει χώρα και για το ποιοι είμαστε κατά βάθος. Αυτό που συμβαίνει με τον Κάρλα στο Οι Άνθρωποι του Σμάιλι συμβαίνει κι εδώ με τη δική μας πλευρά: η ανθρωπιά της υπηρεσίας αποδεικνύεται πολύ λίγη για τον σκοπό της· και αυτό οδηγεί στο ερώτημα αν ο σκοπός άξιζει το κόστος. Πιστεύω ότι του ήταν δύσκολο να πει αυτά τα πράγματα δυνατά. Πιστεύω ότι συνειδητά ή όχι δεν άντεχε να είναι ο άνθρωπος που θα έλεγε αυτές τις αλήθειες προς και για έναν θεσμό που του πρόσφερε καταφύγιο όταν ο ίδιος ήταν ένα χαμένο σκυλί χωρίς περιλαίμιο στα μέσα του εικοστού αιώνα».

Ο Νικ Κόρνγουελ είναι ο μικρότερος γιος του Τζον λε Καρέ. Το παραπάνω απόσπασμα περιέχεται στον επίλογο του Σίλβερβιου. Έκρινα σκόπιμο να το παραθέσω για τον μελλοντικό αναγνώστη που αναρωτιέται αν το Σίλβερβιου γυρίζει πίσω στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και η απάντηση είναι όχι. Το Σίλβερβιου, από ό,τι καταλάβατε δεν διαδραματίζεται τότε που τα μπλοκ ήταν δύο, και τα ηθικά και των δύο πλευρών ήταν ακμαία και ταγμένα στην ιερότητα της ιδεολογίας που υπηρετούσαν, πεπεισμένα εντεύθεν και εκείθεν για το καλό του σκοπού, άρα και των μέσων προς επίτευξη. Κάθε άλλο.

Στο τελευταίο βιβλίο του, ο Τζον λε Καρέ θέτει σε δύο από τους κεντρικούς ήρωες του μυθιστορήματος, τον Πρόκτορ, που διεξάγει την εσωτερική έρευνα για να βρει τη διαρροή, και τον Έντουαρντ (σε αυτόν στρέφονται οι υποψίες), το ίδιο ακριβώς δίλημμα: τι οφείλει κάνεις στην πατρίδα του όταν έχει πάψει να την αναγνωρίζει;

silvervioy.jpg
Και στη μέση του Πρόκτορ και του Έντουαρντ, νά κι ο Τζούλιαν, πρώην χρηματιστής του Σίτι, που, μπαφιασμένος από τις συναλλαγές των χρηματιστηρίων, τα παρατάει όλα και αποτραβιέται σε μια μικρή πόλη στις ακτές της Ανατολικής Αγγλίας. Ανοίγει ένα βιβλιοπωλείο και μπλέκει σε μια ιστορία προδοσίας, όπου οι ιδεολογίες του παλιού κόσμου μοιάζει να έγιναν πιο ρευστές και από χυλό. Η κατασκοπευτική συνθήκη του σήμερα είναι γεμάτη από ηθικές αμφισημίες και γρήγορα καθίσταται σαφές ότι αυτός ήταν εξαρχής ο στόχος του Τζον λε Καρέ. Να γράψει, δηλαδή, μια ιστορία όπου τίποτα δεν είναι πια σαν αυτό που ήταν, από τη στιγμή που ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε και το Τείχος έπεσε, όμως μαζί τους το παιχνίδι όχι απλά δεν τελείωσε μα, τουναντίον, αναδιατάχτηκε. Καινούργιες παρτίδες άρχισαν. Πόλεμος στην Βοσνία και διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, νέα φάση του Παλαιστινιακού και του Αραβικού ζητήματος, πόλεμος και διάλυση του Ιράκ, νέοι αστερίσκοι στην παγκόσμια σκακιέρα της φρίκης, νέοι πόλεμοι, νέα συστήματα, νέες διαρροές και αμηχανίες για τις βρετανικές υπηρεσίες που εμπλέκονται, θέλουν δεν θέλουν, ξανά με τη Μέση Ανατολή και ακόμα παραμέσα.

Οι γυναίκες της ιστορίας: η Ντέμπορα, σύζυγος του υπό ερεύνηση Έντουαρντ που την αργοσβήνει ο καρκίνος, μια πρώτης τάξης κάποτε αναλύτρια του Circus· η κόρη τους Λίλι, που μεταφέρει μηνύματα σε κάποιους στο Λονδίνο.

Η ιστορία του βιβλίου ξεκινά με τον ερευνητή Πρόκτορ να μην ξέρει από πού να το πιάσει, όταν ο Έντουαρντ και η οικογένειά του, που κατοικούν στο σπίτι Σίλβερβιου, δείχνει πως έχουν σχέση με τη διαρροή. Λε Καρέ χωρίς διαρροές στην ιστορία του ισούται με τζιν δίχως τόνικ ή σκοτς χωρίς σόδα! Νευρικοί διάλογοι, σκιαγραφήσεις ψυχολογικών προφίλ, ευάλωτοι υπερήλικες πλέον παλιοί κατάσκοποι που στη δύση της ζωής τους αποτιμούν πορείες αλλά και συνεχίζουν να ορίζονται από τα τραύματα του παρελθόντος, και ορίστε το τελευταίο μυθιστόρημα του υπέρτατου χρονικογράφου της βρετανικής αντικατασκοπείας.

«Κι έτσι αγναντεύοντας έναν απέραντο μαύρο ωκεανό μια σκοτεινή νύχτα στην Κορνουάλη, θυμήθηκα το Σίλβερβιου. Δεν το είχα διαβάσει, ήξερα όμως ότι υπήρχε. Όχι ημιτελές αλλά βαλμένο στην άκρη. Δουλεμένο ξανά και ξανά. Το είχε ξεκινήσει αμέσως μετά το Μια Ευαίσθητη Αλήθεια, το οποίο τείνω να θεωρήσω ως το τέλειο απόσταγμα του έργου του· έναν έξοχο συνδυασμό δεξιοτεχνίας, σοφίας, πάθους και πλοκής». Λόγια του γιου του από τον επίλογο του βιβλίου και πάλι. Αλλά πιθανόν και του καθένα που θα διαβάσει αυτήν την ιστορία. Τελειώνοντάς το κάθε μέλος του Τζον λε Καρέ φαν κλαμπ θα επαναβεβαιώσει τον κανόνα: ο συγγραφέας, που λατρεύτηκε τοτεμικά, παρέμεινε εύρωστος και η γραφή του ρωμαλέα μέχρι και το τέλος της ζωής του. Long live...

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία
Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία

Κάθε τελευταία Τετάρτη του μήνα, στις 7 μ.μ., το Ζάτοπεκ γεμίζει από χρώμα: κόκκινο, μπλε και λευκό ― της αγάπης, της θάλασσας και του χιονιού

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.