- CITY GUIDE
- PODCAST
-
36°
Το επικίνδυνο έργο ενός βιογράφου
Οι βιογραφίες των Stephen Hawking και Philip Roth ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις στα θέματά τους - και μόνο μία από αυτές λειτουργεί
![eleni_helioti_1.jpg eleni_helioti_1.jpg](/images/120x120/3/jpg/sites/default/files/eleni_helioti_1.jpg)
![Άντρας με σταυρωμένα χέρια πάνω σε χαρτιά Άντρας με σταυρωμένα χέρια πάνω σε χαρτιά](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2021/07/26/writing.jpg)
Το δύσκολο έργο τού να συνθέτεις τη βιογραφία μιας εμβληματικής προσωπικότητας με αφορμή το άρθρο της Nilanjana Roy στο FTWeekend
Οποιοσδήποτε συγγραφέας αναλάβει τη «ζόρικη» δουλειά τού να γράψει μια βιογραφία πρέπει να αποφασίσει από την αρχή εάν πρόκειται να αφαιρέσει το πέπλο της διασημότητας που περιβάλλει την προσωπικότητα αυτή ή να ενεργήσει ως φύλακας του μύθου. Δύο πρόσφατες βιογραφίες, μία για τον βρετανό θεωρητικό φυσικό Stephen Hawking και μία για τον αμερικανό συγγραφέα και μυθιστοριογράφο Philip Roth −δύο γίγαντες στους αντίστοιχους τομείς τους, οι οποίοι πέθαναν και οι δύο το 2018− απεικονίζουν αυτές τις αντιφατικές προσεγγίσεις. Μόνο μία από αυτές φαίνεται να «λειτουργεί».
Τα πάντα γύρω από τον Stephen Hawking είχαν αναπόφευκτα μια «επικάλυψη» λαμπερής φήμης. Γεννήθηκε το 1942 στο Oxfordshire, την 300ή επέτειο του θανάτου του Galileo Galilei. Είχε μια λαμπρή καριέρα παρά τη μάχη του με την αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση και το έργο του ήταν καταλυτικό στο να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί και πώς υπάρχει το σύμπαν. Όταν το 1992 το περιοδικό Time τον ονόμασε τον «κληρονόμο του Αϊνστάιν», το κορυφαίο σε πωλήσεις βιβλίο του Hawking «A Brief History of Time» (1988), είχε πουλήσει 1,7 εκατομμύρια αντίτυπα.
Ο μύθος απειλεί να εκλείψει την επιστήμη, ο θρύλος κατακλύζει σχεδόν τον άνδρα, αλλά η βιογραφία του Charles Seife «Hawking, Hawking: The Selling of a Scientific Celebrity» μας διδάσκει πως μπορείς να γράφεις δίκαια αλλά κριτικά για τη μεγαλοφυΐα και τη φήμη. «Η εικόνα του καθηγητή είχε ενσωματωθεί σε μια πελώρια αντίφαση», γράφει ο Seife. «Πνευματικά ανήκε σε ένα μακράν ανώτερο επίπεδο από τη σφαίρα του φυσιολογικού ανθρώπου. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, μπορούσε να αντιμετωπιστεί σαν ένα σχεδόν άψυχο αντικείμενο».
Οι αναγνώστες συγκεντρώνονταν στις διαλέξεις του Hawking και στις αναγνώσεις των βιβλίων του που έκανε σε βιβλιοπωλεία. Φωτογραφήθηκε με τον Πάπα Φραγκίσκο, με τον Νέλσον Μαντέλα, με τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β'. Τον Οκτώβριο του 2017, όταν το Πανεπιστήμιο του Cambridge ανέβασε τη διδακτορική διατριβή του Hawking από το 1965, η πληθώρα θαυμαστών του ήταν τέτοια που «έπεσε» η ιστοσελίδα. Η έρευνα του Hawking σχετικά με τη φύση των μαύρων τρυπών, του χωροχρόνου και του διαστελλόμενου σύμπαντος, έλκυσε τη φαντασία του κοινού − ακόμα κι αν δεν κατανοούσαν όλοι τη φυσική.
Μια άλλη εντυπωσιακή αλλά ατελής λύση είναι η απόφαση του Seife να ακολουθήσει τη ζωή του Hawking ανάποδα. Είναι ριψοκίνδυνη σαν τεχνική καθότι ο αναγνώστης πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια για να ακολουθεί τις χρονικές μεταβάσεις στη ζωή του επιστήμονα, καθώς ξεκινά από την αύρα του Hawking στα 70 του και μεταβαίνει στο πρωτοποριακό έργο που έκανε στις μαύρες τρύπες στα σαράντα και τα τριάντα του, και μετά στη ζωή του ως νεαρός φοιτητής, ανέγγιχτος ακόμα από την ασθένεια που θα συνδεόταν άρρηκτα μαζί του. Όμως ο Seife, συγγραφέας και ακαδημαϊκός επιστήμονας του οποίου τα προηγούμενα βιβλία περιλαμβάνουν το «Zero: The Biography of a Dangerous Idea and Decoding the Universe», μας δίνει ένα συναρπαστικό −και πλήρως ανθρώπινο− πορτρέτο.
Μακάρι ο βιογράφος του Philip Roth, Blake Bailey, να είχε επιδείξει την ίδια λογική και τον ίδιο σκεπτικισμό στην τεράστια, 921 σελίδων, βιογραφία της ζωής του συγγραφέα, «Philip Roth: A Biography». Ο Roth, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 85 ετών το 2018, ήταν ένας από τους πιο σπουδαίους συγγραφείς της εποχής του και τα μυθιστορήματά του, από το «Portnoy’s Complaint» ως το «The Human Stain», δεν εξυμνούνται απλά, αλλά διαβάζονται και λατρεύονται ακόμα και σήμερα.
![Philip Roth © EPA/MONDADORI PUBLISHING HOUSE Philip Roth](/images/w734/3/jpg/sites/default/files/philip-roth.jpg)
«Δεν θέλω να με ανασυγκροτήσεις. Κάνε με ενδιαφέρον». Αυτή ήταν η εντολή του Roth στον Bailey, όμως αυτή ήρθε αφού είχε ήδη απολύσει έναν βιογράφο επειδή δεν ήταν αρκετά συμπονετικός.
![«Φίλιπ Ροθ: Η Βιογραφία» από τον Blake Bailey «Φίλιπ Ροθ: Η Βιογραφία» από τον Blake Bailey](/images/w250/3/jpg/sites/default/files/philip-roth-biography.jpg)
Αυτό το μήνα, ο Bailey και οι εκδότες του WW Norton δέχθηκαν κριτική αφού ο συγγραφέας κατηγορήθηκε για σεξουαλική επίθεση. Ο λογοτεχνικός ατζέντης του Bailey τον απέρριψε και ο οίκος WW Norton αποφάσισε να διακόψει μόνιμα την έκδοση του βιβλίου. Ο Bailey αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, αποκαλώντας τους «απατηλές κατηγορίες». Αλλά το «παλιομοδίτικο» επιχείρημα που διατυπώθηκε σε ολόκληρο το βιβλίο του Bailey −ότι η ιδιοφυΐα ουσιαστικά δικαιολογεί την εξωφρενική, αδικαιολόγητη, ή ασυγχώρητη συμπεριφορά− φαίνεται να «μιλάει» τόσο για τη στάση του συγγραφέα του όσο και για το αντικείμενο του βιβλίου του.
Όπως ο Roth, έτσι και ο Hawking δεν ήταν άγιος. «Γυρίστε πίσω το ρολόι και αυτό που αναδύεται είναι ένας πραγματικός άνθρωπος: παθιασμένος, αλαζονικός και πονηρός, καθώς και ζεστός, πνευματώδης και λαμπρός», γράφει ο Seife. Αμφισβητώντας τόσο τους δομικούς κανόνες της βιογραφίας όσο και τους μύθους γύρω από τον άνθρωπο, καταφέρνει να απελευθερώσει το αντικείμενό του.
*Με στοιχεία από FTWeekend
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.