Βιβλιο

Διαβάσαμε το «Σάγκι Μπέιν» του Douglas Stuart και μαγευτήκαμε

Μεγάλη λογοτεχνία; Αδιαμφισβήτητα και χωρίς όρους

4754-202316.jpeg
Στέφανος Τσιτσόπουλος
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Διαβάσαμε το «Σάγκι Μπέιν» του Douglas Stuart και μαγευτήκαμε

Παρουσίαση και βιβλιοκριτική του μυθιστορήματος «Σάγκι Μπέιν» του Douglas Stuart, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Υπάρχουν βιβλία που σου ραγίζουν την καρδιά και το «Σάγκι Μπέιν» είναι ένα τέτοιο. Θατσερική Γλασκόβη, αρχές της δεκαετίας του 1980. Πόλη σε παρακμή, ανθρακωρυχεία και μεταλλεία κλειστά, ανεργία, βροχή, παγωνιά, βουνά από τύρφη και στάχτες, η εργατική τάξη στην κόλαση και το πυρ το εξώτερο: το παιχνίδι λέγεται επιβίωση. Και η Άγκνες Μπέιν, η μητέρα του Σάγκι, δεν ξέρει να το παίζει. Κι ας ονειρεύεται πράγματα σπουδαία, ένα δικό της σπίτι, μια ζωή με μεγάλες πολυτέλειες όπως οι ηρωίδες των περιοδικών, έναν άντρα που θα τη λατρεύει και μια οικογένεια μακριά από την γκρίζα και καταθλιπτική ζωή των υποβαθμισμένων προαστίων. «Δεν μπορούσε να τον βοηθήσει με τα μαθηματικά στο σπίτι, και μερικές φορές μπορεί να πέθαινες της πείνας αλλά φαΐ από αυτήν δεν θα ’τρωγες, τώρα όμως ο Σάγκι την κοίταζε και καταλάβαινε ότι σ’ αυτό ακριβώς υπερείχε. Κάθε μέρα βαμμένη και με το μαλλί φτιαγμένο, έβγαινε από τον τάφο της και σήκωνε το κεφάλι ψηλά. Όταν εξευτελιζόταν με το ποτό, την επομένη σηκωνόταν, φορούσε το καλύτερο παλτό της κι αντιμετώπιζε τον κόσμο».

Όταν ο άντρας την εγκαταλείπει, η Άγνες, ο Σάγκι και τα άλλα δυο αδέλφια του θα βρεθούν σε αδιέξοδο και, όσο η Άγκνες θα βουλιάζει στον αλκοολισμό, τόσο περισσότερο και τα παιδιά θα αναγκαστούν να φεύγουν για να σώσουν τον εαυτό τους. Όμως ο μικρός Σάγκι μένει σε αντίθεση με τα άλλα δυο. Ελπίζει πως οι καλύτερες μέρες θα ’ρθούν, πως το σκοτάδι είναι παροδικό, το φως είναι θέμα χρόνου να λάμψει... « Ας υποσχεθούμε πως θα είμαστε ολοκαίνουργιοι. Ας υποσχεθούμε πως θα ‘μαστε φυσιολογικοί, προσευχήθηκε ο Σάγκι, καθώς κρατιόντουσαν από το χέρι σαν νιόπαντροι».

Ο Douglas Stuart γράφει ωμά αλλά και τρυφερά, μιλά για την ακραία φτώχεια και τις διαλυμένες οικογένειες, η ιστορία του είναι βουτηγμένη στον εθισμό και τη σεξουαλικότητα, το μυθιστόρημα καθηλώνει από την πρώτη στιγμή. Και η εργατική τάξη δεν αγιοποιείται, οι άνεργοι δεν φορούν φωταστέφανο, η κόλαση της Άγκνες και του Σάγκι έχει τα ονόματα και τα επίθετα όλων αυτών που τρέφονται από τα επιδόματα ανεργίας: απατεώνες και μέθυσοι ταξιτζήδες, τσογλάνια συμμαθητές, κλέφτρες που λιμένονται τις ούτως ή άλλως πενιχρές κοινωνικές παροχές, μουρλοί συγγενείς και ανάλγητοι δάσκαλοι, το σύμπαν του Σάγκι Μπέιν κατοικείται όχι από περήφανους εργάτες αλλά από ανήθικους και εξαθλιωμένους φτωχοδιάβολους.

Ο Stuart περνάει την εργατική τάξη από πριονοκορδέλα: το μπούλινγκ και η σεξουαλική παρενόχληση πάνε σύννεφο, η σεξουαλική εκμετάλλευση και το ρίξιμο (όλοι εναντίον όλων) φτιάχνουν ένα σκηνικό που καταρρίπτει κάθε έννοια ανθρωπιάς. Ναι, ο Σάγκι είναι ιδιαίτερος, χορεύει σαν κορίτσι, αγαπά να παίζει με κούκλες, δεν τα καταφέρνει στο ποδόσφαιρο, είναι «λούγκρα» και «πουστάκι», η δε μάνα του είναι «γαμιόλα», ξελογιάστρα και επικίνδυνη. Τα σώματά τους πονάνε, διαλύονται, οι ψυχές τους υποφέρουν, ο λυρικός ρεαλισμός του Stuart αγγίζει τον Ντίκενς αλλά στιγμές πιάνει και τις θερμοκρασίες του Ίρβινγκ Γουέλς: ένα Trainspotting χωρίς όμως την ξέσαλη ηδονοθηρία του Ρέντον και της παρέας του, χωρίς μουσική τέκνο και πιθανότητα διαφυγής από τα σκατοπροάστια και τη μιζέρια. Ίσως γι’ αυτό το βιβλίο πριν εκδοθεί έφαγε τριαντακάτι απορρίψεις από ισάριθμους εκδότες.

Ο Σάγκι Μπέιν θα εξόργιζε και τους κομ ιλ φο φιλελεύθερους αλλά και τους ευαίσθητους μαρξιστειδείς: μια λογοτεχνία που δεν χρωστά να στρατευθεί, ειδικά για εμπορικούς-αναγνωστικούς λόγους σε κανέναν. Μια λογοτεχνία αιχμής, απελπιστικά θλιμμένη αλλά και σχεδόν ελπιδοφόρα, καθώς η ικανότητα του Stuart να καταδύεται στις έντονες αντιφάσεις πλέκει ένα μυθιστόρημα όπου το τραγικό και το αστείο, το συμπονετικό και το βασανιστικό συνυπάρχουν. Ο Σάγκι Μπέιν μυρίζει αγάπη χωρίς όρια και βρομερά fish'n chips όπως σερβίρονται στις κακοφημότερες των παμπ της Γλασκόβης. Ανασκαλεύει τα κοινωνικά περιττώματα της πόλης και τη χρεοκοπία κάθε ανθρωπισμού, όμως την ίδια στιγμή ο συγγραφέας αναποδογυρίζει την άσχημη και θλιβερή πλευρά με την ευγένεια και την ομορφιά, που κρύβονται μέσα στην καρδιά του Σάγκι.

Η δέσμευση, η αφοσίωση, η αγάπη άνευ όρων που όλα τα νικά και όλα τα υπομένει, διερευνούν μεγαλειωδώς τη σχέση της μητέρας με τον γιο. Μια σπάνια ωδή για την περηφάνεια του διαφορετικού και την αξία της αφοσίωσης. Και μια έκδοση που τεχνικά αγγίζει αυτό που λέμε βιβλίο αναφοράς: το σκληρό εξώφυλλο, η πανέμορφη κουβερτούρα που το τυλίγει, το μεγάλο σχήμα και η εξαιρετική τυπογραφία του το τοποθετούν κατευθείαν στο ράφι με τα κλασικά. Ο «Σάγκι Μπέιν» ήδη έγινε βιβλίο αναφοράς και για τα παγκόσμια αλλά και για τα ελληνικά γράμματα.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Το κουίρ βιβλίο του μήνα: Η Λέσλι Άμπσερ «Στο σπίτι με τα μυστικά»
Το κουίρ βιβλίο του μήνα: Η Λέσλι Άμπσερ «Στο σπίτι με τα μυστικά»

Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.