PEN Greece: Η ελληνική λογοτεχνία απέκτησε το δικό της δίκτυο

Η ελληνική λογοτεχνία αποκτά το δικό της παράρτημα του PEN International. Μετά από συνεχή δουλειά και επικοινωνία ανθρώπων από τον εγχώριο κλάδο του βιβλίου με το PEN International επί ενάμιση χρόνο, η ίδρυση του PEN Greece είναι γεγονός. Η δημιουργία του ελληνικού δικτύου συγγραφέων και ανθρώπων από τον χώρο του βιβλίου, ψηφίστηκε ομόθυμα στο Διεθνές Συνέδριο του PEN.

Το διεθνές δίκτυο ανθρώπων που ασχολούνται με το βιβλίο PEN International ιδρύθηκε το 1921 στο Λονδίνο. Στόχος είναι η προώθηση της λογοτεχνίας, η συνεργασία μεταξύ συγγραφέων και λογοτεχνιών των χώρων καθώς και η προάσπιση της ελευθερίας του λόγου. Λειτουργεί σε περισσότερες από 100 χώρες με περισσότερα από 140 εθνικά κέντρα. 

Όσον αφορά το ελληνικό παράρτημα του PEN International, σκοπός του είναι «η προσπάθεια ενίσχυσης της εξωστρέφειας της ελληνικής λογοτεχνίας, η δημιουργία διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στους Έλληνες δημιουργούς με ανθρώπους από άλλα λογοτεχνικά περιβάλλοντα και η συμβολή στη διάδοση της φιλαναγνωσίας σε εθνικό επίπεδο». Επιπλέον, «η ανάληψη δράσεων και η στήριξη πρωτοβουλιών που αποσκοπούν πάντοτε στη διατήρηση και στη διαφύλαξη του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και της διακίνησης των ιδεών». 

Η ομάδα που έχει αναλάβει την πρωτοβουλία για τη σύσταση του PEN Greece, αποτελείται από τους: Χρήστο Οικονόμου, Εριφύλη Μαρωνίτη, Δημήτρη Σωτάκη, Ντίνα Σαρακηνού, Πανίνα Καρύδη, Τέσυ Μπάιλα, και Λίνα Πανταλέων που διατελούν μέλη της προσωρινής διοίκησης. Πέρα όμως από αυτή την ομάδα, στο ελληνικό δίκτυο συμμετέχουν πεζογράφοι, ποιητές, εκδότες και άνθρωποι του βιβλίου, οι οποίοι αποτελούν την ιδρυτική ομάδα του PEN Greece.

Ποια είναι η ιδρυτική ομάδα του PEN Greece;

Με αλφαβητική σειρά: Κώστας Ακρίβος, Φιόνα Ανδρικοπούλου, Ευγενία Βασιλακάκη, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Στέφανος Δάνδολος, Σάρα Θηλυκού, Μιχάλης Καλαμαράς, Πανίνα Καρύδη, Αργύρης Καστανιώτης, Ζέφη Κόλια, Παναγιώτης Κολέλης, Ηλίας Μαγκλίνης, Κατερίνα Μαλακατέ, Δημήτρης Μανούκας, Παυλίνα Μάρβιν, Εριφύλη Μαρωνίτη, Ανδρέας Μήτσου, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Τέσυ Μπάιλα, Χρήστος Οικονόμου, Λίνα Πανταλέων, Ελένη Παπαγεωργίου, Κάλλια Παπαδάκη, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Βασίλης Παπαθεοδώρου, Τατιάνα Παπαματθαίου, Μανώλης Πιμπλής, Νέστορας Πουλάκος, Άννα Ρούτση, Ντίνα Σαρακηνού, Δανάη Σιώζιου, Αλέξης Σταμάτης, Κώστας Στοφόρος, Δημήτρης Σωτάκης, Κλαίτη Σωτηριάδου, Έρση Σωτηροπούλου, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Μάκης Τσίτας, Κατερίνα Φράγκου, Θανάσης Χειμωνάς, Γιώργος Χουλιάρας, Χρήστος Χρυσόπουλος.

Το ιστορικό που οδήγησε στην ίδρυση του PEN Greece

Το αποτέλεσμα της ημερίδας με τίτλο «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό» που διοργανώθηκε το 2019 από το Literature.gr με την στήριξη της UNESCO, έδειξε ότι δεν υπήρχε μια στρατηγική για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και ένα επίσημο παράρτημα του παγκόσμιου δικτύου που ενώνει τον συγγραφικό κόσμο και τον χώρο του βιβλίου γενικότερα. 

Στο πλαίσιο των διαδικτυακών εκδηλώσεων της 17^ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης το 2020. παρουσιάστηκε και η πρώτη επίσημη εκδήλωση του PEN Greece με θέμα: «Γιατί το PEN GREECE τώρα;». Την εκδήλωση συντόνισε η συγγραφέας, διευθύντρια του Literature.gr και ταμίας της προσωρινής διοίκησης του PEN Greece, Ντίνα Σαρακηνού.

Η Ντίνα Σαρακηνού ανέφερε ότι η ίδρυση του PEN στην Ελλάδα «θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στον χώρο της ελληνικής γραμματείας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό». Συγκεκριμένα είπε ότι: «Από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τους Έλληνες δημιουργούς είναι αυτό της εξωστρέφειας της ελληνικής λογοτεχνίας. Η ίδρυση του PEN Greece, ενός ευέλικτου, ενεργού οργανισμού, ο οποίος θα λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές του PEN International, θα βοηθήσει την ελληνική λογοτεχνία να αποκτήσει περισσότερους διαύλους επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο και θα συμβάλλει στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινής γνώμης για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην ελευθερία της έκφρασης και του λόγου. Με την ίδρυση του PEN Greece, η ελληνική λογοτεχνία θα μπει σε μια νέα εποχή. Για να επιτευχθεί αυτό, τον τελευταίο ενάμισι χρόνο η ομάδα της προσωρινής διοίκησης του  PEN Greece χρειάστηκε να συνεργαστεί στενά με τα στελέχη του PEN International, να καταθέσει στοιχεία για την ελληνική λογοτεχνία και την ελευθερία της έκφρασης στην Ελλάδα και να διοργανώσει δύο συναντήσεις για τον κόσμο του βιβλίου με σκοπό την παρουσίαση του διεθνούς δικτύου, των αξιών που το διέπουν και τις δυνατότητες που ανοίγονται στους Έλληνες δημιουργούς ως μέλη του PEN Greece».

Ο Χρήστος Οικονόμου που ανακοίνωσε την επίσημη ένταξη του PEN Greece στο PEN International, αναφέρθηκε στην ιστορία και ανέλυσε τους στόχους του ελληνικού δικτύου είπε: «Το ελληνικό PEN είναι πλέον μια πραγματικότητα και αυτό μας δίνει την απαιτούμενη ελευθερία κινήσεων στο να υλοποιήσουμε τις ιδέες και τα σχέδιά μας», συμπλήρωσε ο Χρήστος Οικονόμου ο οποίος ανακοίνωσε την επίσημη ένταξη του PEN Greece στο PEN International, «έναν από τους πλέον δραστήριους οργανισμούς στον χώρο της λογοτεχνίας και της ελευθερίας της έκφρασης. Μια ένταξη η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα στο ετήσιο διεθνές συνέδριο του PEN International, που πραγματοποιήθηκε ψηφιακά με κέντρο το Λονδίνο, στις αρχές Νοεμβρίου 2020». 

Η γραμματέας του PEN International και πρόεδρος του PEN Εσθονίας Kätlin Kaldmaa δήλωσε ότι «η πρωτοβουλία αυτή που η οποία ξεκίνησε πριν από ενάμιση χρόνο, έχει αγκαλιάσει μια μεγάλη ιδρυτική ομάδα, αποτελούμενη από σαράντα δύο δημιουργούς του λόγου, πεζογράφους, ποιητές, εκδότες και αναγνώστες». 

Η Εριφύλη Μαρωνίτη δήλωσε - μεταξύ άλλων - ότι: «Πρέπει να υπάρξει μια πολιτική, μια δικτύωση, μια μελέτη των καλών πρακτικών των χωρών που έχουν καταφέρει να προβάλλουν τη λογοτεχνία τους, καθώς και θεματικές στοχεύσεις. Ενδεχομένως η προβολή και η προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας έχει να κάνει με την εν συνόλω προβολή και προώθηση του αφηγήματος για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Ίσως πρέπει να ξανασκεφτούμε τί είναι αυτό που 'πουλάμε' στους διεθνείς συνομιλητές μας - πέρα από τη θάλασσα και το καλό μεσογειακό κλίμα». 

Τέλος, ο Δημήτρης Σωτάκης αναφέρθηκε και στο γεγονός ότι: «παρόλο που το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης θεωρείται αυτονόητο, πολλές φορές αυτό δεν ισχύει, τόσο στη χώρα μας όσο και σε γειτονικές μας χώρες. Ακόμα και η θέση της γυναίκας δεν είναι αυτή που θα έπρεπε στην Ελλάδα. Υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που δεν μπορούν να εκφραστούν με σαφή τρόπο σε σχέση όχι μόνο με τη λειτουργικότητα της κοινωνικής τους υπόστασης αλλά και σε σχέση με την καλλιτεχνική τους έκφραση, όπως οι LGBTQI κοινότητες. Γι’ αυτό το λόγο είναι φλέγον ζήτημα η ίδρυση του PEN Greece, καθώς θα μπορεί να πάρει θέση σ' αυτό, μπορεί να είναι ένας καταλύτης και να λειτουργήσει υπέρ αυτών των μειονοτήτων». Ο συγγραφέας τόνισε ότι θα πρέπει να τεθούν στόχοι συγκεκριμένοι για την ελευθερία της έκφρασης και την ανάδειξη της γυναικείας λογοτεχνικής έκφρασης και μίλησε για την ανάγκη να υπάρξουν επισκέψεις στα σχολεία και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, ώστε τα παιδιά να μάθουν τι σημαίνει ελευθερία της έκφρασης. 

Οι ομιλητές μίλησαν για τα μελλοντικά σχέδια του νέου οργανισμού που περιλαμβάνουν την προσπάθεια ανάδειξης των φωνών των μειονοτήτων που αποτελούν ένα ζωτικό κύτταρο του μωσαϊκού των αφηγήσεων της χώρας. Οι δράσεις θα ανανεώνονται διαρκώς και θα υπάρχουν: στοχευμένες ημερίδες, χαρτογράφηση των Ελλήνων συγγραφέων που ζουν στο εξωτερικό και γράφουν ενίοτε σε άλλη γλώσσα, δίγλωσση τουλάχιστον χαρτογράφηση των βιβλιοθηκών των αστικών κέντρων, αλλά και των βιβλιοπωλείων. Επιπλέον, στήριξη της λογοτεχνίας των γυναικών που οι δημιουργίες τους προκαλούν αίσθηση, στήριξη των μεταφραστών και των επιμελητών. Τέλος, δικτύωση με τις λογοτεχνίες των γειτονικών μας χωρών για να εντοπιστούν τα σημεία σύγκλισης, συνεργασίες για νέους σχεδιασμούς και προτάσεις και αξιοποίηση των 140 PEN centers που εδρεύουν σ’ όλο τον κόσμο.