Συνέντευξη με τον Γιάννη Ξανθούλη για το νέο του βιβλίο «Ζωή μέχρι χθες» (εκδ. Διόπτρα), το παρελθόν, την Αθήνα, το λοκντάουν και το εμβόλιο κατά της Covid-19
Στο «Ζωή μέχρι χθες», το νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις τον περασμένο Νοέμβριο (εκδ. Διόπτρα), ο Γιάννης Ξανθούλης αφηγείται μια ιστορία στην Αθήνα του ’60 και του σήμερα σε μια διαρκή αντιδιαστολή της ασκητικής ζωής και της παράδοσης στα πάθη. Με κεντρική ηρωίδα τη –συνομήλική του- Αμφιτρίτη Βράνη του Κυρίλλου, ενός αφροδισιολόγου της Αχαρνών, και συμπρωταγωνιστές τα πρόσωπα που κινούνται εντός και πέριξ του αρχοντικού – ιατρείου της οικογένειας, εκτυλίσσεται μια ανατρεπτική πλοκή καθοδηγούμενη από –συχνά φιλήδονα- ένστικτα, μυστικά, αλληλουχία συμπτώσεων και τους καθωσπρεπισμούς της εποχής. Με αφορμή το νέο του βιβλίο, που τον απασχολούσε τα τελευταία τρία χρόνια, ο συγγραφέας μιλά στην Athens Voice για την ιστορία και τους ήρωές του, το παρελθόν, την παλιά Αθήνα που ο ίδιος περιγράφει και πολλοί νοσταλγούν, τους καθωσπρεπισμούς του σήμερα, την εμπειρία και τη διάλεκτο της πανδημίας και την πίστη του στη χημεία.
Τι κρατάτε από το 2020;
Το μυθιστόρημά μου «Ζωή μέχρι χθες» που με απασχολούσε βασανιστικά από το 2018. Ταξίδευα και το κουβαλούσα συνέχεια μαζί μου. Σαν οδοντόβουρτσα. Τώρα ευτυχώς πήρε τον δρόμο του. Κατά τα άλλα, κυκλοφορώ με βεβαίωση ότι βγήκα έξω για άσκηση…
Πώς περνάτε αυτό το νέο «λοκντάουν»;
Ονειρεμένα. Καταριέμαι τις διατροφικές προτιμήσεις των Κινέζων και προσδοκώ ανάσταση εμβολίων. Τι άλλο…
Σας έχει δώσει τροφή για κάποιο νέο βιβλίο η εμπειρία του εγκλεισμού τον τελευταίο ένα χρόνο;
Καθόλου. Έχω διαβάσει όμως πολύ. Ακόμη μπορώ και εισπράττω ηδονή από το διάβασμα. Είναι η παρηγοριά μου.
Πώς βλέπετε τη συζήτηση που γίνεται για την ορολογία, ελληνική ή ξένη, της πανδημίας;
Δεν ξαφνιάζομαι αφού έτσι κι αλλιώς το λεξιλόγιο των «ελληνόνυμων», που λέει κι ο Γιανναράς, έχει μειωθεί δραματικά. Όπως τα κάλαντα των Χριστουγέννων τραγουδούνται κυρίως εις την αγγλική, έτσι και η πανδημία απαιτεί τον σχετικό διεθνισμό της. Τουλάχιστον το «εμβόλιο» το λέμε ακόμη εμβόλιο…
Το νέο σας βιβλίο, «Ζωή μέχρι χθες» αφηγείται μια ιστορία πέντε δεκαετιών, με κάποια κενά ενδιάμεσα λόγω των δραματικών εξελίξεων στη ζωή της κεντρικής ηρωίδας, Αμφιτρίτης Βράνη. Είναι τελικά η αφήγηση μιας ζωής «μέχρι χθες» ή για τη ζωή του χθες;
Αφορά τη ζωή της ηρωίδας μου, που διανύει την ηλικία των 73 χρόνων με την απόφαση να κλείσει όλα τα προηγούμενα χρόνια της οριστικά σε ένα… χθες.
Πιστεύετε πως σήμερα έχουμε απελευθερωθεί από τους καθωσπρεπισμούς εκείνης της εποχής που, σε μεγάλο βαθμό, καθόρισαν την πορεία των ηρώων σας;
Σήμερα περνάμε μια μεταλλαγμένη πουριτανική περίοδο αφού εξαντλήσαμε όλο το απόθεμα της τόλμης μας. Γι' αυτό και κάθε τόσο ξεπετιούνται εφευρέτες ενός αναχρονιστικού καθωσπρεπισμού με ιδιοτέλεια στα όρια του γελοίου. Η Αμερική εννοείται ότι πρωτοστατεί και σε αυτό με βλακώδεις ακρότητες. Οι ήρωές μου δεν διανοούνται αυτές τις βλακείες, όπως άλλωστε κι εγώ.
Η αφήγηση εξελίσσεται σε μεγάλο μέρος στην Αθήνα του ’60, με εστίαση σε μια περιοχή της Αχαρνών, την τοπογραφία της οποίας αναλύετε γλαφυρά σε πολλά σημεία. Τι σημαίνουν οι πόλεις για σας;
Οι πόλεις μοιράζουν τα μυστικά τους στους ευαίσθητους κατοίκους τους. Σε όσους μπορούν δηλαδή να αφουγκραστούν την ιστορία των αισθημάτων πίσω από το προφανές τουριστικό ήθος. Τουλάχιστον αυτή είναι η δική μου άποψη για την αληθινή γοητεία των πόλεων.
Συμμερίζεστε τη νοσταλγία που διατυπώνεται κάποτε για εκείνη την «παλιά Αθήνα»;
Όλα παλιώνουν με εκπληκτική ταχύτητα οπότε δεν μπορείς να κυνηγάς τόσων ειδών νοσταλγίες. Σίγουρα και η Αθήνα, μια τόσο παλιά πολιτεία, διαθέτει πλούσιο υπόστρωμα νοσταλγίας, όμως τι μπορείς να κάνεις; Οπότε βρίσκεις περίπου λογικό να είναι περιτριγυρισμένος από άφθονο Ισλάμ ο ναός του Αγίου Παντελεήμονος της Αχαρνών.
Η Αμφιτρίτη, ως κεντρική αφηγήτρια, κάνει συχνά αναφορές στην αντικαταθλιπτική θεραπεία που λαμβάνει. Έχετε μιλήσει κι εσείς για μια περίοδο κατάθλιψης που βιώσατε, την οποία ξεπεράσατε επίσης «με τη βοήθεια της χημείας». Έχουμε, ξεπεράσει, λέτε, το ταμπού που υπάρχει για τη χρήση τους;
Από τη χημεία, ειδικά τούτο τον καιρό περιμένουμε την ελευθερία, τη σωτηρία και πολλά άλλα. Όσο για την κατάθλιψη, είναι μια ύπουλη περίπτωση που δεν χαρίζεται σε κανέναν. Άρα… η χημεία βοηθά.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, η πλοκή καθοδηγείται ταχέως από μια σειρά από συμπτώσεις. Είναι κάτι που θα πρέπει να αφουγκραζόμαστε;
Οι συμπτώσεις καθόρισαν τη ζωή μου όπως και τις ζωές των ηρώων μου. Συνήθως λέμε «μικρός που είναι ο κόσμος», εγώ όμως προτιμώ έναν απέραντο κόσμο που επιβεβαιώνει την ασήμαντη ανθρώπινη υπόσταση με ξαφνιάσματα…
Τι ρόλο παίζουν οι απόντες από τη ζωή μας, με τα ίχνη που αφήνουν, όπως αναφέρεται στη σύνοψη του βιβλίου;
Για μένα απόντες και παρόντες συνυπάρχουν σε ένα δραματικό ενεστώτα χρόνο. Έτσι νιώθω κι έτσι ακριβώς το αφηγούμαι χωρίς να υπαινίσσομαι μεταφυσικές περικοκλάδες.
Νοσταλγείτε κάτι από το παρελθόν σας;
Απολύτως τίποτα. Όταν ήμουν νέος νομίζω ότι νοσταλγούσα το μέλλον μου.
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
Το βιβλίο του, με τον τίτλο «Στον ίδιο δρόμο», είναι από κάθε άποψη ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Τόσο γιατί αφηγείται μια γοητευτική ζωή, όσο και γιατί είναι γοητευτική η γραφή του.
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
6°
