Κλέφτικα τραγούδια μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες

Κλέφτικα Τραγούδια​
 
ΟΛΥΜΠΟΣ 
Ο Όλυμπος κι ο Κίσσαβος τα δυο βουνά μαλώνουν​
γυρίζει τότ’ ο Όλυμπος και λέγει του Κισσάβου​
«Μη με μαλώνεις, Κίσσαβε, ω τουρκοπατημένε.​
Εγώ ‘μ’ ο γέρων Όλυμπος, στον κόσμον ακουσμένος.​
Έχω εξήντα δυο κορφές και δυο χιλιάδες βρύσες​
πάσα βρύση και φλάμπουρον, παντού κλαδί και κλέφτης.​
Στην υψηλήν μου κορυφήν αετός είν’ καθισμένος​
και εις τα νύχια του κρατεί κεφάλ’ ανδειωμένου: ​
«Κεφάλι μου, τι έκαμες κι είσαι κριματισμένον;»​
«Φάγε, πουλί, τα νιάτα μου, φάγε και την ανδρεία μου,​
να κάμεις πήχην το φτερόν και πιθαμήν το νύχι.​
Στον Λούρον, στο Ξερόμερον αρματολός εστάθην.​
Στα χάσια και στον Όλυμπον δώδεκα χρόνους κλέφτης.​
Εξήντ’ αγάδες σκότωσα κι έκαυσα τα χωριά των,​
κι όσους στον τόπον άφησα, και Τούρκους κι Αρβανίτες,​
είναι πολλοί, πουλάκι μου, και μετρημόν δεν έχουν.​
Πλην ήρθε κι η αράδα μου στον πόλεμον να πέσω’»

---

Πληροφορίες για την έκδοση Κλέφτικα τραγούδια μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες (1824-1843), του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων 

Στην υποδοχή από την ευρωπαϊκή λογιοσύνη των δημοτικών μας τραγουδιών, ιδιαίτερα εκείνων που συνδέονται με τον αγωνιστικό βίο των Κλεφτών μας εισάγει ο τόμος Κλέφτικα τραγούδια μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες (1824-1843), που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων.

Η ιστορία ξεκινάει το 1824-1825, όταν ο Γάλλος φιλόλογος και ιστορικός Κλωντ Φωριέλ εξέδωσε στο Παρίσι μια δίτομη συλλογή Ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, μεταφρασμένων στα γαλλικά. Η συμβολή του υπήρξε καθοριστική, γιατί σηματοδότησε τη στροφή του ενδιαφέροντος της καλλιεργημένης ευρωπαϊκής κοινής γνώμης από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό στη σύγχρονη πολιτισμική δημιουργία των Ελλήνων της εποχής. Ακολούθησαν, τα επόμενα χρόνια, μεταφράσεις και εκδόσεις ελληνικών δημοτικών τραγουδιών και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: στα γερμανικά, τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά. Στην εκδοτική αυτή παραγωγή πρωτοστάτησαν σημαντικά ονόματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και λογιοσύνης, όπως ο Βόλφγκανγκ Γκαίτε, ο Βίλχελμ Μύλλερ, ο Π.Μ.Λ. Τζος, ο Τσαρλς Μπρίνσλεϋ Σέρινταν, ο Νικολό Τομμαζέο, ο Ν.Ι. Γκνιέντιτς, ο Γεώργιος Ευλάμπιος.

Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής ανθολογούνται περί τα δώδεκα τραγούδια από κάθε γλώσσα υποδοχής: τη γαλλική, τη γερμανική, την αγγλική, την ιταλική και τη ρωσική. Στόχος είναι, με τα δείγματα αυτά, ο αναγνώστης να σχηματίσει εικόνα του λογοτεχνικού αλλά και του πολιτικού ενδιαφέροντος, στο πλαίσιο του φιλελληνικού κινήματος, των Ευρωπαίων, για τη δημοτική ποίηση των Νεοελλήνων, στις αρχές και τα μέσα του 19ου αιώνα.

Όπως σημειώνουν οι συντελεστές της, η έκδοση αποτελεί μια μικρή ανταπόδοση στο μέγα δώρο του Φωριέλ, των άλλων συλλεκτών-εκδοτών και των μεταφραστών. Στο βιβλίο αυτό έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε και δύο εκτενή μελετήματα γραμμένα από δύο άριστους γνώστες των δημοτικών, και ειδικά των κλέφτικων, τραγουδιών: την Εισαγωγή του Αλέξη Πολίτη («Οι κλέφτες και τα τραγούδια τους») και το Επίμετρο του Παντελή Μπουκάλα («Τα κλέφτικα, ψηφίδες από την “Ιλιάδα” της νεότερης Ελλάδας»). Ο τόμος συμπεριλαμβάνει ζωγραφικά έργα εμπνευσμένα από την Ελληνική Επανάσταση.

Όπως τονίζει στον Πρόλογό του ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας, το ανθολόγιο αυτό «πιστοποιεί τη διάρκεια ενός αδάμαστου λαού που από την εποχή της “αρχαιολογίας” του Θουκυδίδη μέχρι το 1821 πάλευε και τραγουδούσε, για να στεφανώσει το μεγαλύτερο έπος της σύγχρονης ιστορίας του, την Εθνική Παλιγγενεσία, με τα κλέφτικα τραγούδια. Αξίζει όχι απλώς να τα διαβάσετε, αλλά και να τα μελετήσετε!».

Η έκδοση εντάσσεται στον Κύκλο Δράσεων «1821-2021. Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση» του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, ενός προγράμματος που αναπτύσσεται σε τρεις άξονες (Ιστορία - Αρχεία - Μνήμη) και περιλαμβάνει εκδόσεις, ερευνητικά προγράμματα και εκδηλώσεις, με την ευκαιρία της επετείου.

Κλέφτικα τραγούδια μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες (1824-1843), εισαγωγή Αλέξης Πολίτης, επίμετρο και επιμέλεια Παντελής Μπουκάλας, επιλογή τραγουδιών Παντελής Μπουκάλας – Αλέξης Πολίτης, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2020, σελ 192, €10.