Αναγνώστης με αιτία: Ο Άρης Σφακιανάκης γράφει κριτική για το βιβλίο «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα» του Amor Towles, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα
«Πώς περνάς στην καραντίνα;» με ρωτάνε ενίοτε διάφοροι φίλοι.
Ζω μόνος σ’ ένα διαμέρισμα 100 τετραγωνικών, στον β΄ όροφο μιας θηριώδους κατάλευκης πολυκατοικίας που μοιάζει με υπερωκεάνιο που έχει ποντίσει δίπλα στο μετρό του Νέου Κόσμου. Από το μπαλκόνι μου έχω θέα στην Ακρόπολη με τον καινούργιο φωτισμό διά χειρός Ελευθερίας Ντεκό.
«Αν εξαιρέσουμε», λέω στους φίλους μου, «το γεγονός ότι δεν μπορώ να συναντήσω την αγαπημένη μου που ζει στα υπερβόρεια προάστια, μια χαρά περνάω στην καραντίνα. Διαβάζω βιβλία που παραγγέλνω στους τοπικούς βιβλιοπώλες, ξεκίνησα να γράφω νέο μυθιστόρημα, βλέπω σειρές στην τηλεόραση, κι όταν έρθει η ώρα για τη γυμναστική μου κατεβαίνω στο μακρινάρι υπόγειο γκαράζ της πολυκατοικίας όπου τρέχω πάνω κάτω ώσπου να συμπληρώσω πέντε χιλιόμετρα, παίζω σκουός στους τοίχους ή απαγγέλω αποσπάσματα από λόγους του Κικέρωνα για να μην κλείσει εντελώς το λαρύγγι μου από την αφωνία».
«Τυχερέ!» μου λένε συνήθως οι παντρεμένοι φίλοι μου.
Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω πώς θα ένιωθα αν χρειαζόταν να παραμείνω φυλακισμένος στην πολυκατοικία για πολύ καιρό. Πώς θα ήταν αν δεν υπήρχαν τα sms εξόδου; Πώς αντέχει ένα αγρίμι στο κλουβί του χωρίς να τρελαθεί;
Κι αφού, ως γνωστόν, το σύμπαν αποκρίνεται στα υπαρξιακά μας ερωτήματα, ιδού φτάνει στα χέρια μου μυθιστόρημα 600 σελίδων με τον θελκτικό τίτλο: «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα». Συγγραφέας ένας Αμερικάνος, ο Amor (Amor!) Towles. Ήρωας του βιβλίου είναι ένας Ρώσος αριστοκράτης που βρίσκεται εγκλωβισμένος στη Μόσχα στις αρχές της μπολσεβίκικης επανάστασης. Ένας Λευκός στην εποχή των Κόκκινων. Ένας καλοντυμένος εστέτ ενώπιον του λαϊκού κομισαριάτου. Ένας γοητευτικός αργόσχολος που θεωρείται απειλή για τις ιδέες του νέου καθεστώτος.
Ο ήρωας του Amor (Amor!) περνάει από μια συνοπτική δίκη και καταδικάζεται σε μια ομολογουμένως εκκεντρική ποινή: Να περάσει το υπόλοιπο του βίου του στο ξενοδοχείο Μετροπόλ της Μόσχας όπου μέχρι τότε διατηρούσε μια σουίτα. Μόνο που δεν θα μένει πια στη σουίτα –εκεί θα καταλύουν οι κομισάριοι– αλλά σ’ ένα καμαράκι 10 τετραγωνικών δίπλα στις αποθήκες του ξενοδοχείου.
Είναι τυχερός ο κόμης – δεν εκτελείται. Είναι τυχερός – δεν στέλνεται στη Σιβηρία ή σε κάποιο γκουλάγκ στις ακτές του Ειρηνικού. Ο κόσμος του βέβαια περιορίζεται, όμως ο κόμης αντιλαμβάνεται γρήγορα πως η ζωή δεν χρειάζεται περιττά στολίδια. Ανάμεσα στα λιγοστά του υπάρχοντα διατηρεί και τα «Δοκίμια του Μονταίνιου» (των οποίων την ανάγνωση συνιστώ ανεπιφύλακτα).
Τριάντα χρόνια ζει μέσα σ’ εκείνο το ξενοδοχείο ο κόμης. Δεν βγαίνει έξω ούτε στιγμή (εντάξει, βγαίνει σε μια έκτακτη περίπτωση) κι εκεί μέσα βιώνει μια πλούσια σ’ εμπειρίες ζωή, μια ζωή που η αφήγησή της κρατάει σε αγωνία τον αναγνώστη προσφέροντάς του μια πληθωρική απεικόνιση των χρόνων της Ερυθράς Σοβιετίας ως και μετά τον θάνατο του Στάλιν.
Βιβλίο ιδανικό για τούτη την εποχή του Δεύτερου Εγκλεισμού, γραμμένο κατά τις νόρμες του παλιού καλού ρώσικου μυθιστορήματος, είναι απλώς αδύνατο να το αφήσεις από τα χέρια.
Ο κόμης έζησε σ’ ένα δωματιάκι 10 τετραγωνικών, το δικό μου κατάλυμα είναι δεκαπλάσιο σε μέγεθος – δεν έχω λόγο να παραπονιέμαι. Αν μάλιστα υπήρχε κι ο κωδικός sms 69 για να συναντιούνται οι ερωτευμένοι…
Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα
Μιλήσαμε για το νέο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη μονίμως φευγαλέα αίσθηση της μητέρας του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη πλάθει την προσωπική ιστορία
11°
