Αλτσχάιμερ Trance: Ζήτω η μικρή φόρμα

Ο κύριος από τα μέσα έδρανα της βιβλιοθήκης ούρλιαξε χαρούμενος «Ζήτω η μικρή φόρμα, ζήτω η μικρή φόρμα!». Ο βιβλιοθηκονόμος ανασηκώθηκε από ένα Legenda Aurea του 13ου αιώνα, έγνεψε ησυχία και χαμήλωσε το βλέμμα του. Ως εδώ, άλλωστε ο βιβλιοθηκονόμος σκέφτηκε πως ο τύπος στο βάθος έχει ένα στέρεο δίκιο. Χαμογέλασε ηττημένος, με μια στοργή γεμάτη ειρωνεία και χάθηκε ξανά στους βίους του Varagine. Αυτόν τον τελευταίο τον διαβάζουν πολύ οι βιβλιοθηκονόμοι ανά την υφήλιο - και πώς θα μπορούσε διαφορετικά. Αυτά τα παλιά, ευσεβή μυθιστορήματα δεν χρειαζόταν να αναμετρηθούν με τη φόρμα. Είχαν για σκοπό τους τον Θεό, όχι τον άνθρωπο, αφθονούσαν σε διδακτισμό και καλλιέπεια, που ως γνωστόν συνιστούν τους διαχρονικούς εχθρούς της πραγματικότητας. Υπήρξαν εκτενή, κηρύσσοντας ασεβή τη βαναυσότητα της αρένας και τη λαγνεία του θεάτρου. Η μικρή φόρμα δεν τους ταίριαζε. Εκεί μέσα δεν χωρούν όμορφα ψέματα.

Ο κύριος της πιο πάνω ιστορίας υπογράφει αυτό το σημείωμα. Και την εκκωφαντική δήλωση στην αρχή της, ειδικά από την στιγμή που αυτή αφορά συγγραφείς με συνέπεια και συνέχεια στο είδος που αποφάσισαν να υπηρετούν. Ο τύπος της ιστορίας θα ‘χε πολλά ακόμη ουσιώδη επιχειρήματα αν δεν συντελείτο αυτή η διεθνής συνομωσία των βιβλιοθηκονόμων. Κανείς δεν ξέρει για αυτήν, μήτε ακόμη και η Στέργια Κάββαλου που μας αφοπλίζει με την συλλογή διηγημάτων «Αλτσχάιμερ Trance» των εκδόσεων Βακχικόν, δικαιολογώντας τον τύπο της αφετηρίας.

Τίτλος αιρετικός, χαμένα, κοριτσίστικα μυαλά μες στον κυκλώνα της κραταιής μοίρας. Από τη λήθη ως την παραφορά της ψυχής που επιθυμεί να εξαρθεί, ένα τσιγάρο δρόμος ή καλύτερα η μαγική, μικρή φόρμα της συγγραφέως. Τα διηγήματά της είναι γυναίκες, άνθρωποι που υπακούν στα αδιάσειστα, εκπληκτικά σενάρια της ζωής. Ο αριθμός τους μοναχικός, περιττός σαν αυτό το έντονα ψυχικό που απαιτεί η τέχνη για διακόσμησή της. Όντα εν κηρώ, μορφές της φαντασίας με σύντομες ζωές που δικαιούνται να πουν τα πάντα με μικρογραφίες. Τα μπουτίκ μυθιστορήματα διαθέτουν σφυγμό και γυναικεία διαίσθηση. Χάνουν τον εαυτό τους, όλος ο κόσμος φαντάζει για εκείνους καινούριος. Κανένας παραθεριστής, ποτέ δεν έφτασε σε αυτά τα μέρη. Τις γυναίκες της Κάββαλου τις καθοδηγεί ο άγγελός τους, ένα χαμένο παιδί, ένα σπουδαίο όνομα. Ψηφίδες της αρχιτεκτονικής ζωής μας, συντρίβονται κάτω από το βάρος του χρόνου και τις σημασίες των συμβόλων.

Και όμως, μια φορά και έναν καιρό, κάποιος που νιώθει περισσότερο από τους άλλους και κρατά γερά την άμυνα της φαντασίας του, ζωγραφίζει το πώς και το γιατί της ψυχής. Αναγνωρίζει την δειλή φλόγα που γερνά μες σε κάθε πρόσωπο, αφήνει στην άκρη τους θρήνους, τα αλίμονο και τα ουαί μόνο για να τραγουδήσει δίχως πόζα και αμηχανία το βήμα μιας καρδιάς. Όλα αναπνέουν μες στα κείμενα που συνθέτουν μια υαλογραφία κινηματογραφικών διαστάσεων. Σεκάνς της ζωής τους, κοριτσίστικοι έρωτες που πνίγηκαν σε μια θυσία, θολές, νεοελληνικές κόρες που δόξασαν την ταπεινή ζωή τους, έπιπλα και φωτιστικά και ένα σπαραχτικό βάδισμα, μια ολόκληρη ζωή και η προβολή ενός κοριτσιού πάνω στην πιο μεγάλη της πίκρα.

Η τέχνη που γίνεται φυσική, οι αντιλήψεις της ζωής και τα κουρέλια της βρίσκουν μες στην μικρή φόρμα όλο τον χώρο που απαιτεί η ποίηση για να αναπνεύσει. Ένα μυστήριο, σωστός καθρέφτης της βαθιάς συνθήκης που ορίζει τον κόσμο τελείται στις σελίδες του Αλτσχάιμερ Trance που βρίσκει τα άκρα της ψυχής και τα όριά της. Η ευτυχία, γράφει η Στέργια Κάββαλου, δεν είναι η περήφανη συλλογή ευτυχισμένων στιγμών, λάθος σ’τα είπανε. Αφουγκράζεται κάθε σκληρή μουσική εκεί έξω και ξαναγράφει τις νότες της, φέρνοντας στο φως τόσες υποψίες και μια γερή αποδοκιμασία της ταχτοποιημένης ζωής, Η Βαβυλώνα της Στέργιας διαθέτει έκπτωτους θεούς και κορίτσια από χώμα και όνειρο. Μα δεν καταφεύγουν στις ρηχές ευαισθησίες, αλλά στο βίωμα αυτής της μαρμαρυγής που παγώνει το αίμα του κόσμου, που αδειάζει το κορμί και πυκνώνει την ψυχή.

Αυτό το σημείωμα δεν θα προσθέσει τίποτε παραπάνω, από φόβο μήπως κατηγορηθεί πως μεροληπτεί απόψε υπέρ του λυρισμού. Όμως, ο κόσμος του απόψε έχει την δική του γλώσσα, τους δικούς του τρόπους που λαθροζούν και συγκινούν. Η Λευκή Μολφέση θα αγαπούσε πολύ τα διηγήματα του Αλτσχάιμερ Trance, αυτά που μιλούν για ραγισμένα βάζα και ανθρώπους υαλικά που πεθαίνουν μες στα στενά, μεγάλα όρια της πρόζας. Η συγγραφέας αυτής της ξεχωριστής πρότασης των εκδόσεων Βακχικόν προχωρεί προς την γύμνια και όλα τα αντικρίζει με την πιστή, την αυθεντική τους όψη. Οι κοριτσίστικοι χαρακτήρες που προδίδουν γνήσιο, τραχύ ήθος στις πληγωμένες τους καρδιές δεν περιμένουν κανένα όνειρο να τους ελεήσει. Οι ουρανοί τους φαντάζουν τουφωτοί και ολότελα χαμένοι, φορούν για σκουλαρίκι τους το κλίτος της ζωής που φτερουγίζει κάνοντας κάλπικο και τυχοδιωκτικό τον κόσμο εκεί έξω. Εδώ δεν έχει τοπία και αινίγματα του τροπικού μόνο γυναικείους καθρέφτες και το φως που αποκαλύπτει το δράμα ενός κοριτσιού με το πελώριο όνομα Ανδρομάχη. Το δράμα της είναι γραμμένο σε χίλια μέρη, βαθιά μες στο φύλλο της που γεννά, που ερωτεύεται, που αγωνιά για λίγη φαντασία και λίγο όνειρο μες σε μια στρυμωγμένη ζωή.

Στο οπισθόφυλλο του Αλτσχάιμερ Trance των εκδόσεων Βακχικόν, επισημαίνονται μερικές, εύστοχες κριτικές για την μικρή, διηγηματική φόρμα της Στέργιας Κάββαλου. Όλες δικαιώνονται, επιβεβαιώνοντας πως η νεότατη δημιουργός, υποψήφια για το βραβείο του Νέου Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω το 2011, διαθέτει δικαίως μια σειρά από αναγνωρίσεις και αφορμές να εξελίξει το ταλέντο που κοσμεί τα υπέροχα διηγήματά της. Αυτό το σημείωμα δεν ήθελε να μιμηθεί αυτές τις τοποθετήσεις που τις βρίσκει πέρα για πέρα ακριβείς. Έτσι, πλησίασε τα κείμενα, λογαριάζοντάς τα για ανθρώπους που έχουν ανάγκη να ακουστούν. Φαντάστηκε χρώματα και χαρακτήρες αλμοδοβαρικούς, ένιωσε τον σπασμό των διελκόμενων που αποθανατίζονται πάνω στην ακμή μιας αδιάσειστης, δευτερεύουσας πρότασης. Η πάντα νοερά ψυχή, έβγαλε τα άμφια της λυρικής της καταστροφής και έτσι γυμνή και μόνη δείπνησε ανάμεσα στους Κύκλωπες, πότε ως τέλεια ιστορία και άλλοτε σαν το δίχως πατρίδα άνθος. Την πιο απροσποίητη ζωγραφική συνάντησε αυτό το σημείωμα στα διηγήματα της Κάββαλου. Και εκείνα σαν αεράκι στιγμιαίο δἀνεισαν απόψε στην νύχτα την φωνή των ιδανικών κοριτσιών της.

Τι και αν από τα μαλλιά τους έπεσε κάποτε το στεφάνι, τι και αν παλεύουν με τον άγγελο, τα κορίτσια της Στέργιας ισορροπούν πάνω σε μια λεπτή, αισθητική χορδή, μιλούν με την παιδική τους γλώσσα με φόντο τον σκληρό ρομαντισμό τους που ισοδυναμεί με ένα νέο, αδοκίμαστο είδος, γέννημα ψυχικό αυτού του καιρού που τόσο εύστοχα ερμηνεύεται από την συγγραφέα των εκδόσεων Βακχικόν. Η πατίνα της διακριτικής λύπης τρέχει σαν γαλάζια φλέβα την καταιγιστική βιογραφία των κοριτσιών της συγγραφέως. Είναι η ποίηση που κάνει την αλήθεια των διηγημάτων να ξεγλιστρά σαν τον υδράργυρο και να μην χάνεται στο πηγάδι της πόλης που θρέφει την υπαινιγμό της Κάββαλου. Δεν είναι χίμαιρα, μόνο ψυχές που περνούν διάπυρες και οικείες στην αιωνιότητα της πόλης, εκεί έξω. Στην ύλη της μικρής φόρμας.

Κάπου ανάμεσα στον λήθαργο και το εξωφρενικό αυτού του παράξενου, γερασμένου αιώνα γράφονται οι πολύ προσωπικές σελίδες της Στέργιας Κάββαλου. Κείμενα μιας συλλογικής μάλλον αυτοβιογραφίας, ένα κοινό, μυστικό ημερολόγιο που μαρτυρά το ιδιώνυμο μιας ξεχωριστής φωνής. Αναγωγές στα όμορφα, στυλιζαρισμένα ψεύδη, ενδείξεις ζωής μιας καλτ, νεοελληνικής εικονογραφίας, όψεις του ατομικού και ανθρώπινες βιολογίες στα καλύτερά τους. Κομψή ειρωνεία για όσα φέρνουν αυτοί οι άγριοι άνεμοι στις ζωές των κοριτσιών όταν παρελαύνουν σε τροχιές γρήγορες ενός χαμένου αισθησιασμού. Γρατζουνιές πάνω στο σώμα της αγωνίας μας. Σε αυτήν την ζώνη του λυκόφωτος που διαθέτει σπάνια χάρη και αυθεντικό όνομα μες στο Αλτσχάιμερ Trance των εκδόσεων Βακχικόν περιέχεται σε σύνοψη το βλέμμα και οι προθέσεις της αιχμηρής μες στο όνειρό της Στέργιας. Μιας Ανδρομάχης, πιστής στο δικό της αφήγημα που αφήνει ήδη στην καρδιά του πιο δύσκολου καιρού ένα δικό της, σύγχρονο αποτύπωμα. Μια Sugar Baby, αντιστρόφως ανάλογη σε τόσες επίκαιρες φλυαρίες. Ζάχαρη, καρδιά, ψυχή, πέτρα. Απ΄όλα έχει στους μουσαμάδες της η Ανδρομάχη, όταν πηγαίνει πέρα από την τιμή της, όπως το ΄πε ο ποιητής, δεκαετίες πριν, επάνω στον φόβο του δικού του πάντα καιρού.