«Χειμώνας» της Άλι Σμιθ: Η ενόραση του συγγραφέα

Τούτες τις μέρες του Δεύτερου Εγκλεισμού (διότι βέβαια δεν θα μεταφράσω το lockdown σε απαγορευτικό, αυτό το τελευταίο το ’χω συνδέσει με τον απόπλου στο Αιγαίο και μποφόρ), τούτες τις μέρες λοιπόν φροντίζω για τη διατήρηση μιας κάποιας σωματικής φόρμας με δύο τρόπους. Είτε κάνοντας σουηδική γυμναστική στο σπίτι (σουηδική προς τιμήν της ανοσίας αγέλης που υιοθέτησαν οι Βίκινγκς), είτε χρησιμοποιώντας τον κωδικό sms 6 για να περιπλανηθώ στα υψίπεδα της περιοχής. Και καθώς το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών βρίσκεται κοντά στην οικία μου, συχνά πυκνά βολτάρω ανάμεσα στα μνήματα όπου κείται θαμμένη η σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας – μαζί και τα δυο Νόμπελ μας. Χάνομαι εκεί με τις ώρες διαβάζοντας επιτύμβιες στήλες, στοχαζόμενος περί της ματαιότητας του βίου ή ρεμβάζοντας κάτω από τα κυπαρίσσια.

Πώς λοιπόν να μην εκστασιαστώ με ένα βιβλίο που ξεκινάει ακριβώς έτσι: «Ο Θεός είναι νεκρός: κι αυτό ήταν μόνο η αρχή. Και ο έρωτας ήταν νεκρός. Ο ιπποτισμός ήταν νεκρός. Η ποίηση, η πεζογραφία, η ζωγραφική ήταν όλες νεκρές, κι η τέχνη ήταν νεκρή. Το θέατρο και το σινεμά ήταν επίσης νεκρά. Η λογοτεχνία ήταν νεκρή. Το βιβλίο ήταν νεκρό…. Η πολιτική ορθότητα ήταν νεκρή. Ο ρατσισμός ήταν νεκρός. Η θρησκεία ήταν νεκρή. Η σκέψη ήταν νεκρή. Η ελπίδα ήταν νεκρή…»

Και συνεχίζει έτσι για δυο σελίδες. Μάλιστα, αυτό είναι αισιοδοξία, μονολόγησα. Αυτό είναι το πνεύμα της εποχής. Έβγαλα το καπέλο μου στη σκωτσέζα συγγραφέα κι αγόρασα το μυθιστόρημα από ένα βιβλιοπωλείο της γειτονιάς που εφαρμόζει μεθόδους κρυφού σχολειού.

Η κεντρική ηρωίδα της Άλι Σμιθ στον «Χειμώνα» είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα που ζει τη δική της μέρα της μαρμότας. Ξυπνάει κι είναι πάντα παραμονή Χριστουγέννων ή Χριστούγεννα. Μα δεν είναι πάντα η ίδια γιορτινή μέρα. Μέσα από τις αναμνήσεις της περνάει ολόκληρη η ζωή της, μια ζωή που περιλαμβάνει μια αναρχοαυτόνομη αδελφή, έναν δεσποτικό πατέρα, μια απούσα μάνα, έναν διαφεύγοντα (στον άλλο κόσμο) σύζυγο κι έναν γιο που διατηρεί φυσιολατρικό μπλογκ στο Διαδίκτυο, βγάζει τα προς το ζην ως διασφαλιστής πνευματικών δικαιωμάτων και έχει πρόσφατα εγκαταλειφθεί από την εκδικητική αγαπημένη του.

Η ηλικιωμένη μάνα έχει καλέσει τον γιο της και τη φίλη του (που δεν υπάρχει πια στον ορίζοντα) να την επισκεφθούν εκείνα τα Χριστούγεννα. Ο γιος –για να μην εκτεθεί φτάνοντας μόνος στην αγροικία της μητέρας του– μισθώνει μια νεαρή κοπέλα από τον δρόμο για να παίξει τον ρόλο της μνηστής του.

Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, εμφανίζεται στη γιορτή και η αδελφή της οικοδέσποινας, η αντάρτισσα των πόλεων.

Ω, τι τρυφερή μάζωξη!

Στο βιβλίο εμφιλοχωρούν από τον Σαίξπηρ ως τον Μπλέικ κι από τον επίσκοπο του Μπέρκλεϊ μέχρι τον Σάμιουελ Τζόνσον, που κλωτσώντας μια πέτρα επιχειρηματολόγησε κατά του ιδεαλισμού (“I refute it thus”).

Θα φώναζα «Εύγε!» στον Καστανιώτη για την επιλογή του αυτή, όμως η αρχισυντάκτρια μου έχει απαγορεύσει τα εγκώμια – εκτός κι αν είναι γραμμένα σε επιτύμβια στήλη.