Βαγγέλης Μπέκας: Χριστιανοί και μουσουλμάνοι στην ακριτική Ελλάδα

Στο μικρό ακριτικό χωριό όλα μοιάζουν ειρηνικά, ώσπου ο επτάχρονος γιος του Νίκου εξαφανίζεται κοντά στα σύνορα. Ο Νίκος τον αναζητεί απεγνωσμένα, η γυναίκα του συμπεριφέρεται περίεργα κι ο αδελφός του έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τον υπόκοσμο της Θεσσαλονίκης. Όμως, όταν μαθεύεται πως στο γειτονικό μουσουλμανικό χωριό, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά των συνόρων, ένας τζιχαντιστής έχει μόλις επιστρέψει από τη Συρία, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα.

Οι φήμες οργιάζουν: ατύχημα, φόνος, απαγωγή ή νέο παιδομάζωμα; Ο Νίκος ψάχνει κίνητρα και υπόπτους, ενώ μια παράξενη ομίχλη θολώνει τα μυαλά των ανθρώπων. Μια ομίχλη που θα αποκόψει τους ακρίτες από τον υπόλοιπο κόσμο και τον πολιτισμό, φέρνοντας στην επιφάνεια θαμμένα μυστικά.

Το νέο μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μπέκα, «Ο Γιος μας», ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα μυστηρίου και αγωνίας για την πολυπλοκότητα των ανθρωπίνων σχέσεων μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Κύριε Μπέκα, ο συγγραφέας είναι ένας καταπονημένος δρομέας υπεραποστάσεων σ’ έναν δύσβατο αγώνα δρόμου;
Μάλλον έχετε δίκιο σε αυτό που λέτε, αλλά αποφεύγω να προσεγγίζω τη συγγραφή με τον τρόπο αυτό. Νομίζω πως, αν σταθείς στον κόπο που χρειάζεται για να ολοκληρώσεις ένα βιβλίο, κινδυνεύεις να μην το ολοκληρώσεις ποτέ.

Από πού αντλήσατε την έμπνευσή σας για το νέο σας βιβλίο «Ο Γιος μας»;
Με συγκλονίζει ο φόβος της πιθανής απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. O φόβος του πολέμου στα Βαλκάνια. Και κάπως έτσι αναρωτήθηκα: αν είχα έναν γιο που εξαφανιζόταν κοντά στα σύνορα με ένα μουσουλμανικό χωριό, τι θα συνέβαινε;

Μυθιστόρημα υπαρξιακό, μυστηρίου, με σύνθετες ανθρώπινες σχέσεις, αποτελεί ένα απαιτητικό είδος γραφής δεδομένης και της εξαντλητικής έρευνας που προϋποθέτει, όταν υπάρχει έντονο το στοιχείο των χριστιανών και των Μουσουλμάνων. Ο ήρωάς σας, τι προσπαθεί να «ξεκλειδώσει» μέσα μας;
Ο ήρωας ζει την αγωνία του, αγαπά, πασχίζει να βρει την άκρη του νήματος κι εμείς βιώνουμε τον αγώνα του μαζί του. Οι σχέσεις των ανθρώπων εξελίσσονται στην πορεία του βιβλίου, σχέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων. Σχέσεις οικογενειακές, ερωτικές, φιλικές, κάθε είδους σχέση ξεδιπλώνεται, αλλάζει, μετασχηματίζεται μέσα από μυστικά και ανατροπές, κι ο ήρωάς μας μάχεται τα πρέπει των ανθρώπων, ενώ χριστιανοί και μουσουλμάνοι βρίσκονται σε αναταραχή, καχύποπτοι ο ένας για τον άλλο. Κι εμείς, οι αναγνώστες, βιώνουμε το δράμα των ηρώων διαβάζοντας και συμπάσχουμε.

Η σκοτεινή προσωπικότητα του Ισμαήλ καθορίζεται σημαντικά από τις οικογενειακές αρχές του, ορθές η μη. Θεωρείτε πως η τυφλή πίστη στις πατροπαράδοτες αξίες συνθλίβει το άτομο ή λειτουργεί και σαν ασπίδα προστασίας τις κρίσιμες στιγμές;
Οι ιδέες στις οποίες αναφέρεστε βρίσκονται σε διαλεκτική σε κοντινά και μακρινά μέρη του πλανήτη, το ίδιο συμβαίνει και μες στο βιβλίο. Καλύτερα ας διαβάσει ο αναγνώστης το βιβλίο κι ας βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του.

Το βιβλίο σας ουσιαστικά μιλάει για τις σχέσεις στα Βαλκάνια, τις σχέσεις μεταξύ γειτονικών χωρών. Η ανασύσταση μιας εποχής είναι δύσκολη υπόθεση; Ενέχει κινδύνους η τοποθέτησή σας σε επίκαιρα θέματα, όπως για τους μουσουλμάνους, τους τζιχαντζιστές, τη Συρία, τα χωριά μας κοντά στα σύνορα;
Στο βιβλίο δεν επέλεξα ένα οποιοδήποτε μουσουλμανικό χωριό, αλλά ένα χωριό με Μπεκτασήδες. Οι Μπεκτασήδες είναι ήπιοι μουσουλμάνοι, οι οποίοι κυνηγήθηκαν από τους Οθωμανούς ως αιρετικοί. Αυτό το έκανα για να δείξω τις διαφορετικές τάσεις μέσα στον μουσουλμανισμό. Σίγουρα ο κίνδυνος από τους τζιχαντιστές είναι υπαρκτός ακόμα και στα Βαλκάνια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ντόπιοι μουσουλμάνοι θα το ανεχτούν. Το φαινόμενο αυτό στο βιβλίο δραματοποιείται με τις διαφωνίες που έχει ο μουσουλμάνος εξτρεμιστής που επιστρέφει από τη Συρία με τον πατέρα του, ο οποίος είναι ένας ήπιος μουσουλμάνος.

Είναι δύσκολο για εμάς που ζούμε μια κανονική ζωή να ζήσουμε στον κόσμο των απόκληρων…
Γι' αυτό υπάρχουν τα βιβλία. Αν υπάρχει ατμόσφαιρα και δυνατοί χαρακτήρες, είναι σαν να το ζούμε πραγματικά.

Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές, θέματα στα οποία επανέρχεστε; Έχετε στραφεί και στο ιστορικό μυθιστόρημα («Το Μαύρο φυλαχτό»). Σας δυσκόλεψε αυτό το εγχείρημα;
Το «Μαύρο φυλαχτό» (ιστορικό μυθιστόρημα) και «Ο γιος μας» (κοινωνικό μυθιστόρημα μυστηρίου) έχουν κάποια κοινά: τη σχέση χριστιανών και μουσουλμάνων (το 1821 και σήμερα) αλλά και την αστυνομική πλοκή. Κάθε μυθιστόρημα έχει τις δυσκολίες του, αλλά η μεγαλύτερη μάχη δίνεται με το μέσα μας. Άμα έχουμε ειρήνη με το μέσα μας και αγάπη γι’ αυτό που κάνουμε, όλα γίνονται.

Ποια στοιχεία σας έλκουν σε ένα χαρακτήρα ώστε να τον καταστήσετε λογοτεχνικό σας ήρωα και ποια θέματα σας ενδιαφέρουν περισσότερο;
Οι αντιφάσεις του χαρακτήρα και οι εσωτερικές συγκρούσεις κάνουν, σ' εμένα τουλάχιστον, έναν ήρωα γοητευτικό. Να μην είναι αυτός που αρχικά νομίσαμε. Να αποκαλύπτεται διαρκώς, να μας ξαφνιάζει, να έχει σκοτεινές και φωτεινές πλευρές, να πασχίζει για ζωή. Να μοιάζει αληθινός. Όσο για τα θέματα που με ενδιαφέρουν, είναι τόσα πολλά. Στα δύο τελευταία μου βιβλία είναι η σχέση χριστιανών με μουσουλμάνους, οι σχέσεις των ανθρώπων γενικότερα. Αλλά το μεγάλο στοίχημα είναι πως θα δόσεις αυτό με μυστήριο, αγωνία και ανατροπές. Με τον τρόπο του Σαίξπηρ.

Λένε πως όλα τα βιβλία είναι στην ουσία αυτοβιογραφικά. Εσείς ταυτίζεστε με κάποιον ή κάποιους από τους ήρωές σας κατά τη διαδικασία της συγγραφής; Τους δανείζετε στοιχεία του εαυτού σας;
Αυτό είναι αναπόφευκτο να συμβεί, αλλά σε κάθε περίπτωση δανείζομαι ταυτόχρονα χαρακτηριστικά και από φίλους, γνωστούς, από κάποιον άγνωστο, από οτιδήποτε που μου έκανε εντύπωση στην κοινωνία.

Η καταξίωση για έναν συγγραφέα προσθέτει «βάρος» στη μετέπειτα συγγραφική του πορεία;
Να σας πω την αλήθεια, στο βαθμό που αναφέρεστε δεν μου έχει συμβεί και δεν το σκέφτομαι. Σε κάθε περίπτωση σε κανέναν δεν έκανε καλό να καβαλά το καλάμι.

Ποια είναι η άποψή σας για τη σημερινή ελληνική λογοτεχνία. Υπάρχει ποιότητα στη γραφή ή εγκαταλείπονται σχεδόν όλα στον βωμό των πωλήσεων;
Υπάρχουν δύσκολα κι εύκολα βιβλία, ποιοτικά κι εμπορικά, λαϊκά και ελιτίστικα, υπάρχουν εκδοχές, συνδυασμοί, όλες οι αποχρώσεις του γκρι, που λένε. Ένα από τα μεγαλύτερο ατού του βιβλίου είναι ο πλουραλισμός, κι αυτό είναι σπουδαίο.

---

Info
O Βαγγέλης Μπέκας γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1976. Σπούδασε Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης στο Πολυτεχνείο Κρήτης, και στη συνέχεια Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Έχουν εκδοθεί τέσσερα μυθιστορήματά του: Το 13ο υπόγειο (2009) και Φετίχ (2011) από τις εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος, Οι αισιόδοξοι (2013) από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης και το Μαύρο φυλαχτό (2017) και τώρα ο Γιός από τις εκδόσεις Ψυχογιός ενώ συμμετείχε και στο συλλογικό Crisis 10+1 διηγήματα για την ελληνική κρίση (2012) Εκδόσεις Βακχικόν. Ασχολείται και με το σενάριο. Το 2015 έλαβε το πρώτο βραβείο για σενάριο μεγάλου μήκους από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος («Η χύτρα»). Διηγήματα και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Ζει στην Αθήνα, όπου συντονίζει εργαστήρια δημιουργικής γραφής.