Τζορτζ Πελεκάνος: «Ο Τραμπ είναι η κραυγή της λευκής οργής»

Είναι ο Τζορτζ Πελεκάνος ο σημαντικότερος σύγχρονος συγγραφέας αστυνομικού; Τι ερώτηση! Με το τεράστιο έργο που εξέδωσε από το 1994 έως σήμερα, ο ελληνοαμερικανός μυθιστοριογράφος έδωσε μια διαφορετική διάσταση στον τρόπο που απολαμβάνουμε το νουάρ. Χωρίς ποτέ να γίνεται κραυγαλέα, η πένα του έλκεται από το σκοτεινό άκρο του ηθικού φάσματος σαν μαγνήτης. Τα βιβλία του περιηγούν τον αναγνώστη στα άδυτα του υποκόσμου, στην αγριότητα του περιθωρίου και την αυτοκαταστροφικότητα των χαρακτήρων που στέκονται στο χείλος του γκρεμού, ενώ παράλληλα εξιστορούν τα τεχνάσματα της επιβίωσης και το πείσμα των ηρώων της διπλανής πόρτας για εξιλέωση – χωρίς περιττή δραματικότητα, πάντοτε με μέτρο και προπάντων βαθύ ανθρωπισμό. Η λογοτεχνία τον καθιέρωσε, η τηλεόραση τον έκανε διάσημο, μέσα από τη δουλειά του σε εμβληματικές σειρές του ΗΒΟ, όπως τα «The Wire» και «The Deuce».

Σε καλύτερη φόρμα από ποτέ, ο βάρδος της Ουάσινγκτον επανακάμπτει με το «Ο άντρας που επέστρεψε» (εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης), όπου τρεις πρωταγωνιστές χάνουν και κυνηγούν την ακεραιότητά τους στους δρόμους μιας μητρόπολης που βιώνει τις έντονες αναστατώσεις της σύγχρονης Αμερικής. Ένα βαθύτατα πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο για την εποχή μας, το 21ο βιβλίο του Τζορτζ Πελεκάνος είναι ταυτόχρονα το γοητευτικότερο αφήγημα του συγγραφέα ο οποίος έχει χαρακτηριστεί «εθνικός θησαυρός».

Ο Τζορτζ Πελεκάνος μιλά για την πολιτική και υγειονομική κρίση των ΗΠΑ, τον ρατσισμό, τα κοινωνικά κινήματα, τον Τραμπ.

Πέρα από αστυνομικό μυθιστόρημα, «Ο άντρας που επέστρεψε» είναι μια ωδή στην κοσμογονική δύναμη της λογοτεχνίας. Ο Μάικλ Χάντσον είναι ένας άνδρας με εγκληματικό παρελθόν, ώσπου η επαφή με τα βιβλία τον μεταμορφώνει. Υπάρχει χώρος για διάβασμα στην εποχή του συνδρόμου διάσπασης προσοχής και των διαρκών ψηφιακών περισπασμών;
Οπωσδήποτε. Το βιβλίο θα είναι πάντα εδώ. Εξαιτίας της πανδημίας, οι άνθρωποι διαβάζουν περισσότερο από ποτέ. Η λογοτεχνία θα επιβιώσει και θα ευδοκιμήσει.

Μπορούν να ευεργετήσουν οι βιβλιοθήκες και οι λέσχες ανάγνωσης το σωφρονιστικό σύστημα στις ΗΠΑ;
Διευθύνω λέσχες ανάγνωσης σε φυλακές εδώ και χρόνια. Δεν θέλω να κάνω πομπώδεις δηλώσεις για τα αποτελέσματα, μπορώ όμως να πω ότι εμπλουτίζουν τις ζωές των κρατούμενων, έστω και για λίγες ώρες. Καμιά φορά αυτό αρκεί.

Κάτοικος της Ουάσινγκτον ως το μεδούλι, τοποθετείτε ξανά το μυθιστόρημά σας σε μια πόλη η οποία, παρά τις αλλαγές στη δημογραφία, τις υποδομές και την οικονομία, διατηρεί τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της. Πόσο έχει δοκιμάσει την κοινότητά σας το κλίμα που καλλιεργεί η τωρινή διακυβέρνηση;
Έχει δοκιμάσει το ηθικό ολόκληρης της χώρας. Σε συνδυασμό με την πανδημία, έχει δημιουργηθεί ένα φρικτό κοκτέιλ ανασφάλειας. Αλλά πλησιάζουμε στο τέλος. Έρχεται η ώρα του λογαριασμού. 

Η «Ιστορία» είναι μια λέξη που επιμένει να επανέρχεται στο μυθιστόρημα, είτε σε σχέση με τη χάρντκορ μουσική σκηνή της δεκαετίας του 1980 και την ηθική που έχει ενσταλάξει στον πληθυσμό της Ουάσινγκτον μέχρι σήμερα, είτε στην ευρύτερη έννοιά της και στον τρόπο που διαμορφώνει τις κοινωνικές και φυλετικές σχέσεις στις ΗΠΑ. Καθώς οι δημαγωγοί και οι λαϊκιστές καθορίζουν την ατζέντα παγκοσμίως, θα λέγατε ότι βιώνουμε τη σκοτεινή πλευρά της Ιστορίας;
Είναι μια σκοτεινή εποχή, αξίζει ωστόσο να θυμόμαστε ότι οι δημαγωγοί πηγαίνουν και έρχονται, και αναπόφευκτα θα επιστρέψουν. Να γιατί πρέπει να επαγρυπνούμε.

Διαχρονικά οι χαρακτήρες σας αυτοπροσδιορίζονται μέσα από τη σχέση τους με την κουλτούρα, κυρίως μέσω της μουσικής και του κινηματογράφου. Στο «Ο άντρας που επέστρεψε», το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στη λογοτεχνία. Γιατί;
Η ποπ κουλτούρα μας διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό, ακόμη και όταν δεν το συνειδητοποιούμε. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, ήθελα να δείξω ότι τα βιβλία μπορούν να μας εμπνεύσουν να λάβουμε καλύτερες αποφάσεις. Προσφέρουν χάρτη πλοήγησης για τη ζωή.

Μάικλ Χάντσον, Φιλ Ορνέιζιαν, Άννα Κάπλαν: πόσο δύσκολο στάθηκε να φέρετε τόσο ετερόκλητες προσωπικότητες μαζί;
Αν το καλοσκεφτείς, οτιδήποτε κάνω, συμπεριλαμβάνοντας την τηλεόραση, είναι μια εξερεύνηση της αμερικάνικης μητρόπολης και των διαφορετικών ψυχισμών που τη συνθέτουν. Μου αρέσει η ποικιλομορφία στους χαρακτήρες, συμβάλλει στη δημιουργία της αίσθησης μωσαϊκού.

Ένα εφηβικό πάρτι αποχαλινώνεται και γίνεται αφορμή να εμβαθύνετε στη σύγχρονη μάστιγα των ναρκωτικών στις ΗΠΑ. Οι ουσίες αλλάζουν μαζί με τις εποχές και οι μέρες του κρακ, της κοκαΐνης και των αμφεταμινών ανήκουν στο παρελθόν. Πώς εξελίσσεται η κρίση των οπιοειδών που έχει στοιχίσει τόσες ζωές στην Αμερική;
Καθόλου καλά και η κατάσταση χειροτέρεψε την περίοδο της πανδημίας. Η φαρμακευτική βιομηχανία ευθύνεται για την πανεθνική εξάπλωση των οπιοειδών στο όνομα του κέρδους. Οφείλει να αναλάβει και το κόστος της απεξάρτησης.

Οι υπέρμαχοι της λευκής υπεροχής κάνουν επίσης το πέρασμά τους από το μυθιστόρημα. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι εξελίξεις των τελευταίων ετών έχουν ενδυναμώσει κάθε ακροδεξιά και ρατσιστική τάση της κοινωνίας, μήπως όμως ήταν και κάτι που ενέδρευε πάντοτε κάτω από την επιφάνεια;
Δυστυχώς, δεν πιστεύω ότι υπάρχει θεραπεία για τον ρατσισμό στην Αμερική. Θεωρούσα ότι θα μπορούσε να εκλείψει με τον θάνατο τον παλαιότερων γενεών. Προφανώς δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ένα είναι βέβαιο, πρόκειται για πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί μονάχα από τους μαύρους, φιλειρηνικά ή όχι. Οι καλοί Αμερικανοί κάθε φυλής και εθνικότητας πρέπει να συνδράμουν. Μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά. Συμβαίνει ήδη. Πολλοί μαζί μπορούμε.

Είναι σε θέση να πετύχει ουσιαστικές αλλαγές το κίνημα Black Lives Matter έπειτα από όλες τις διαμαρτυρίες;
Η Ιστορία θα δείξει. Πιστεύω πάντως ότι μόνο η επιθετική διαμαρτυρία μπορεί να επιφέρει αλλαγή.

Είστε θυμωμένος με τον τρόπο που διαχειρίστηκε την κρίση του κορωνοϊού η κυβέρνηση; Έκαναν ελάχιστα, και στη συνέχεια, εντελώς αναίτια, πολιτικοποίησαν την πανδημία. Και τώρα το πληρώνουμε σαν χώρα.

Η αμερικανική πολιτική έχει πολωθεί σε σημείο ώστε ακόμη και η χρήση μάσκας ή η χρησιμότητα του εμβολίου να μετατρέπεται σε ζήτημα ιδεολογικής στάσης. Ανάμεσα στους εξτρεμιστές, τους συνωμοσιολόγους και τους απλούς πολίτες που πασχίζουν να επιβιώσουν σε κλίμα αβεβαιότητας, υπάρχει διέξοδος;
Το εμβόλιο είναι η μοναδική λύση σε αυτό το σημείο, μαζί με τις επικείμενες εκλογές του Νοεμβρίου.

Αρκετοί ισχυρίζονται ότι οι ίδιοι φιλελεύθεροι προκάλεσαν την άνοδο του Τραμπ, με τη στάση τους σε σειρά ζητημάτων. Συμφωνείτε;
Όχι. Ο Τραμπ είναι η τελευταία κραυγή της λευκής οργής. Η άνοδος ενός μαύρου προέδρου αφύπνισε τους ρατσιστές, τους θρησκευτικούς φονταμενταλιστές και την ακροδεξιά. Αυτοί εξέλεξαν τον Τραμπ. Ήταν αυτοί και η καταστροφική καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον που το προκάλεσαν όλο αυτό.

Αισιοδοξείτε για τις πιθανότητες του Τζο Μπάιντεν στις προσεχείς εκλογές; Θα αποχωρήσει επεισοδιακά ο Τραμπ σε περίπτωση ήττας;
Ο Μπάιντεν θα κερδίσει και ο Τραμπ θα καταδικαστεί για τα εγκλήματά του. Ο στρατός θα τον συνοδεύσει, αν αρνηθεί να φύγει.

Υπάρχει πιθανότητα να συνεχιστεί η τόσο γόνιμη συνεργασία σας με τον Ντέιβιντ Σάιμον έπειτα από το φινάλε του «The Deuce»;
Το διάστημα αυτό ετοιμάζουμε μια σειρά για λογαριασμό του ΗΒΟ σχετικά με την αστυνομία της Βαλτιμόρης. Βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και στα πεπραγμένα ενός διεφθαρμένου σώματος αστυνομικών, οι οποίοι κατέληξαν στη φυλακή. Δεν θα είναι σίκουελ του «The Wire», ωστόσο συγκεντρώνουμε την ίδια ομάδα σεναριογράφων. Ανυπομονώ να ξαναπιάσω δουλειά. 

*Το μυθιστόρημα του Τζορτζ Πελεκάνος «Ο άντρας που επέστρεψε» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Στις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν επίσης: «Drama city», «Ο κηπουρός της νύχτας», «Το αδιέξοδο», «Η προμήθεια» και «Το Δίδυμο»