Ερωτικά διαβάσματα που άντεξαν στο χρόνο: Λογοτεχνικά έργα στα οποία η ένταση του πάθους σκαρφαλώνει στα όρια της φιλοσοφικής αναζήτησης
Υπάρχει το είδος των παθών που πλησιάζει τόσο πολύ τον ήλιο, που καίει τα φτερά του. Από τις απειράριθμες εκδοχές του φαουστικού μύθου, τις αποτυπώσεις του απεγνωσμένου έρωτα στο στοιχειωμένο πινέλο του σπουδαίου Ολλανδού ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ, το πραγματικό όσο και αυτοκαταστροφικό ρομάντζο του Σκοτ Φιτζέραλντ και της Ζέλντα, έως την ορμητική τρέλα μιας νιότης που ενδίδει στον Άρχοντα του Σκότους στο σύγχρονο κλασικό «Ο Ματθαίος και ο διάβολος» του Gerald Messadiè, το ερωτικό πάθος συμβολίζει συχνά την αναζήτηση του ίδιου του εαυτού.
Και ποιος είναι ο πιο κατάλληλος για να περιγράψει τα τεχνάσματα της ερωτοχτυπημένης καρδιάς σε όλη τους τη συναισθηματική γκάμα; Πράγματι, κανείς δεν έχει προσφέρει ωραιότερες ελεγείες στο φως και τη σκιά του έρωτα από τους συγγραφείς. Κλασικοί και σύγχρονοι, αφιέρωσαν μεγαλειώδη κεφάλαια στην ηφαιστειώδη σκηνή του πάθους και του είδους εκείνου της αγάπης, που ακροβατεί στα όρια της φιλοσοφικής αναζήτησης απαντήσεων για τα αέναα ερωτήματα της ανθρώπινης φύσης.
Τα παραδείγματα, ενδεικτικά: Οι «Επικίνδυνες σχέσεις» του Choderlos de Laclos, ένα έργο το οποίο πρωτοεκδόθηκε στο Παρίσι το 1782 και αντιμετωπίστηκε από την κοινωνία ως σκάνδαλο. «Έργο εξοργιστικής ανηθικότητας», τέθηκε σε απαγόρευση ουσιαστικά σε όλο τον 19ο αιώνα, παραμένει ωστόσο έως τις μέρες μας απαραίτητο. «Ο μεγάλος Γκάτσμπι» του Francis Scott Fitzgerald, ένα μυθιστόρημα – σταθμός στον έρωτα και τη διάψευσή του από τον χρονογράφο της χρυσής εποχής της τζαζ και έναν από μεγαλύτερους αμερικάνους λογοτέχνες του 20ου αιώνα. Οι «Μεγάλες προσδοκίες», με τον Charles Dickens στις πιο εμπνευσμένες στιγμές του, να καταθέτει αγέραστα εδάφια για τον έρωτα, την κοινωνία, τη ζωή.
Ένα μυθιστόρημα, το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1992 από τον Λιβάνη, σαν «Ο Ματίας και ο διάβολος», κινείται στην ίδια εκείνη ανώτερη σφαίρα των αναγνωσμάτων, στα οποία θέλεις να επιστρέφεις ξανά και ξανά: Αν πρόκειται να διαβάσετε μόνο ένα βιβλίο φέτος, τότε ας είναι το «Ο Ματθαίος και ο διάβολος» του Gerald Messadiè. Ογκώδες αφήγημα στις σελίδες του οποίου περικλείονται ολόκληροι κόσμοι, το «Ο Ματθαίος και ο διάβολος» ξεκοκαλίζεται με τον δείκτη της απόλαυσης στο μάξιμουμ και ολοκληρώνεται αφήνοντας την αίσθηση επώδυνου αποχωρισμού.
Ανάλογα με την έμφαση και τις άπειρες πινελιές του γιγαντιαίου καμβά του, το «Ο Ματθαίος και ο διάβολος» είναι: H ιστορία ενός πίνακα που φέρνει δυστυχία και των προσώπων που ιχνηλάτησαν τη διαδρομή του. Το χρονικό ενός αινιγματικού πορτρετίστα, του οποίου η δράση εκτείνεται από το 1730 έως το 1954. Ένα μεγάλο σιρκουί στα ιστορικά, πολιτικά και φιλοσοφικά γεγονότα που σημάδεψαν τους τελευταίους αιώνες. Μια μεθυστικά ευανάγνωστη πραγματεία γύρω από τη φύση της ερωτικής επιθυμίας, των ορίων που είναι κανείς διατεθειμένος να ξεπεράσει προκειμένου να την εκπληρώσει, όσο και γύρω από τη ματαιότητα της επιδίωξης οποιασδήποτε ολοκλήρωσης μέσω του άλλου.
Ταυτόχρονα, μια ουσιαστική διερεύνηση της ανθρώπινης φύσης και του τρόπου της να καθοδηγείται ταυτόχρονα από το χέρι του θεού ή του διαβόλου. Σε μια αφήγηση που ανασαίνει βαθιά μέσα σε πλουμιστές παραγράφους, με γλώσσα μεθυστική και ύφος που ανακαλεί το κλασικό μυθιστόρημα του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, όλα έχουν τη θέση και τη σημασία τους στο συναρπαστικό ψηφιδωτό του Gerald Messadiè: οι πόλεις, οι εποχές, οι χαρακτήρες, τα χρώματα, τα υλικά, οι στοχασμοί που διατυπώνει και τα ερωτήματα που θέτει. Τι παραπάνω μπορεί να ζητήσει κανείς από ένα βιβλίο;
Σμύρνη, 1901. Με όχημα το πορτρέτο μιας κόρης που «πόζαρε όρθια, ασυναίσθητα προκλητική, σαν να ήταν σίγουρη για τη γοητεία που ασκούσαν οι γραμμές του νεανικού χυτού κορμιού της κι η λάμψη της σεντεφένιας επιδερμίδας της», γνωρίζουμε για πρώτη φορά το έργο του μυστηριώδους καλλιτέχνη με το περίτεχνο μονόγραμμα Φ.Α. Καβαλιστικά σύμβολα, πεντάλφες της φωτιάς, καμουφλαρισμένες επικλίσεις προς τον σατανά και λεπτομερή σκαλίσματα μαρτυρούν ζωγράφο μυημένο στον αποκρυφισμό. Πίσω από το φιλήδονο κάδρο του ερέβους, ο έρωτας ως επινόηση αλλά και σαν αέναη προσπάθεια πραγμάτωσης, με οποιοδήποτε τίμημα.
Ο Ματθαίος Άρσενχολτζ συστήνεται ως ακόλουθος στην Αυλή των ανακτόρων του ετεροθαλούς αδελφού του στην Πομερανία. Κόμης αλλά και προϊόν άνομης σύλληψης, απόγονος των τρανών Χοεντζόλερν αλλά και άφραγκο ορφανό με μοναδική περιουσία το ζωγραφικό του ταλέντο, ο «μικρός Φάουστ» θα συναντήσει τον πρώτο του δάσκαλο ταυτόχρονα με τον νεανικό έρωτα σε μια Βενετία μυστικιστική και ερεβώδη, λουσμένη σε βεγγαλικά, ταχυδακτυλουργίες, σαρκικές απολαύσεις, μετάξια και άριες. Εκεί θα γίνει και κάτοχος του «Mallens Maleficarum», του Σφυριού των Μαγισσών που κρατά το κλειδί της μοίρας του υπό τη μορφή βιβλίου. Στα 13 του, ο Ματθαίος απευθύνεται στον ίδιο τον διάβολο για να αποκτήσει τη γυναίκα που λαχταρά. «Ο έρωτας σκοτώνει», προειδοποιεί ο χθόνιος κύριος με τα γκρι και τη μαύρη γάτα, ο οποίος του δίνει τη δύναμη να ζωντανέψει όποια εικόνα και αν σχεδιάσει, υπό τον όρο να τον ακολουθήσει στον θάνατό του. «Ανάμεσα στους δύο πόλους αυτού του κόσμου υπάρχει ένα τέλμα, το ανθρώπινο είδος», αποφαίνεται ένας Εωσφόρος που δεν θα εγκαταλείψει ποτέ το πλευρό του ζωγράφου, στο φρενήρες αυτό ζιγκ ζαγκ ανάμεσα σε τόπους και εποχές.
Βερολίνο, Μπαϊρόιτ, Βενετία, Παρίσι, Λονδίνο, Κίνγκστον, Μαϊάμι, Βιρτζίνια, Νάπολη, Βουδαπέστη, Ρώμη, Αγία Πετρούπολη, Βιέννη, Ιρκούτσκ, Λος Άντζελες, ο Ματθαίος Άρσενχολτζ βρίσκεται οπουδήποτε η τέχνη και η ομορφιά προσφέρουν τον εαυτό τους, μαζί και τα πλάσματα που ξεπήδησαν από τον χρωστήρα του ή βρέθηκαν στο διάβα του: Μαρίζα, Σιλβάνα, Σαλώμη, Νετνόκουα, Μαριέλα, Ιλόνα, Μάρθα, Ίλζε, Μύρα, Χίδερ. «Εξομοιωνόμαστε με τον Δημιουργό, απολαμβάνουμε το προνόμιο να δίνουμε σάρκα και οστά στα όνειρά μας», υπογραμμίζει ένα βιβλίο που συνομιλεί με την Ιστορία μέσα από πραγματολογικά γεγονότα και υπαρκτά πρόσωπα, ένα έργο το οποίο διασταυρώνεται με τον Φρόιντ, τον Λένιν, τον Κίπλινγκ, τον Κοκτό, και διεισδύει με το μικροσκόπιο στα σπλάχνα του έρωτα, της τέχνης, της ηθικής, του καλού και του κακού. Ένα μεγάλο, συνολικό μυθιστόρημα που δεν παραλείπει καμία παράμετρο της ανθρώπινης κατάστασης.
Gerald Messadiè, «Ο Ματθαίος και ο διάβολος», σελίδες 752, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, μετάφραση Ελένη Κεκροπούλου
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο με τίτλο, το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή
Μιλήσαμε για το νέο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη μονίμως φευγαλέα αίσθηση της μητέρας του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη πλάθει την προσωπική ιστορία
Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα
12°
