H Έμιλι Μπροντέ πέρα από τα «Ανεμοδαρμένα ύψη»

Πολλές γενιές σ’ όλο τον κόσμο έχουν διαβάσει τα «Ανεμοδαρμένα ύψη», πασίγνωστο και κλασικό σήμερα (μόλις προ)βικτωριανό μυθιστόρημα της Έμιλι Τζέιν Μπροντέ, που πέθανε μόλις τριαντάχρονη το 1848.

Πολύ λιγότερο γνωστά, ακόμα και στον αγγλόφωνο κόσμο, παραμένουν τα ποιήματα της Έμιλι, τα πρώτα από τα οποία είχαν κυκλοφορήσει αρχικά μαζί με της Σάρλοτ και της Αν σε συλλογικό τόμο, μόνο που οι τρεις αδερφές είχαν υιοθετήσει αντρικά ψευδώνυμα (1846). Μεταθανάτια όμως, με φροντίδα της Σάρλοτ, της αποδόθηκαν τόσο το μυθιστόρημα, όσο και τα ποιήματά της (1850). 

Κι αν δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να μιλήσουμε για τα «Ανεμοδαρμένα ύψη», πολυμεταφρασμένα, πολυεκδομένα και πολύ αγαπητά και στο ελληνικό κοινό, υπάρχει, αντίθετα, ανάγκη να παρουσιάσουμε το περί ου ο λόγος βιβλίο, γιατί και πρώτη φορά βγαίνουν ποιήματα της Έμιλι στα ελληνικά και κινδυνεύουν να περάσουν απαρατήρητα, μια και βγήκαν σε κακιά κορονοσυγκυρία (τον Φλεβάρη). 

Λεπτομερέστερα, η έκδοση είναι δίγλωσση στο σύνολό της, όχι μονάχα στα ποιητικά κείμενα, και αποτελεί συλλογικό καρπό πολλών αξιόλογων δημιουργών, που είναι οι εξής: πρώτα πρώτα η ευαίσθητη μεταφράστρια και ζωγράφος Βασιλική Σιαφάκα, η επιμελήτρια των ελληνικών κειμένων και ποιήτρια Διώνη Δημητριάδη, ο καλλιτέχνης σελιδοποιητής Σωτήρης Παπαδήμας, ο σχεδιαστής της έκδοσης Πέτρος Μιχάλης («ΑΩ») και οι πέντε κυρίες τις οποίες ευχαριστεί η κ. Σιαφάκα για τη συμβολή τους. 

Η δομή του ανά χείρας (μου) χορταστικού βιβλίου 

• Πηγαίες «Ευχαριστίες» της μεταφράστριας
• Συγκινητικός «Πρόλογος» για την προσωπική σχέση της ποιήτριας και της μεταφράστριάς της  
• Εξαιρετική εισαγωγή με (σύντομο, ξεχωριστό άτιτλο πρόλογο και) τίτλο «Η ορατή ζωή της Έμιλυ Μπροντέ 1818 - 1848» 
  
  41 Ποιήματα, Έμιλι Τζέιν Μπροντέ, εκδ.«ΑΩ»
  Σχετικό Άρθρο

  Βιβλιο Ανακοινώθηκαν τα Λογοτεχνικά Βραβεία Αναγνώστη 2020

  Newsroom
• 41 ποιήματα (όλα τα 21 από τη συλλογική ψευδώνυμη έκδοση του 1846 και μια επιλογή από 20 post mortem- όπου ένα τριπλό μετριέται ως τρία) με τις μεταφράσεις τους  και, όπου κρίνεται αναγκαίο, υποσέλιδες σημειώσεις
• Πολλές εικόνες της μεταφράστριας
• Εκτεταμένο κομμάτι με τίτλο «Παραπομπές», με φιλολογικές - εκδοτικές παρατηρήσεις για τις δύο ομάδες ποιημάτων και ερμηνευτικές για καθένα χωριστά
• Εκτεταμένη βιβλιογραφία, τόσο φυσική, όσο και (κυρίως) διαδικτυακή.

Η σημασία της έκδοσης είναι μεγάλη, γιατί δείχνει τόσο την ψυχοπνευματική συγκρότηση (δυσκατάτακτη η Μπροντέ ως προς άκαμπτες ιδεολογίες, ρεύματα, μεταφυσικές και μάλλον εκλεκτικίστρια, σταθερά όμως μελαγχολική και πεισιθάνατη), όσο και τις ποιητικές - τεχνικές αρετές της Μπροντέ (που γνωρίζει πολύ καλά τα ποιητικά είδη, μέτρα κ.λπ.).   

Αλλά και η προσπάθεια της μεταφράστριας είναι πολύ αξιόλογη. Αντίθετα προς μια τάση αυθαιρεσίας και «απόδοσης» (όχι μετάφρασης) των τελευταίων ετών, η κ. Σιαφάκα μένει πιστή στο γράμμα και το πνεύμα (ακόμα και στα μέτρα, ενίοτε) της ποιήτριας, αγωνιζόμενη να αποδώσει όσο μπορεί καλύτερα τους στίχους της Μπροντέ σε ξένη γλώσσα  – πράγμα που το κάνει σε όμορφη, στρωτή, ποιητική δημοτική. Στην πετυχημένη προσπάθειά της έχει συμβάλει, αναμφίβολα, η απόφασή της να μην μπλέξει –παρά σε λίγες μόνο περιπτώσεις– με τον ζουρλομαδύα της ομοιοκαταληξίας, ρίχνοντας το βάρος της στην αρτιότητα του ποιητικού ρυθμού. 

Εξάλλου, η διγλωσσία της έκδοσης σημαίνει πως ο/η αναγνώστης/στρια, αν έχει κάποια εξοικείωση με τα σχεδόν πριν  δύο αιώνες αγγλικά, μπορεί πάντα να κάνει τις συγκρίσεις του/της και να δοκιμάζει το ποίημα στην πρωτότυπη γλώσσα του.