«Οι διαθήκες»: Εδώ ολοκληρώνεται η φοβερή «Ιστορία της θεραπαινίδας»

Το τι γίνεται μέσα στις σελίδες του «Οι διαθήκες» δε λέγεται! Για όποιον γνώρισε το δυστοπικό σύμπαν της Μάργκαρετ Άτγουντ διαβάζοντας την «Ιστορία της θεραπαινίδας» ή παρακολουθώντας την ομώνυμη τηλεοπτική μεταφορά, η τελευταία πράξη του δράματος δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα επίμονο κάλεσμα για να χαμηλώσουν τα φώτα, να κλείσουν οι κουρτίνες και να ξεκινήσει το μεθυστικό ταξίδι στην ενδοχώρα της ανάγνωσης. Επίκαιρο και προορισμένο να γίνει κλασικό, το «Οι διαθήκες» είναι ένα βιβλίο που θα σου αφήσει αξέχαστες εντυπώσεις.

Από το 1985 και την πρώτη έκδοσή της, «Η ιστορία της θεραπαινίδας» άνοιξε τις πόρτες μιας καινούργιας μυθοπλασίας που ταρακούνησε το κοινό μέσα από την παγερή, ιλιγγιωδώς νοσηρή αληθοφάνειά της: Μια κοινωνία ελέγχου πατροναρισμένη στην καθημερινότητα μιας πουριτανικής θεοκρατίας, στα ασφυκτικά όρια της οποίας οι γυναίκες διαθέτουν λιγότερα δικαιώματα από τις γάτες. Όταν τα χειρότερα εσχατολογικά σενάρια μεταπήδησαν από το χαρτί στην πίστα της πραγματικότητας, το έργο της Μάργκαρετ Άτγουντ προσέλαβε τον χαρακτήρα ντοκουμέντου.

Τεκμήριο μιας εποχής όσο και πορτρέτο ενός κόσμου στο ταραγμένο κέντρο των καιρών μας, «Η ιστορία της θεραπαινίδας» εξελίχθηκε σε σύμβολο του φαλλοκρατισμού της διακυβέρνησης Τραμπ και μιας χριστιανικής ακροδεξιάς που ξεδιπλώνει απροκάλυπτα τη ρητορική της. Πράγματι, ο χρόνος απέδειξε ότι ποτέ ένα μυθιστόρημα δε ζήτησε τόσο επιτακτικά ένα σίκουελ. Σήμερα, η αειθαλής καναδή συγγραφέας ικανοποιεί την προσμονή με τις «Διαθήκες».

Η υπόθεση ξετυλίγεται δεκαπέντε χρόνια μετά το φινάλε του πρώτου βιβλίου, ενώ την εκρηκτική πλοκή καθοδηγούν εναλλάξ τρεις διαφορετικές ηρωίδες. Η Θεία Λίντια, γνωστή από τα κεφάλαια του παρελθόντος είναι η συντάκτρια του κειμένου με τίτλο «Το ιδιόγραφο του Μεγάρου Άρντουα», πιστή του καθεστώτος για τον ίδιο λόγο όπως και πλήθος κόσμου στη Γαλαάδ: επειδή ήταν το πλέον ακίνδυνο. Διότι, «τι νόημα έχει να ρίχνεσαι μπροστά στην μπουλντόζα για λόγους ηθικής ακεραιότητας και να συνθλίβεσαι σαν κάλτσα χωρίς πόδι; Πολύ προτιμότερο να χάνεσαι στο πλήθος, που εξυμνεί ευλαβικά, που έρπει μες στη γλίτσα, που απομυζά κι αναπαράγει μίσος. Πολύ προτιμότερο να ρίχνεις ο ίδιος τις πέτρες απ’ το να σε λιθοβολούν. Ή, κι αν δεν είναι προτιμότερο, είναι αυτό που αυξάνει τις πιθανότητες να επιβιώσεις».

Στο περίκλειστο σύμπαν της απολυταρχικής Νέας Αγγλίας, όπου η παραίτηση είναι κανονικότητα και οι γυναίκες υποβιβασμένες σε υπάνθρωπους, η Θεία Λίντια αποτελεί μέρος της υψηλότερης κάστας. «Έχω πρηστεί απ’ την εξουσία», δηλώνει το γαμψό αυτό νύχι του καθεστώτος, «είμαι παντού και πουθενά». Ταυτόχρονα είναι και ο φορέας του σπόρου του χαμού της Γαλαάδ, καθώς έχει καταγεγραμμένα τα απόρρητα αρχεία των βαρύτερων εγκλημάτων της χώρας.

Η Άγκνες Τζεμινά, την οποία γνωρίζουμε μέσα από την «Απομαγνητοφώνηση κατάθεσης μάρτυρος 369Α» είναι μια νεαρή κοπέλα που έχει γαλουχηθεί ως υπήκοος του καθεστώτος και δε γνωρίζει άλλη πραγματικότητα πέρα από εκείνη που της έχει υπαγορευτεί. Ενώ η έφηβη Ντέζι («Απομαγνητοφώνηση κατάθεσης μάρτυρος 369Β») μεγαλώνει στον Καναδά, όπου οι λιγοστοί δραπέτες της Γαλαάδ φυγαδεύονται μέσω του δικτύου του Υπόγειου Σιδηρόδρομου Γυναικών. Το πώς οι τρεις αυτές γυναίκες συνδέονται μεταξύ τους, καθώς και οι εξελίξεις που θα πυροδοτηθούν από την αλληλεπίδρασή τους, είναι η ιστορία του «Οι διαθήκες», ενός έργου τόσο καλογραμμένου, μιας τόσο οδυνηρά αληθοφανούς δυστοπίας που περνά δίκαια στην κατηγορία του βιβλίου που δεν μπορείς να αφήσεις από τα χέρια σου.

Μάργκαρετ Άτγουντ, «Οι διαθήκες», σελίδες 536, εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Αύγουστος Κορτώ