Η καινούργια πόλη που ονειρευόμαστε

Οι ελληνικές πόλεις είναι «θύματα» των αυτοκινήτων. Ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης έχει έξυπνες ιδέες για το τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό τις οποίες καταθέτει στο νέο του βιβλίο «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη». H ATHENS VOICE, η φωνή της πόλης, που αγαπάει την Αθήνα, που αγωνίζεται για την πόλη, ψάχνει λύσεις και αναδεικνύει προτάσεις, το εξέδωσε (Μπορείτε να το παραγγείλετε εδώ).

Έχει η Αθήνα και οι άλλες ελληνικές πόλεις «χώρο» για βιώσιμες, απλές, πάμφθηνες, αποτελεσματικές λύσεις όσον αφορά το ταλαιπωρημένο οδικό δίκτυό της; Σύμφωνα με τον Σταύρο Κωνσταντινίδη, ναι, η Αθήνα και έχει και μπορεί. Στην παρουσίαση του βιβλίου στο φιλόξενο χώρο του Free Thinking Zone (Σκουφά 64 & Γριβαίων) ο συγγραφέας, μαζί με τον Σπύρο Βούγια και το συγγραφέα και βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, μίλησαν με διάθεση αισιόδοξη σχετικά με τα κυκλοφοριακά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αθήνα.

Το «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη» είναι χρήσιμο. Γιατί είναι γεμάτο με απλές, έξυπνες, καινοτόμες, άκρως λειτουργικές και φτηνές ιδέες για να «ανασάνουν» οι ελληνικές πόλεις. Είναι ένας οδηγός με βάση την ελληνική εμπειρία, που βασίζεται στην πολύχρονη πείρα του συγγραφέα πάνω στα προβλήματα του οδικού δικτύου της χώρας μας και που δεν θα είχε κανένα λόγο ύπαρξης σε μια χώρα όπως, π.χ. η Γαλλία, όπου πολλά από τα ζητήματα που περιγράφει έχουν διευθετηθεί. Με τους «Έξυπνους δρόμους» ο δήμαρχος θα μπορούσε να καταλάβει τι θα μπορούσε να συμβεί στην πόλη. Οι 29 προτάσεις που περιέχει το βιβλίο είναι οι ελάχιστες τρανταχτές περιπτώσεις που αθροιζόμενες σε μια εφαρμογή μπορούν να αποφέρουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όπως εξήγει, επέλεξε τις συγκεκριμένες επειδή είναι επαναλήψιμες χιλιάδες φορές. Απλές, αρχετυπικές λύσεις.

«Οι ελληνικές πόλεις είναι θύματα ενός μοντέλου αυτοκινητούπολης. Είναι πολεοδομικά κατεστραμμένες. Πρέπει να επαναφέρουμε το μοντέλο άνθρωπος-πεζός, να φύγει το μοντέλο άνθρωπος-όχημα. «Πεζός», όχι «οδηγός» είναι η κυρίαρχη ιδιότητά μας, λέει. Ως παράδειγμα φέρνει ένα δρόμο σαν τη Σκουφά, όπου περισσεύει αναξιοποίητος χώρος μήκος ενός μέτρου για τους πεζούς χώρος, παρά το πεζοδρόμιο (που τρώνε συχνά οι είσοδοι των κτιρίων) και τα σταθμευμένα οχήματα. Όπως διευκρίνισε, η Αθήνα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, χρησιμοποιεί μόνο το 1/3 και όχι τα 2/3 του δρόμου για κυκλοφορία.

Ο Σπύρος Βούγιας, παλιόφιλος του Σταύρου Κωνσταντινίδη, θυμήθηκε την εποχή που ήταν συγκοινωνιολόγοι στη Θεσσαλονίκη. Την εποχή δηλαδή που ήδη ασχολούνταν με την «πολιτική της καθημερινής ζωής», το πώς θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών στο επίπεδο της απλής καθημερινότητας. Για τον ίδιο, το βιβλίο του Κωνσταντινίδη λειτουργεί ως αυτό που ονομάζουμε «αστικό βελονισμό»: δείχνει πώς μπορούμε να βελονίσουμε την πόλη σημειακά, να ενεργοποιήσουμε τις «ενδορφίνες» της πόλης. Οι «Έξυπνοι δρόμοι» είναι έτσι ένα τρόπον τινά εγχειρίδιο για την αυτοσυνειδησία των πολιτών, ένας είδος καλλιέργειας της αστικής μας συνείδησης.

Για τη διαφορά ατομικής και δημόσιας συνείδησης μίλησε και ο Πέτρος Τατσόπουλος. «Η Αθήνα έχει το παράδοξο να είναι ταυτόχρονα η πιο βρώμικη –στο δημόσιο χώρο– και η πιο καθαρή –στον ιδιωτικό– πρωτεύουσα της ΕΕ» ανέφερε χαρακτηριστικά. Για τον ίδιο, η σπουδαιότητα του βιβλίου έγκειται στο ότι προτείνει λύσεις απλές που είναι ταυτόχρονες οι πιο φθηνές, με μηδενικό σχεδόν κόστος και άρα άμεσα υλοποιήσιμες. «Είναι ένα από τα λίγα βιβλία των τελευταίων χρόνων που είναι χρήσιμο και χρηστικό ταυτόχρονα, βιβλίο με μεγάλη ωφέλεια. Υπάρχει μια αρχιτεκτονική στον σχεδιασμό του ίδιου του βιβλίου». Ανέφερε μάλιστα πως το βιβλίο, ως χρηστικό εργαλείο, έχει ήδη δοθεί στο δήμαρχο Γιώργο Καμίνη και πρότεινε να δοθεί και σε άλλους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και στο δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη.

Και οι τρεις ομιλητές συμφώνησαν στο ότι η κρίση λειτούργησε σαν καλός συγκοινωνιολόγος, αφού, λόγω της ακριβής βενζίνης, έχει μειωθεί αισθητά η χρήση του αυτοκινήτου. Το κυκλοφοριακό έχει μειωθεί κατά 30%. Τα θύματα από τροχαία, περί τα 870 την περσινή χρονιά, παραμένουν σε σταθερά επίπεδα.

Τα τρία παραδείγματα από το βιβλίο που επέλεξε ο ίδιος ο Κωνσταντινίδης ως τρεις ενέργειες που μπορούν να γίνουν εύκολα και αποτελούν τις ελάχιστες προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης είναι τα εξής:

Η θέση του σηματοδότη

Αν τοποθετηθεί ο σηματοδότης στην αρχή της διάβασης, οι οδηγοί των αυτοκινήτων υποχρεώνονται να σταματήσουν πριν από τη διάβαση, προκειμένου να έχουν οπτική επαφή με το σηματοδότη. Η διάβαση πεζών, συνεπώς, παραμένει ελεύθερη και οι πεζοί μπορούν να διέλθουν άνετα και με ασφάλεια.

Ασφάλεια στις εισόδους των σχολείων

Τρεις απλές παρεμβάσεις μεταμορφώνουν το οδικό περιβάλλον και εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας: μικρή οπισθοχώρηση της εισόδου, η οποία αυξάνει το ζωτικό χώρο του πεζοδρομίου, τοπική διαπλάτυνση του πεζοδρομίου, που αποκαλύπτει το οπτικό πεδίο και ανυψωμένη διάβαση πεζών με χρωματική διαφοροποίηση, η οποία υποχρεώνει σε μείωση της ταχύτητα ς των οχημάτων και σε απόδοση προτεραιότητας στους μαθητές.

Φανάρι με όνομα

Με την πρόταση αρίθμησης των σηματοδοτών δημιουργείται ένα ενιαίο σύστημα αναφοράς και κωδικοποίησης των διασταυρώσεων, που απλοποιεί την ανεύρεση διαδρομών και προορισμών στην πόλη. Συν τοις άλλοις, ενισχύονται η φιλικότητα και η λειτουργικότητα της πόλης, ενώ παράλληλα εξοικονομούνται χιλιάδες ανθρωποώρες και άσκοπα οχηματοχιλιόμετρα καθημερινά.