Φαλάτσι, Παζολίνι, οι scomodi
Ένα σύντομο βιβλίο για ανθρώπους, ημέρες, λέξεις και εικόνες που δεν υπάρχουν πια: τα Μολυβένια Χρόνια, ο μυστικισμός της αριστερής τρομοκρατίας
![Pier Paolo Pasolini Pier Paolo Pasolini](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2020/01/29/pazolini.jpg)
Η Σώτη Τριανταφύλλου διαβάζει το βιβλίο «Ο άβολος Παζολίνι» (Pasolini, un uomo scomodo) της Οριάνα Φαλάτσι, εκδόσεις Athens Review of Books
Ο άβολος Παζολίνι (Pasolini, un uomo scomodo: ο τίτλος δεν μπορεί να μεταφραστεί ικανοποιητικά) είναι ένα σύντομο βιβλίο για ανθρώπους, ημέρες, λέξεις και εικόνες που δεν υπάρχουν πια: τα Μολυβένια Χρόνια, ο μυστικισμός της αριστερής τρομοκρατίας· το τέλος των πυγολαμπίδων όπως έγραφε ο Παζολίνι· και, μαζί μ’ αυτό, το τέλος των «παιδιών της ζωής», των Αθλίων στα λαϊκά προάστια της Ρώμης.
Από τον Νοέμβριο του 1975, όταν ο Παζολίνι βρέθηκε δολοφονημένος στην παραλία της Όστια, έχουν περάσει σαράντα πέντε χρόνια που μοιάζουν με αιώνες· λες και μετά τον θάνατό του τίποτα δεν ήταν πια το ίδιο. Η Οριάνα Φαλάτσι ξεκίνησε να λύσει το μυστήριο της δολοφονίας που παρέμεινε εν πολλοίς ανεξιχνίαστη – δεν ήταν η μόνη· επί δεκαετίες οργίαζαν θεωρίες συνωμοσίας (σύμφωνα με το δόγμα της δεκαετίας του 1970 «όλα είναι πολιτική»)· ακολούθησαν συγκαλύψεις, κιτρινισμός, ο θόρυβος των tabloids· αλλόκοτες συγκρίσεις με τη δολοφονία του Λόρκα στη Γρανάδα. Η Φαλάτσι, με το συνηθισμένο της πάθος, κατέγραψε όσα στοιχεία μπόρεσε να συλλέξει και τα δημοσίευσε στο περιοδικό L’Europeo χωρίς ωστόσο να κατονομάσει τις πηγές της – πράγμα που της στοίχισε καταδίκη τεσσάρων μηνών με αναστολή. Τι περίεργο: τότε είχε εξυψωθεί σε σύμβολο φεμινισμού και δημοσιογραφικής γενναιότητας· σήμερα, οι ορθώς σκεπτόμενοι τη θεωρούν «αντιδραστική» – κυρίως επειδή ήταν από τις πρώτες φωνές εναντίον του ισλάμ· από εκείνες που πνίγηκαν στη συνέχεια στον ορυμαγδό της ισλαμοαριστεροσύνης. Το 1966 συνάντησε τον Παζολίνι στη Νέα Υόρκη – ο κομμουνιστής Παζολίνι έμοιαζε έκθαμβος από την πόλη, την οποία, αναπόφευκτα, έβλεπε σαν μαρξιστής· εστιάζοντας, όπως συνήθιζε, στην παρουσία του υποπρολεταριάτου για το οποίο ένιωθε την έλξη που ένιωθε. Προπάντων, τον ενθουσίαζε ο κίνδυνος που πλανιόταν στη Νέα Υόρκη· σαν να ήταν ένας τόπος όπου πήγαινες για να πεθάνεις. Η Φαλάτσι τού είχε ζητήσει να γράψει τον πρόλογο για την ιταλική έκδοση της ποιητικής συλλογής του Αλέκου Παναγούλη, που βρισκόταν στη φυλακή, στο Μπογιάτι: ο Παζολίνι μόλις που πρόλαβε να γράψει τον πρόλογο, ο Παναγούλης μόλις που πρόλαβε να δει την έκδοση των ποιημάτων του στα ιταλικά. (Σκοτώθηκε σε παράξενο τροχαίο λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Παζολίνι, χωρίς η ελληνική αριστερά να βγει στους δρόμους κραυγάζοντας «δολοφονία» όπως θα έκανε αν ο Παναγούλης ήταν αριστερός.)
Η Φαλάτσι και ο Παζολίνι διέφεραν πολύ, αλλά η συνάντησή τους, όπως καταγράφεται στο Pasolini, un uomo scomodo (Ο άβολος Παζολίνι), αποκαλύπτει εκ των υστέρων τι τους ένωνε, εκτός από τη διανοητική εντιμότητα και την αναζήτηση της δικαιοσύνης: η καχυποψία της κοινής γνώμης της εποχής, ο φθόνος των Ιταλών μικροαστών για τη διεθνή τους λάμψη – η Φαλάτσι ήταν διάσημη για τα ρεπορτάζ της από τις πολεμικές ζώνες κι από τις συνεντεύξεις της με τους ισχυρούς της γης· ο Παζολίνι για τις ταινίες του που δίχαζαν, σκανδάλιζαν και προκαλούσαν μπελάδες στους λογοκριτές (τα μυθιστορήματα και τα ποιήματά του θεωρούνταν λιγότερο σκανδαλώδη κι άλλωστε οι θεατές ήταν περισσότεροι από τους αναγνώστες). Στις δεκαετίες του 1960 και 1970, αυτοί οι δύο πρωταγωνιστές της πνευματικής ιταλικής ζωής (τότε η Ιταλία είχε πνευματική ζωή) διασταυρώνονταν και συγκρούονταν: ο Παζολίνι ήταν μια σύνθεση αντιφάσεων· αγάπη και μίσος για τη θρησκεία (την εκκλησία, τις τελετουργίες), θαυμασμός και απώθηση για τις γυναίκες (με εκφρασμένο οιδιπόδειο σύμπλεγμα πρωτίστως στην κινηματογραφική διασκευή του Οιδίποδα)· μια ακατανίκητη τάση προς τη ρυπαρότητα, προς την ασχήμια που αναδημιουργούσε ως καλαισθησία· σπλαχνικός και ενοχικός· προκλητικός και σεμνός μαζί, επαρχιώτης από το Φριούλι χαμένος στη γειτονιά του Ακατόνε και της Μανταλένας. Αντιθέτως, η Φαλάτσι φαινόταν πάντοτε πιο απλή: ατρόμητη· take no prisoners.
Η ζωή και ο θάνατος του ποιητή, όπως και η έντονη παρουσία της Φαλάτσι σημαδεύουν λοιπόν το ιταλικό πολιτικό τοπίο, που φαίνεται σκεπασμένο με τις στάχτες του Γκράμσι. Κι ο θάνατος, το λιντσάρισμα, μια μορφή κανιβαλισμού σαν εκείνη στο Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι, μοιάζει να φέρνει στην επιφάνεια τη σήψη· να διαψεύδει τις αυταπάτες για την κρυφή γοητεία του υποπρολεταριάτου.
![«Ο άβολος Παζολίνι» της Οριάνα Φαλάτσι, εκδόσεις της Athens Review of Books o avolos pazolini Oriana Fallaci Athens Review of Books](/images/w250/3/jpg/sites/default/files/pazolili_fallaci_cover_0.jpg)
Το 1993, ο Νάνι Μορέτι στο Αγαπημένο μου ημερολόγιο περιπλανιόταν στη Ρώμη του Παζολίνι: άχτιστα οικόπεδα, λαϊκές πολυκατοικίες και χωματόδρομοι· τα υπολείμματα μιας εποχής όπου το Τραστέβερε ήταν ακόμα μια φτωχογειτονιά στη λάθος όχθη του Τίβερη. Με τη βέσπα του κατέληγε στην παραλία της Όστια: ο θάνατος του Παζολίνι αναμοχλεύει ένα αίσθημα συλλογικής ενοχής· για τον κόσμο στον οποίο ζούσαμε και τον οποίον ανεχόμασταν μέσα σε μια τύρβη από ψευδαισθήσεις.
Οριάνα Φαλάτσι, Ο άβολος Παζολίνι, μετάφραση: Κωνσταντίνα Γερ. Ευαγγέλου, πρόλογος: Αλεσάντρο Καναβό, The Athens Review of Books, Αθήνα 2019, σελ. 136
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.