Ο Μίλαν Κούντερα αποκτά ξανά την τσεχική υπηκοότητα

Ο μυθιστοριογράφος Μίλαν Κούντερα, εξόριστος στο Παρίσι από το 1975, απέκτησε και πάλι την τσεχική υπηκοότητα, έπειτα από χρόνια περίπλοκων σχέσεων με τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, το κομμουνιστικό καθεστώς της οποίας του είχε αφαιρέσει την, τότε τσεχοσλοβακική, υπηκοότητα, πριν από 40 χρόνια.

Ο Μίλαν Κούντερα, 90 ετών, και η σύζυγός του Βέρα παρέλαβαν τα σχετικά έγγραφα στην κατοικία τους από τον Τσέχο πρεσβευτή στο Παρίσι, Πετρ Ντούλακ, στις 28 Νοεμβρίου, δήλωσε σήμερα Τρίτη στο Γαλλικό Πρακτορείο η Ζουζάνα Στίτσοβα, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.

«Πρόκειται για μια πολύ σημαντική συμβολική χειρονομία, για μια συμβολική επιστροφή του μεγαλύτερου Τσέχου συγγραφέα στη χώρα του», σχολίασε ο διπλωμάτης σε μια δήλωση στην εφημερίδα Le Figaro.

Ο Κούντερα είναι ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς στον κόσμο. Παραδόξως, τα έργα που έγραψε στη γαλλική γλώσσα δεν ήταν καθόλου γνωστά στη χώρα του. Εγκαταλείποντας τη μητρική του γλώσσα για να γράψει στα γαλλικά, ο μυθιστοριογράφος δεν επέτρεψε, από μια τάση τελειομανίας όπως υποστηρίζει, τη μετάφραση στα τσέχικα έργων του όπως «Η βραδύτητα», «Η ταυτότητα», «Η άγνοια» ή «Η γιορτή της ασημαντότητας».

Το να μεταφραστεί από κάποιον άλλον στη γλώσσα του θα ήταν «διαστροφή», έλεγε ο συγγραφέας, τα βιβλία του οποίου έχουν μεταφραστεί σε περίπου 40 γλώσσες.

«Το να αποκόβεις τη χώρα όπου γεννήθηκες από ολόκληρο τον κόσμο είναι κάτι ασυνήθιστο», διαπίστωνε πριν από μερικά χρόνια ο κριτικός της Πράγας Γιάρομικ Σλόμεκ.

«Τελειομανής, σχολαστικός, πολύ καλά. Αλλά κατείχε μήπως επαρκώς τα κινέζικα, τα γιαπωνέζικα ή τα κορεάτικα ώστε να μπορεί να ελέγξει τις μεταφράσεις των έργων του σε αυτές τις γλώσσες;» αναρωτιόταν.

Όπως πολλοί από τους συγχρόνους του, ο Μίλαν Κούντερα διήνυσε μια μακρά διαδρομή: νεαρός, είχε πιστέψει στις υποσχέσεις του κομμουνισμού το 1948, αλλά αμφισβήτησε το ίδιο απολυταρχικό σύστημα 20 χρόνια αργότερα.

Αποκλεισμένος από τη δημόσια ζωή και απαγορευμένος από τις εκδόσεις μετά τη συντριβή της «Άνοιξης της Πράγας» το 1968 από τα σοβιετικά άρματα μάχης, την οποία ακολούθησε ο χωρισμός το 1992 των Τσέχων από τους Σλοβάκους σε δύο χωριστά κράτη, ο μυθιστοριογράφος επέστρεφε κατά καιρούς στη χώρα του, πάντοτε όμως μυστικά.

Απίστευτες και πολύ δύσκολο να επιβεβαιωθούν ιστορίες κυκλοφορούσαν στην Πράγα για τον τάδε ή τον δείνα φίλο του Κούντερα που τον συναντούσε στον δρόμο… μεταμφιεσμένο σε μοναχό ή με ψεύτικη γενειάδα.

«Με συγχωρείτε, δεν είμαι εκείνος που νομίζετε», θα απαντούσε σε έναν από τους παλιούς φίλους του που τον πλησίαζε με ένα «Γεια σου, Μίλαν, τι κάνεις;»

Τον Οκτώβριο του 2007, δεν πήγε στην Τσεχία για να παραλάβει το κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας. Και χρειάστηκαν περισσότερα από 20 χρόνια προκειμένου το μπεστ-σέλερ του Κούντερα «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» να δημοσιευθεί επίσημα στα τσέχικα, το 2006, από τον εκδοτικό οίκο Atlantis.

Το μυθιστόρημα «Η ζωή είναι αλλού», που γράφτηκε στα τέλη των ετών του 1960 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην Τσεχία μόλις το 2016, για να καταλάβει αμέσως τη δεύτερη θέση στην έρευνα «Το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς».

Έναν χρόνο αργότερα, «Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης» του 1978 εμφανίζεται στα τσέχικα βιβλιοπωλεία, με «πολλές αλλαγές, περικοπές και νέες ιδέες, με τις οποίες αυτή η μακρά αλλά γενναιόδωρη περίοδος τον αποζημίωσε για την αναμονή», σύμφωνα με τον συγγραφέα.

Ο μυθιστοριογράφος απάλειψε, μεταξύ άλλων, το απόσπασμα για τον «πρόεδρο της λήθης» Χούζακ και για έναν πολύ γνωστό Τσέχο τραγουδιστή της ποπ τον οποίο χαρακτήριζε «ηλίθιο της μουσικής».

Το 2008, η ανακάλυψη μιας επίσημης αναφοράς της αστυνομίας το 1950, σύμφωνα με την οποία ο φοιτητής Μίλαν Κούντερα είχε καταγγείλει την παράνομη παρουσία στην Πράγα ενός νεαρού λιποτάκτη, ο οποίος καταδικάστηκε στη συνέχεια σε βαριά ποινή κάθειρξης, έκανε να χυθεί πολύ μελάνι. «Απόλυτο ψέμα», είπε ο συγγραφέας.

Ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις είχε προτείνει να δοθεί η υπηκοότητα στον Κούντερα και στη σύζυγό του σε μια συνάντηση που είχε μαζί τους στο Παρίσι την περασμένη χρονιά.