«Ψευδάνθρακας και άλλες ιστορίες» από την Ευγενία Μακαριάδη

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Καμιά φορά θέλει συνθήκες ποιητικές μια ανάγνωση. Πάει να πει, να ανοίγεις τα ραδιόφωνα στη διαπασών, πόρτες, μπαλκόνια, καρδιές να τις χαλάς. Πάει να πει, να εισέλθεις θριαμβευτής μες στα βεστιάρια τα πιο μυστικά, εκεί που κρύβεις όλα σου τα φουστάνια και όλες σου τις μάσκες. Μες στα χαλάσματα κατοικούν πράγματα μυθώδη, ανύπαρκτα, μικροί αφοπλισμοί που σε αφήνουν ευάλωτο να φέγγεις στο περιθώριο του κόσμου.

Με άλλον τρόπο δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για τον «Ψευδάνθρακα και άλλες ιστορίες» των εκδόσεων Βακχικόν. Αν δεν αντέχεις, καλύτερα να μη γυρέψεις μια εύκολη ανάγνωση στα πυροτεχνήματα της Ευγενίας Μακαριάδη που δημοσιεύουν οι εκδόσεις Βακχικόν, συνεχίζοντας μια παράδοση αρκετά ποιοτικών συλλογών που ξεχωρίζουν μες στην πληθωριστική, εγχώρια βιβλιοπαραγωγή.

Αφήνω και εισβάλλουν οι άνεμοι μες στα δωμάτια. Και ας τα χαλάσουν όλα και ας σκορπίσουν τα χαρτιά και τις αναμνήσεις και ας ξυπνήσουν μια ιδέα φόβου που κοιμάται εντός. Οι ιστορίες της κυρίας Μακαριάδη αφορούν την οικεία χορογραφία της εποχής. Δεν έχουν λόγια, μονάχα νιώθονται με μια ένταση πρωτόγνωρη, ίδια φωνή που ξεχωρίζει πριν τον χαμό της. Οι πολαρόιντ που συνθέτουν το λεύκωμα των εκδόσεων Βακχικόν δεν γνωρίζουν άλλον δρόμο. Θυμίζουν τα παιδιά που με μια αφοπλιστική αθωότητα σου λένε την αλήθεια, σου μιλούν στο επικίνδυνο, το δεύτερο ενικό προσωπείο. Όπως και η Ευγενία Μακαριάδη που στέκει παντοτινή στο βάθος του καθρέφτη, χαρίζοντας την αθανασία σε μια λεπτομέρεια αισθητική, ψυχική, κάποτε ιδιότροπη. Στον τίτλο έχει κρυφτεί η σημασία της συλλογής της συγγραφέως γυρεύοντας την αυθεντική έκταση του χρόνου και του πόνου. Οι τροχιές της σταθερές, αδιαπέραστες, ιλιγγιώδεις, τα πρόσωπά της μια ασύλληπτη πινακοθήκη, το σεβαστό πλήθος που κινεί αυτόν τον κόσμο. Όλο μετοχές ο λόγος της, εκφορά και στάση παθητική, η πέτρα που αφήνει επάνω της νερά και ανέμους, λέγοντας για μια τελευταία φορά την πικρή της ιστορία.

Θέλει θράσος και αντοχή η αναπαράσταση της εποχής μας και συνιστά ήδη ζητούμενο για τις τέχνες μια άλλη διατύπωση. Ως τότε η κυρία Μακαριάδη τραγουδά για εκείνο που δεν γίνεται ποτέ κινηματογράφος, μα εμπεριέχει όλα τα στοιχεία του γκριζομάλλη αιώνα μας. Οι εντυπώσεις του Ψευδάνθρακα φτερουγίζουν στις τέσσερις γωνιές αυτού του κόσμου. Εντοιχισμένα τα πρόσωπα πασχίζουν, τινάζουν τα σώματά τους μιμούμενοι τα ηλιοτρόπια, ξεδίνουν στο όνομα μιας ελπίδας που σημαίνει μονάχα σφαγή. Γρήγορες διαβάσεις, κενά βλέμματα, όνειρα πελοποννησιακά που παίζονται ανάμεσα σε δυο σταθμούς και μια συγνώμη. Καθρέφτες αμείλικτοι και ένας φόβος μην μάθει ο άλλος την μεγάλη μας μοναξιά.

Όχι η Ευγενία Μακαριάδη, όχι εκείνη δεν τρέμει το σκήνωμα του άλλου. Την ώρα που κοιμάσαι κάποιος ζωγραφίζει δυο πρόσωπα και ένα δάκρυ, μες στα ίδια ρούχα του πασχίζει να επιβιώσει. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τους καθρέφτες και η συγγραφέας το νιώθει και το ξέρει καλά. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει για να σωθεί το πρόσωπό σου. Στις ιστορίες του Ψευδάνθρακα μοιάζει κάτι να χάθηκε. Και η συγγραφέας με κείμενα καθρεφτάκια της ζωής μας κάνει εκείνα τα απατηλά, τα μάταια σινιάλα μιας ολόκληρης γενιάς που προχωρεί στις ευλογημένες αφαιρέσεις. Που νιώθει τους βυθούς όταν ξυπνούν, που ζει τις ζωές των ανθρώπων, τότε και τώρα και πάντα.

Με κάτι μικρές, εύφλεκτες πρόζες, γέννημα ποιητικό η Ευγενία Μακαριάδη ντύνεται όλες τις σκληρές αγάπες, αλλάζει δέρματα, πέφτει, στην ανάγνωση εκχωρείται και μας πληγώνει. Θέλουν αρετή και τόλμη τούτες οι εξομολογήσεις που δημοσιεύουν οι εκδόσεις Βακχικόν. Θέλουν γνώση των φυσικών νόμων και αλάθητο αισθητήριο για να φανεί η φευγαλέα φρικίαση που καραδοκεί πάντα μες στους καθρέφτες.

Η Ευγενία Μακαριάδη ζωγραφίζει στον «Ψευδάνθρακα» τις όψεις της ζωής, την προσευχή της συλλαβίζει. Και ας φαντάζει βίαιη και άμεσα, σαν μουσική που δεν έχει την ανάγκη του κόσμου. Εγώ αυτές τις ψυχές που συγκρατούν μέσα τους χίλιους ποιητές, τις ονομάζω αρχαίες. Το χρώμα τους, χρώμα πυρετικό. Το γέλιο τους σπασμένα υαλικά, οι ζωές τους παιχνίδια που χάλασαν.

Η Ευγενία Μακαριάδη κάπως μας πονά και ίσως μας αφοπλίζει τόπους τόπους. Ωστόσο, διαθέτει ένα σπάνιο μαγνητισμό η γραφή της. Και οι καιροί μας κοιτάζουν ακρωτηριασμένοι τους ποιητές που δουλεύουν ακατάπαυστα τα πορτραίτα που εμείς δεν τολμούμε.