Ελένη Γερουλάνου: «Η βιβλιοθήκη ενός σχολείου είναι η καρδιά του»

Η Ελένη Γερουλάνου είναι μια γυναίκα που σε κερδίζει με το χαμόγελό της από την πρώτη στιγμή. Γλυκιά, προσιτή, ακτινοβολεί χαρά και το βλέμμα της θυμίζει μικρού παιδιού, γεμάτο ενθουσιασμό για όσα κάνει και ανυπομονησία για όσα σκέφτεται να υλοποιήσει. Γιατί η Ελένη Γερουλάνου είναι ένας άνθρωπος που δεν σταματά ποτέ να δημιουργεί και να εκπλήσσει τους γύρω της με τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες της: από το 2000 έχει αναλάβει τη διεύθυνση του Νηπιαγωγείου της Σχολής Μωραΐτη ενώ το 2013 ίδρυσε με τέσσερις φίλους τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Library4all με σκοπό να γεμίσουν σχολικές βιβλιοθήκες δημοσίων σχολείων της χώρας με καινούρια ή σχεδόν καινούρια βιβλία. Γράφει βιβλία για παιδιά ενώ το νέο παραμύθι της, «Ενας αρκούδος μια φορά», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη.

Τη συναντήσαμε στο Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών και μας μίλησε για όλα με αφοπλιστική ειλικρίνεια.

Παιδική ηλικία: ανέμελη, περιπετειώδης, δύσκολη; Ποιες αναμνήσεις κυριαρχούν στο μυαλό σας;
Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μία οικογένεια δεμένη, με αξίες και σεβασμό προς τους άλλους. Ο μπαμπάς μου αποτελούσε πηγή θετικής ενέργειας, η μαμά μου ήταν ένας άνθρωπος της προσφοράς. Και μαζί τους ο μεγαλύτερος αδελφός μου που θαύμαζα. Κάθε Κυριακή πηγαίναμε όλοι μαζί στο οικογενειακό μας κτήμα, στους Τράχωνες, κοντά στο παλιό αεροδρόμιο, όπου μας περίμεναν η νόνα μας, ο παππούς μας και οι άνθρωποι του κτήματος. Θυμάμαι το χρωματιστό χαλί που σχημάτιζαν κάθε λογής λουλούδια, τη μυρωδιά από το χαμομήλι, το ζουζούνισμα των μελισσών, το κελάηδισμα από τα πουλάκια, τις αμέτρητες πεταλούδες. Ένας παράδεισος για μικρούς και για μεγάλους.

Διαβάζατε βιβλία; Ποιο ήταν το αγαπημένο σας;
Ήμουν παιδί που δεν διάβαζε πολύ. Μόνο τα απαραίτητα. Μου άρεσε περισσότερο να ασχολούμαι με τη φύση και να δημιουργώ με τα χέρια. Μεγαλώνοντας, μία φίλη καλή μού χάρισε το «Χρυσό αμάξι» του Νικηφόρου Βρεττάκου και από εκείνη τη μέρα βούτηξα στα βιβλία, ξεκινώντας από τα εφηβικά, λες και ήθελα να προλάβω όλα αυτά που είχα χάσει. Το βιβλίο που αγαπώ πιο πολύ είναι η «Πολύ πεινασμένη κάμπια» του Eric Carle, το πρώτο βιβλίο που διάβασα σε παιδιά στο νηπιαγωγείο της Βοστώνης, όπου έκανα την πρακτική μου.

Ποια ήταν το δικό σας αγαπημένο παιχνίδι;
Ως παιδί, έχοντας στο σπίτι το οικογενειακό κουκλόσπιτο της νόνας μου, έπαιξα πάρα πολύ με κούκλες και με τα μοναδικά αντικείμενά του, που βρίσκονται τώρα στο Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών.

Το επάγγελμα της νηπιαγωγού υπήρχε από νωρίς στο μυαλό σας ή ήρθε και σας συνάντησε μεγαλώνοντας;
Από τα 14 ήμουν σίγουρη πως αυτό που ήθελα να κάνω ήταν να ασχοληθώ με τα μικρά παιδιά. Σπούδασα παιδαγωγικά στην Αθήνα και στον δρόμο μου συνάντησα ανθρώπους με την ίδια σπίθα, που με ενέπνευσαν. Τους εμπιστεύτηκα και μαζί ανακαλύψαμε τον μαγικό κόσμο των παιδιών. Η Αμερική ήταν άλλος ένας σταθμός στη ζωή μου και η μουσειοπαιδαγωγική άλλη μια μοναδική διαδρομή. Έτσι, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αποφάσισα να συνδυάσω την παιδαγωγική με τη μουσειακή εκπαίδευση. Και ήμασταν ένα από τα πρώτα σχολεία που προσφέραμε μουσειακή αγωγή σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Από το 2000 έχετε αναλάβει τη διεύθυνση του Νηπιαγωγείου της Σχολής Μωραΐτη. Τι αγαπάτε περισσότερο στο λειτούργημα που επιτελείτε;
Ασχολούμαι με τα παιδιά περισσότερο από 33 χρόνια, τα οποία και έχω περάσει στο ίδιο σχολείο, τη Σχολή Μωραΐτη, στο Ψυχικό. Τα τελευταία 18 χρόνια έχω αναλάβει τη διεύθυνση του Νηπιαγωγείου, μια θέση μεγάλης ευθύνης. Αυτό που αγαπώ στη δουλειά μου είναι ότι μπορώ με όλες μου τις αισθήσεις και το μυαλό μου να είμαι κοντά στα παιδιά με ευθύνη και σεβασμό προς αυτά. Καμία μέρα στο σχολείο δεν είναι η ίδια. Παρόλο που το γραφείο μου είναι γεμάτο φακέλους, εγκυκλίους, χαρτούρα μεγάλη και πολλές διοικητικές αρμοδιότητες φτάνει μία αγκαλιά και ένα χαμόγελο από κάποιο παιδί για να με κάνει να χαρώ και να σκεφτώ ότι αυτό που κάνουμε αξίζει πραγματικά. Δουλεύοντας ανάμεσα στα παιδιά έμαθα να βλέπω μέσα από τα πράγματα, να εκτιμώ τα μικρά, να παίρνω δύναμη από ένα χαμόγελο.

Υπάρχουν στιγμές που αισθάνεστε πως τα λόγια σας, τα σχέδια και το όραμά σας για τα παιδιά δεν αγγίζουν τους γονείς;
Η αλήθεια είναι πως αυτά που με ρωτάτε δεν τα έχω νιώσει ποτέ. Ίσως γιατί η δουλειά μας με τα παιδιά στο σχολείο είναι μία πρόκληση για μένα και ένα στοίχημα να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Και έχοντας στο πλευρό μου μία δυνατή και ακούραστη ομάδα συναδέλφων, με κοινούς στόχους και όραμα, νομίζω ότι το καταφέρνουμε σε μεγάλο βαθμό.

Πριν λίγα χρόνια, αποφασίσατε μαζί με τέσσερις φίλους σας να προσφέρετε περισσότερα βιβλία σε όλα τα παιδιά, ιδρύοντας την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Library4all. Ποιος είναι ο στόχος αυτής της εταιρείας; Πώς καταφέρατε την ιδέα σας να την κάνετε πράξη; Υπήρξαν εμπόδια και δυσκολίες;
Μαζί με άλλους τέσσερις φίλους ιδρύσαμε το 2013 τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Library4all με σκοπό να γεμίσουμε σχολικές βιβλιοθήκες δημοσίων σχολείων της χώρας με καινούρια ή σχεδόν καινούρια βιβλία. Η βιβλιοθήκη ενός σχολείου είναι η καρδιά του.Ο ρόλος του Library4all είναι να λαμβάνει ενημέρωση για τις ανάγκες των σχολείων σε όλη την Ελλάδα και εν συνεχεία να τα βοηθά να δημιουργήσουν μία βιβλιοθήκη ή να διευρύνουν την υπάρχουσα συλλογή τους. Τα βιβλία που προσφέρουμε προέρχονται από δωρεές ιδιωτών, εταιρειών, εκδοτών, συγγραφέων και άλλων μη κερδοσκοπικών φορέων.

Από το 2013 μέχρι σήμερα, το Library4all έχει προσφέρει περισσότερα από 75.050 βιβλία σε 1.830 βιβλιοθήκες σχολείων στην Αττική και την περιφέρεια. Βιβλία μας έχουν ταξιδέψει σε ελληνικά σχολεία στην Ίμβρο, στο Κατάρ, στην Τιφλίδα, στο Cambridge και στη Νέα Υόρκη. Επίσης έχουμε προσφέρει 100.000 βιβλία, που δεν είναι κατάλληλα για σχολικές βιβλιοθήκες, σε διάφορους φορείς σε όλη την Ελλάδα και περίπου 1.000 βιβλία σε έξι Παιδιατρικά Νοσοκομεία. Πρέπει να αναφερθεί ότι με το ξέσπασμα της προσφυγικής κρίσης, το Library4all φροντίζει και στέλνει ξενόγλωσσα βιβλία, κυρίως στην αγγλική και την αραβική γλώσσα, σε δομές φιλοξενίας προσφύγων και σε σχολεία που φοιτούν προσφυγόπουλα.

Οι αριθμοί μάς δίνουν μια καλή εικόνα του αντίκτυπου που έχει η δράση μας. Νούμερα που μας κάνουν να ονειρευόμαστε για τη συνέχεια.

1. Για σχεδόν 100.000 παιδιά σε όλη την Ελλάδα έχουν αυξηθεί οι ευκαιρίες και η πρόσβαση στη γνώση.
2. Το ελληνικό δημόσιο έχει εξοικονομήσει σχεδόν 1 εκατομμύριο ευρώ.

Δυσκολίες υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν. Κάθε φορά που με πονάει η μέση μου από τα βιβλία που έχω κουβαλήσει και από τους λογαριασμούς που πρέπει να εξοφλήσουμε. Βλέπετε, όλες οι μη κερδοσκοπικές εταιρείες έχουμε να πληρώσουμε τον φόρο επιτηδεύματος, 500 ευρώ το χρόνο, έναν φόρο λίγο άδικο για εταιρείες που δεν έχουν έσοδα από πουθενά. Αρκεί όμως ένα παιδικό χαμόγελο, το χέρι βοήθειας ενός πιστού εθελοντή, μια ζεστή κουβέντα από τον εκπαιδευτικό για να γεμίσει ξανά τις μπαταρίες μου και να με κάνει να σκεφτώ ότι αξίζει τον κόπο όλο αυτό που κάνουμε. Μπορεί η προσπάθεια για τη διαλογή των βιβλίων να είναι μεγάλη, τα έξοδα να είναι κάποιες φορές υπέρογκα (διαχειριστικές δαπάνες, φωτοτυπίες, αυτοκόλλητες ταινίες, κουτιά κλπ), αλλά ευτυχώς υπάρχει μια δυνατή ομάδα από εθελοντές και φίλους που μοιράζεται τις αγωνίες μας και μας βοηθάει να ανταποκρινόμαστε γρήγορα στα δεκάδες αιτήματα που δεχόμαστε καθημερινά. Η προσπάθεια συνεχίζεται με στόχο κάποια μέρα το Library4allνα κλείσει, γιατί αυτό θα σημαίνει ότι η πολιτεία θα έχει αναλάβει το ρόλο που επιτελούμε εμείς!

Θα ήθελα εδώ να αναφερθώ στον μεγάλο μας χορηγό. Την Αθηναϊκή Μεταφορική και προσωπικά στον Κωστή Παπαζήση που κάνει το όνειρό μας πραγματικότητα, αναλαμβάνοντας την αποστολή των βιβλίων σε κάθε σημείο του χάρτη. Όπως χαρακτηριστικά μας λέει ο κ. Παπαζήσης, το Library4all είναι ο «πελάτης» που τους πληρώνει με περηφάνια, με συγκίνηση και απέραντη χαρά, καθώς μέσα από αυτή τη συνεργασία συμμετέχει όλη η εταιρεία στην προσπάθειά μας, κάνοντάς την πιο εύκολη.

Τι είναι το bookwave; Μπορεί να συμμετάσχει όποιος θέλει;
Το bookwave είναι η ετήσια, μεγάλη δράση του Library4all, με στόχο να καλύψουμε μεγαλύτερο αριθμό σχολείων σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πραγματοποιείται στις αρχές του χρόνου με την υποστήριξη του Μουσείου Μπενάκη, στο κτίριό του στην οδό Πειραιώς. Εκεί συγκεντρώνουμε βιβλία μέσα από bookdrives που πραγματοποιούν κυρίως ιδιωτικά σχολεία και άλλοι ιδιωτικοί φορείς και τα προσφέρουμε σε σχολικές βιβλιοθήκες όλης της χώρας και ειδικότερα της Αττικής. Το «κύμα βιβλίων» και προσφοράς διαρκεί μια εβδομάδα. Φέτος προγραμματίζουμε να γίνει από τις 3 έως τις 8 Φεβρουαρίου 2020.

Υπήρξε κάποια δυνατή, συγκινητική ιστορία που έχει χαραχθεί στο μυαλό σας από τη δράση σας με το Library4all;
Ναι, η συγκινητική αποστολή βιβλίων προς τα οκτώ παιδιά του Δημοτικού Σχολείου και τα τρία του Νηπιαγωγείου Αγίων Θεοδώρων της Ίμβρου, τον Ιανουάριο του 2017. Νιώσαμε μεγάλη συγκίνηση μιας και η ιστορία του Σχολείου είναι ξεχωριστή. Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις αρχές του 20ού αιώνα, βίωσε όλες τις περιπέτειες του ελληνισμού στο νησί και έπαψε να λειτουργεί ως ελληνικό το 1964. Μισό αιώνα μετά επαναλειτούργησε. Πρόκειται για το μοναδικό ρωμαίικο σχολείο στην Ίμβρο. Η αποστολή των βιβλίων έκανε μια μεγάλη διαδρομή, με τη βοήθεια του Συλλόγου Ιμβρίων, κατάφερε όμως να προσπεράσει κάθε εμπόδιο και το ευχαριστήριο μήνυμα της Διευθύντριας του Σχολείου ήταν η μεγαλύτερη ανταμοιβήγια μας. Περιπτώσεις σαν κι αυτή αναδεικνύουν τη σημασία της προσφοράς του Library4all και μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε αυτό που ξεκινήσαμε πριν από έξι χρόνια.

Πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει τη δράση του Library4all;
Όποιος θέλει να υποστηρίξει το Library4all έχει τη δυνατότητα να το κάνει με κάποιον από τους εξής τρεις τρόπους:

1. Να στείλει ένα email στο info@library4all.com με τα στοιχεία του και τι είδους βιβλία θα ήθελε να προσφέρει.
2. Να διοργανώσει ένα bookdrive σε κάποιον χώρο που θα προτείνει, συγκεντρώνοντας καινούρια ή σχεδόν καινούρια βιβλία για παιδιά ηλικίας 5-12 ετών.
3. Να κάνει μία χρηματική δωρεά έτσι ώστε να αγοραστούν βιβλία, καθώς οι δωρεές μεταχειρισμένων βιβλίων δεν αρκούν για να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση που υπάρχει.

Προσοχή: τα βιβλία που συγκεντρώνουμε είναι για παιδιά 5 έως 12 ετών. Προσφέρουμε βιβλία που θα ήμασταν και εμείς χαρούμενοι να έχουμε δικά μας. Δεν δεχόμαστε εγκυκλοπαίδειες, βιβλία δραστηριοτήτων, σχολικά, με αυτοκόλλητα, με ήρωες κινουμένων σχεδίων, προσφορές από εφημερίδες.

Παράλληλα, είστε και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Τι έχετε στο νου σας κάθε φορά που αποφασίζετε να γράψετε ένα βιβλίο για παιδιά;
Η αγάπη μου για τα παιδιά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μουσεία με ωθούν να γράφω βιβλία για αυτά.

Το τελευταίο σας βιβλίο, «Ένας αρκούδος μια φορά», έχει τη βάση του σε μια συγκινητική ιστορία ζωής. Μπορείτε να μας την αφηγηθείτε;
Αφορμή για να γράψω την ιστορία του αρκούδου στάθηκε η φιλία του πατέρα μου με τη Μαρία Αργυριάδη και η δωρεά του οικογενειακού «Χάρτινου Θεάτρου» στη συλλογή της. Γράφοντας το παραμύθι αυτό θέλησα να φωτίσω την ιστορία της. Για την Μαρία Αργυριάδη, στην οποία οφείλουμε το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών, ο αρκούδος αυτός ήταν μοναδικός. Για τον αρκούδο πάλι η Μαρία ήταν η οικογένειά του. Στην πορεία έμαθα από την ίδια ότι ο λόγος που ξεκίνησε να συλλέγει τα παιχνίδια της ήταν ένα κίτρινο, μαδημένο και ταλαιπωρημένο αρκουδάκι, που το βρήκε στον δρόμο και που της θύμισε το αρκουδάκι που είχε όταν ήταν παιδί. Όταν είδα με τα μάτια μου τον αρκούδο με τον αριθμό 5 μέσα στην προθήκη του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, τον λάτρεψα. Παρακάλεσα τη Μαρία να μου πει την ιστορία του και έτσι ξεκίνησαν όλα. Γύρισα στο σπίτι, άνοιξα το τετράδιο και οι λέξεις έτρεχαν πάνω στο χαρτί. Δεν άργησε η αληθινή ιστορία του αρκούδου να γίνει παραμύθι. Η ιδέα όλο και μεγάλωνε και μεγάλωνε. Την έντυσα με λέξεις, πρότεινα στην Ίριδα Σαμαρτζή να τη στολίσει με ζωγραφιές και μαζί την πήγαμε στην Έλενα Πατάκη για να γίνει βιβλίο. Κάπως έτσι γεννήθηκε το «Ένας αρκούδος μια φορά». Είναι μία δυνατή συνεργασία, μία συνέκδοση του Μουσείου Μπενάκη με τις εκδόσεις Πατάκη, που στόχο έχει να γνωρίσει στα παιδιά τους θησαυρούς του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών.

Η Μαρία Αργυριάδη έφυγε από τη ζωή τον Νοέμβριο του 2018. Πρόλαβε να δει το Μουσείο ανοιχτό και γεμάτο παιδιά, γιόρτασε μαζί μας τα πρώτα του γενέθλια, πρόλαβε να δει και το βιβλίο της/μας. Μας άφησε γερή παρακαταθήκη για να πορευτούμε στο μέλλον. Οι άνθρωποι του Μουσείου, οι άξιες συνεργάτιδές της, η Νόρα Χατζοπούλου και η Μαίρη Βέργου, συνεχίζουν το έργο της ακούραστα για να μπορούμε όλοι εμείς να το χαιρόμαστε.

Ποια βιβλία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο κομοδίνο σας;
Το βιβλίο «Ήλιος με μουστάκια» της Μελίνας Σιδηροπούλου, σε εικ. Πέρσας Ζαχαριά,εκδόσεις Καλειδοσκόπιοκαιτο «Greek to me- Adventures of the Comma Queen»τηςMary Norris.

Πώς χαλαρώνετε από μια δύσκολη και κουραστική ημέρα;
Σερφάροντας στο διαδίκτυο ή κάνοντας γλυκά.

Έχετε τρία παιδιά. Είχατε ποτέ ενοχές ως μητέρα για τον χρόνο που τους αφιερώνατε λόγω των πολλαπλών ενασχολήσεών σας;
Η οικογένεια για μένα είναι κάτι μοναδικό. Με τον σύζυγό μου αποκτήσαμε τρία παιδιά, μεγάλα πια, 29, 28 και 22 ετών. Ποτέ δεν ένιωσα ενοχές για το ότι δούλευα. Εάν έχεις ισορροπία, μέτρο, μία δουλειά που να σε γεμίζει και ένα σύζυγο δίπλα σου που να σε καταλαβαίνει και να σε βοηθάει, όλα γίνονται. Όσο τα παιδιά μας ήταν μικρά, είχα μόνο τη δουλειά μου. Μόλις λίγο μεγάλωσαν, μπόρεσα να κάνω πράγματα που ηθελα να κάνω από μικρή αλλά δεν προλάβαινα. Νιώθω ευγνώμων που καταφέρνω να συνδυάζω δουλειά, οικογένεια και εθελοντισμό. Φωτεινά σημεία,γεμάτα με αγαπημένους συνεργάτες, συναδέλφους, φίλους.

Ποιες είναι οι αγωνίες σας για τα παιδιά σας;
Να είναι γερά και ευτυχισμένα με ό,τι κάνουν στη ζωή τους. Τετριμμένο; Ίσως, αλλά πολύ αληθινό.

Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας;
Για το Library4all θα ήθελα πολύ να έχουμε τη δυνατότητα να ανταποκρινόμαστε πιο γρήγορα στις αιτήσεις που καταφθάνουν συνεχώς. Να αυξήσουμε την οικονομική μας ενίσχυση, ώστε να μπορούμε μέσα σε κάθε κουτί, μαζί με τα σχεδόν καινούρια βιβλία από τις δωρεές ιδιωτών, να έχουμε και ολοκαίνουρια βιβλία που επιλέγουμε και αγοράζουμε εμείς.

Για τον αρκούδο μας περιμένουμε με ανυπομονησία την έκδοσή του στην Κίνα και τον Δεκέμβριο ετοιμάζουμε μία μεγάλη έκθεση στο Τελλόγλειο Ίδρυμα στη Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη.

Σας ευχαριστώ θερμά για αυτή την όμορφη κουβέντα μας. Είναι ωραίο να μοιράζεσαι αυτά που αγαπάς.

H φωτογράφιση έγινε στο Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών.