Έγκλημα! (αλλά όχι ό,τι να ’ναι)

Οι γονείς μας είχανε μια βιβλιοθήκη με «κλασικούς», Ρώσους και Γάλλους συγγραφείς, με όλο τον  Όσκαρ Ουάιλντ, όμως, και στο καπάκι πολλούς εναλλακτικούς για την εποχή: Φραντς Κάφκα, Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Τενεσί Ουίλιαμς ξαφνικά, Μάξιμ Γκόργκι, Περλ Μπακ, Τζακ Λόντον, Κρόνιν, δεν θυμάμαι τι άλλο. Στην  κάτω-κάτω σειρά ήτανε ΟΛΑ (σχεδόν) τα αστυνομικά των εκδόσεων «Λυχνάρι», όχι μόνο η Αγκάθα Κρίστι από γεννησιμιού της αλλά και ο Έντγκαρ Ουάλλας, και άλλοι που ΑΔΥΝΑΤΟΝ να θυμηθώ. Στο μπάνιο, από την ίδια σειρά, υπήρχαν ΟΛΑ (σχεδόν) τα βιβλία του Σαρλ Εσμπραγιά. Τα διάβαζα με όποια σειρά μου γυάλιζε, με μανία. Ο Εσμπραγιά (Charles Exbrayat, 1906-1989) έγραψε γύρω στα εκατό χιουμοριστικά αστυνομικά μυθιστορήματα – ένα είδος που χάθηκε από την αγορά για πολλά χρόνια, και όταν επανεμφανίστηκε δεν ήταν πάντα όσο αστείο νόμιζε ότι ήταν.

Από την ηλικία των 8 ετών πάντως φάνηκε ότι δεν ήμουν λίρα εκατό: διάβαζα τα «Λυχνάρια» δύο και τρεις φορές απανωτά, και έψαχνα, πολύ-πολύ προ Ίντερνετ, πληροφορίες για τους συγγραφείς. Της Αγκάθα Κρίστι, μέχρι να τελειώσω το Γυμνάσιο, είχα μάθει απέξω τη βιβλιογραφία – ήξερα ποιος είναι ο δολοφόνος από την σελίδα 3, αλλά συνέχισα να τα διαβάζω.

Είμαι φαν της αστυνομικής λογοτεχνίας ενός συγκεκριμένου τύπου: χωρίς άντερα, χωρίς χυμένα μυαλά, χωρίς πολλά αίματα που τα πατάει ο κόσμος και κάνουν χλιατς χλιατς, χωρίς βασανιστήρια φρικτά και ανελέητες τιμωρίες και Φρεντυ-Κρουγκερ-ικά κόλπα. Με πρότυπο την Κρίστι και το Εσμπραγιά, έφτιαξα έναν κατάλογο με τους Τοπ 5 συγγραφείς αστυνομικών που με κάνουν μέχρι και να γελάω, κι έπειτα άλλους 5 που είναι πολύ καλοί χωρίς να γελάω, μέχρι και καθόλου.

1. Sue Graffton (1940-2017) Δυστυχώς συγχωρέθηκε, αλλά πρόλαβε να στήσει μια καταπληκτική ιδιωτική ντέντεκτιβ, την Kinsey Millhone, στη σειρά των Alphabet novels. Όλες οι ιστορίες εκτυλίσσονται στην πόλη Santa Teresa, της λαμπερής California – η Sue Graffton και η ηρωίδα της έχουν χιούμορ χωρίς να είναι ποτέ ενοχλητικές, και η ντέντεκτιβ της είναι η πιο αληθινή, η πιο αστεία και η πιο με-βάθος ηρωίδα αστυνομικών μυθιστορημάτων.

2. Ed McBain (1926-2005) Γεννήθηκε Salvatore Lombino, είχε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Evan Hunter για τα σενάρια και τα «σοβαρά» βιβλία του, και το στάνταρ ψευδώνυμο Ed McBain για τα αστυνομικά του, που εκτυλίσσονται με επίκεντρο το φανταστικό 87ο Τμήμα μιας πολύ ρεαλιστικής Νέας Υόρκης.

3. Carl Hiaasen (1953 -) Το είδος των βιβλίων του χαρακτηρίζεται «humorous crime fiction» και ο Hiaasen το παίζει στα δάχτυλα – ο πιο αστείος ήρωάς του είναι κάποιος που (καλή ώρα) σημειώνει συνέχεια πότε γεννήθηκε και πότε πέθανε ο κάθε επώνυμος… Τα βιβλία του ζούνε στη Φλόριντα, όπου κατοικεί και ο ίδιος.

4. Robert B. Parker (1932-2010) Δημιουργός μεταξύ άλλων του Spencer, του σκληρού πλην όμως διαβασμένου και χιουμορίστα ιδιωτικού ντέντεκτιβ που κινείται στην Βοστώνη, ο Parker έχει γράψει καμιά 70αριά βιβλία, ανάμεσα στα οποία και κάποια μυθιστορήματα μη-αστυνομικά.

5. Ian Rankin (1960- ) Καθόλου φωτεινός και μόνον κατά λάθος αστείος, ο ήρωάς του, αστυνομικός ντέντεκτιβ John Rebus, είναι αλκοολικός σε κάποιες φάσεις, τα κάνει σκατά συνέχεια, ζει στο βροχερό Εδιμβούργο αλλά άπαξ και τον συναντήσεις, θέλεις να τον διαβάζεις συνέχεια.

Αυτοί είναι οι τοπ-οβ-δη-ποπς, οι πιο αγαπημένοι μου, που χάρη στο Ίντερνετ τους παρακολουθώ κι όλας (όσους ζούνε ακόμα) μη τυχόν και βγάλουνε βιβλίο χωρίς να με ειδοποιήσουνε. Επιπλέον είναι και άλλοι που μου αρέσουν, απλώς όχι με τόση θέρμη – μερικοί ξεφεύγουν και απλώνονται στον τομέα έντερο/βασανιστήριο/χυμένα μυαλά, και τους το συγχωρώ προσωρινά μέχρι την επόμενη προσπάθεια.

1. Harlan Coben (1962 -) Έκανε μια σειρά με έναν καταπληκτικό ήρωα, τον πρώην μπασκετ-μπολίστα, νυν ιδιωτικό ντέντεκτιβ, Myron Bolitar. Έγραψε κι άλλα καλά αστυνομικά βιβλία, αλλά ο Myron, με το τραυματισμένο του γόνατο και την μαμά που δεν έμπαινε ποτέ στην κουζίνα, μου λείπει ακόμα.

2. Lee Child (1954-) Έφτιαξε τον αντι-ήρωα Jack Reacher, από τις μεγαλύτερες εφευρέσεις της αστυνομικής λογοτεχνίας, έστω κι αν το έχει χάσει τελευταία, που πουλάει ένα εκατομμύρια βιβλία το λεπτό και όσο να ’ναι, σε χτυπάει στο δοξαπατρί, τόσο σουξέ.

3. Nicci French Στην πραγματικότητα είναι η Nicci Gerard (1958 -) και ο άντρας της Sean French (1959 -) που γράφουν αντάμα ως Nicci French με μεγάλη επιτυχία… Προτιμώ τα λιγότερο αιμοβόρικα, πρώτα βιβλία τους, πριν τις σχισμένες σάρκες και τους ξηλωμένους βολβούς (βλέπε, ή μη βλέπεις, βγαλμένα μάτια), αλλά γράφουν έξοχα αστυνομικά κατά τα λοιπά. 

4. Michael Connelly (1956-) Πολύ ωραία και σφιχτά, με τον «Δικηγόρο της Λίνκολν» ως τοπ, με ελάχιστες ούτε-καν-αστείες-στιγμές, αλλά με πολύ πληγωμένο και λίγο μαλάκα ήρωα τον εξαίρετο Harry Bosch.

5. Mark Billingham (1961-) Κι αυτός τον σφίγγει τον ζωστήρα, έχει σφιχτή πλοκή/δράση, παρόλο που ξεκοιλιάζει κόσμο αβέρτα. Ο ήρωάς του είναι ο παρεξηγημένος αστυνομικός Tom Thorne που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του, σε ένα ρεαλιστικό και σκληροτράχηλο Λονδίνο.

Φυσικά είναι δεκάδες άλλοι συγγραφείς αστυνομικών που μου ξεφεύγουν αυτή τη στιγμή, και την επόμενη στιγμή. Όλο το Σκανδιναβικό νουάρ είναι μια κατηγορία που δεν την πιάνω καθόλου, όχι επειδή δεν μου αρέσει (αν και δεν κόβω κρόσσια ακριβώς) αλλά επειδή είναι άλλου παππά ευαγγέλιο (ΔΕΝ). Ιδανικά, μου αρέσει το αστυνομικό μυθιστόρημα με χιούμορ, και με ιδανικά, μια που τα θυμήθηκα, αυτό που έχει στοιχεία feelgood, αισιόδοξα και ανεβαστικά, με τον κακό να τιμωρείται στο τέλος και τον καλό να την γλυτώνει φθηνά.

Ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα μπορεί να σε βγάλει από τη δύσκολη πραγματικότητά σου και να σε πάει σε μιαν άλλη, πιο δύσκολη, πλην όμως απόμακρη πραγματικότητα. Στην οποία ο κακός πάει φυλακή επιτέλους, και ο/η καλός/ή, όπως είπαμε, πάει για μπίρες με αγαπημένο του/της πρόσωπο, και μάλιστα στη λιακάδα…

---

Η Μανίνα Ζουμπουλάκη είναι συγγραφέας. Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Το (σχεδόν) ημερολόγιο μιας 82χρονης» κυκλοφορεί από τις εκδ. Παπαδόπουλος και καθρεφτίζει τον τρόπο που ευχόμαστε όλοι να γεράσουμε.