Δημοτικά τραγούδια για το γάμο και την ξενιτιά

Το ήδη πλατύ λαογραφικό της έργο εμπλούτισε περαιτέρω η γνωστή λαογράφος Σούλα Τόσκα-Καμπά με τρία βιβλία, που είναι όλα συλλογές δημοτικών τραγουδιών. Πρόκειται για δύο τόμους με τραγούδια του γάμου (στεριανά, νησιώτικα) και έναν με τραγούδια της ξενιτιάς, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.

Τα στεριανά γαμήλια τραγούδια προέρχονται απ’ όλες τις ηπειρωτικές περιοχές που αποτελούν το σημερινό ελληνικό κράτος συν Μικρασία και Πόντο. Τα νησιώτικα καλύπτουν τα μεγάλα νησιά Κρήτη και Εύβοια κι όλα τα αρχιπελάγη της ελληνικής επικράτειας, συν Ίμβρο και Κύπρο. Τέλος, τα τραγούδια της ξενιτιάς προέρχονται απ’ όλες τις παραπάνω περιοχές και δίνονται με πρόλογο του Μ.Γ. Μερακλή, μεγάλου λαογράφου και πανεπιστημιακού.

Η μέθοδος της κ. Τόσκα-Καμπά είναι να παραθέτει τα τραγούδια κατά περιοχή, αποτυπωμένα συνήθως με την ντόπια λαλιά και με τη σχετική βιβλιογραφία μετά από κάθε κεφάλαιο, και όχι συγκεντρωτική στο τέλος (ποιος θα την κοίταγε;). Είναι φανερό ότι η λαογράφος επέλεξε υλικό από μια ευρεία γκάμα πηγών.

Ειδικά στα γαμήλια τραγούδια υπάρχει και περαιτέρω διάκριση σε 11 επιμέρους κεφάλαια, που αντιστοιχούν σε ανάλογες τελετουργίες: το πρώτο αφορά το πλάσιμο του προζυμιού για τα ψωμιά του γάμου, τα τελευταία το γαμήλιο γλέντι και τα παινέματα για τη νύφη, το γαμπρό και τον κουμπάρο. Όλα τα βιβλία συνοδεύονται από περιορισμένο, αλλά καίριο φωτογραφικό υλικό.

Οι εργασίες της Αρτινής ερευνήτριας είναι καρπός μεγάλου μόχθου και αξίζει να προσεχτούν. Δίνουν ολοκληρωμένα δύο όψεις ενός πολιτισμού που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν υπάρχει πια. Προσωπικά, με συγκίνησαν μερικά από τα τραγούδια της ξενιτιάς.

d.fyssas@gmail.com